پایگاه خبری صدای زنجان- استان زنجان در زمینه فرش و قالی‌بافی از قطب‌های فعال فرش‌بافی و قالیبافی در ایران به شمار می‌رود. بنا بر آمار غیررسمی ارائه شده بیش از 63 هزار بافنده در کارگاه‌های خانگی و متمرکز مشغول به فعالیت هستند اما فرش زنجان هم اکنون به دلیل نبود تاجر تخصصی به نام استان‌های دیگر از جمله قم در بازارهای خارجی به فروش می‌رسد.

حمیده، یکی از بافنده‌های زنجانی فرش ابریشم که بیش از 10 سال است در این عرصه فعالیت می‌کند، در گفت‌وگو با صدای زنجان می‌گوید: وضعیت فرشبافان مطلوب نیست، مسئولان تاکنون به جز قطع بیمه حمایتی و اعمال قوانین سفت و سخت در این زمینه، کاری برای صنعت فرش و فعالان آن نکرده‌اند. شباهت نقشه و طرح‌ها و نوع بافت زنجان به استان قم که برند این استان در جهان زبانزد است، به دادمان رسیده است. فرش زنجان شاید به لحاظ کیفیت از فرش قم هم بالا باشد اما به دلیل عدم حمایت از برند این کالا و مشهور نبودن فرش زنجان، این کالا به نام استان قم روانه بازار می‌شود. واقعیت را بگویم، وقتی حمایتی نباشد باید منتظر چنین اتفاقاتی هم باشیم!

به گفته ناصر باباخانی، مدیرعامل اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان، بیش از 63 هزار بافنده در کارگاه‌های خانگی و متمرکز مشغول به فعالیت هستند اما فرش زنجان هم اکنون به دلیل نبود تاجر تخصصی به نام استان‌های دیگر از جمله قم در بازارهای خارجی به فروش می‌رسد.

به اعتقاد مدیرعامل اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان زنجان، نبود برند، مشکلات فرشبافان در حوزه بیمه حمایتی، نبود طرح و نقشه، نبود تاجر و صادرکننده بومی از مسائل پیش روی فرش زنجان است.

نبود تاجر تخصصی

هم‌اکنون حدود 2 الی 3 تاجر زنجانی ساکن استان‌های قم و تهران بخشی از تولیدات فرش زنجان را خریداری و آن را به نام استان قم صادر می‌کنند. مدیرعامل اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان می‌گوید: ما هنوز در زنجان نتوانسته‌ایم تاجر تربیت کنیم. به نظرم هنوز هم دیر نشده است. باید تشکل‌های قوی در این عرصه تشکیل شوند تا بتوانیم از برند زنجان حمایت مؤثر داشته باشیم. البته در بازار، اهل فن و خریدار واقعی (تاجر) با نیم‌نگاهی به فرش، تولید زنجان یا قم بودن را از یکدیگر تمییز می‌کند. مردم عادی شاید متوجه آن نباشند.

جای خالی فرش ابریشم زنجان در سیستم اطلاعات گمرکی

سیدمحسن جعفری، مدیر اداره فرش سازمان صمت استان نیز در این رابطه می‌گوید: به دلیل مشهور بودن برند فرش قم در بازار، فرش زنجان به علت مشابه بودن عملیات پایانی فرش، چله‌کشی و نحوه و نوع بافت، تفاوتی با فرش قم ندارد و حتی به جرات می‌توان گفت باکیفیت‌تر از فرش قم است اما چون در کشورهای خارجی، فرش ایران را با فرش قم می‌شناسند، فرش زنجان نیز به نام فرش قم فروخته می‌شود.

عدم ثبت آیتم مربوط به فرش ابریشم زنجان در سیستم اطلاعات گمرکی نیز دیگر دلیل ثبت فرش زنجان به نام قم می‌تواند باشد. جعفری در این رابطه عنوان می‌کند: در حال حاضر آیتم‌های فرش ابریشم قم، اصفهان و تبریز در تعرفه‌های گمرکی موجود است، اگر تاجر قوی در زنجان داشتیم می‌توانستیم با گمرک مکاتبه کنیم تا آیتمی تحت عنوان ابریشم زنجان در سیستم گمرکات ثبت شود.

تناقض آماری؟

ناصر باباخانی، مدیرعامل اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان با اشاره به غیرواقعی بودن آمارهای ارائه شده در رابطه با تعداد فرشبافان استان از سوی دستگاه‌های اجرایی می‌گوید: حدود 8 سال قبل، سازمان صمت به عنوان دستگاه متولی تعداد بافندگان تحت پوشش بیمه را 22 هزار نفر اعلام کرد، اداره کل تامین اجتماعی نیز این آمار را به حدود 6 هزار نفر تقلیل داد. کاری به علت کاهش تعداد بیمه‌شوندگان نداریم، اگر برای همین تعداد هم دولتی‌ها برنامه داشته باشند بسیار خوشحال می‌شویم! حرف من این است، ما که برای فرشبافان استان راه که نمی‌سازیم، پس راهی را که ساخته‌اند را به جای تخریب برایشان هموار کنیم!

باباخانی با اشاره به رقابت ناسالم بین فعالان در حوزه فرش دستبافت و ماشینی می‌گوید: به دلیل فوت یا بازنشسته شدن طراحان قدیمی، طراحان جوان را وارد تولید فرش دستبافت کردیم اما کارخانجات تولید فرش ماشینی، این افراد را جذب کردند و تمامی طرح‌های فرش دستبافت را روی فرش ماشینی پیاده کردند، بیش از 50 درصد ضربه وارد شده به فرش دستبافت از ناحیه کارخانجات فرش ماشینی بوده است.

مدیرعامل اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان با اشاره به خسارت فعالان در زنجیره تولید فرش دستبافت می‌گوید: کروناویروس از پشم تا فرش در این صنعت، خسارت زد. بیش از ۶۰ هزار فرشباف در کارگاه‌های خانگی مشغول به کارند که این روزها به دلیل شیوع کروناویروس با استرس فعالیت می‌کنند و عده‌ای نیز دست از کار کشیده‌اند. بیش از ۲۰۰ کارگاه متمرکز فرشبافی با بیش از ۳ هزار بافنده در سطح استان فعال بودند که هم‌اکنون بیش از ۹۰ تا ۱۰۰ درصد آن‌ها به ناچار و در راستای رعایت پروتکل‌های بهداشتی تعطیل هستند.

مدیرعامل اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان بیان می‌کند: بخشی از تولیدات فرش استان از طریق مسافران به عنوان سوغات به خارج از کشور صادر می‌شد یا بسیاری از دستگاه‌های اجرایی در برنامه‌های تقدیر خود با اهدای فرش به نفرات برگزیده، سبب رونق بازار این کالا می‌شدند اما با شیوع کروناویروس با کاهش چشمگیر مسافرت‌ها و جلسات و کنفرانس‌های دولتی در استان و کشور مواجه شدیم. در حال حاضر 90 درصد فرش چمدانی استان به صفر رسیده است.

اوضاع آشفته فرش

شنیده‌ها حاکی از کاهش 60 درصدی صادرات فرش زنجان نسبت به مدت مشابه سال قبل است که علت اصلی آن در درجه نخست سیاست‌های سخت‌گیرانه بانک مرکزی در بازگشت ارز، قرارگرفتن فرش ایران در لیست تحریم‌های آمریکا و شیوع کروناویروس است.

به گفته سیدمحسن جعفری، مدیر اداره فرش سازمان صمت استان حدود 8 هزار فرشباف در استان با هدف کنترل میزان بافت، حصول اطمینان از شغل اصلی بافنده، تکمیل بانک اطلاعاتی سازمان، رصد دقیق فعالیت، شناسایی و شناسنامه‌دار شده‌اند.

مشتریان ثابت فرش زنجان عمدتا کشورهای عربی، اروپایی، بخشی از چین و ترکیه هستند. هم اکنون مشکل گمرکی در رابطه با صادرات فرش وجود ندارد اما به اعتقاد مدیر اداره فرش سازمان صمت استان، مسائل مربوط به نقل و انتقالات ارزی، اعمال تحریم‌های جدید آمریکا و قرارگیری فرش ایران در لیست تحریم‌ها شرایط را برای کالای فرش تنگتر کرده است.

جعفری می‌گوید: قیمت تمام شده فرش دستباف ایران به دلیل تورم بالا در داخل کشور بالاتر رفته و توان رقابت به لحاظ قیمتی پایین‌تر آمده است. در کشورهای اروپایی سالانه میزان تورم یک الی 2 درصد است اما تورم بالای 50 درصد ایران برای تجار خارجی قابل قبول نیست و آن‌ها تمایلی برای تجارت ندارند. از سوی دیگر در داخل کشور سیاست‌های بانک مرکزی در بازگشت ارز به ایران اوضاع صنعت فرش را وخیم‌تر کرده است. واقعیت این است که فرش دستبافت نمی‌تواند در قانون بانک مرکزی بگنجد، زیرا فروش این کالا ممکن است تا یک سال طول بکشد در نتیجه در زمان مورد تاکید مسئولان دولتی، بازگشت ارز توسط تجار فرش امکان‌پذیر نیست و فعالان طبق قانون باید منتظر عواقب آن باشند که بسیاری از آن‌ها این را مورد قبول نمی‌دانند. چرا که یا باید کالا را پس دهند یا از جیب خود ارز موردنیاز را تامین کنند.

از نظر مدیر اداره فرش سازمان صمت استان، پایین آمدن ارزش پول ملی نیز دیگر عامل تاثیرگذار در رکود بازار فرش می‌تواند باشد. پیش از این هر کیلو ابریشم اگر 300 تا 400 هزار تومان بود هم اکنون به یک میلیون و 200 هزار تومان رسیده است، قیمت جانبی تولید این کالا افزایش یافته و در قیاس با دو سال قبل اگر یک متر مربع ابریشم 15 میلیون بود باید الان 25 میلیون تومان بفروشیم که مورد قبول مشتریان خارج از کشور نیست. همین امر زمینه را برای ورود کشورهای رقیب ایران از جمله جمهوری آذربایجان، نپال پاکستان و ترکیه فراهم کرده تا با قیمت تمام شده پایین، فرش را عرضه کنند. البته ممکن است برخی از مشتریان که کیفیت برایشان مهم است همچنان فرش را از ایران دریافت کنند. بهبود وضعیت فرش به سیاست خارجی کشور ما بستگی دارد که امیدواریم نتیجه‌بخش باشد.

لزوم حمایت از فرشبافان

سیما محمدی‌، کارشناس فرش نیز در گفت‌وگو با صدای زنجان تهیه مواد و مصالح مورد نیاز، طرح و نقشه و بافت و عرضه را از مشکلات صنعت فرش در فرآیند تولید تا عرضه آن به بازار مصرف می‌داند.

وی با بیان اینکه زنجان به دلیل شرایط اقلیمی از استان‌های تولیدکننده پشم بوده که در صورت نیاز به آسانی آن را تهیه می‌کند، تهیه ابریشم در داخل را برای تولیدکنندگان دور از انتظار نمی‌داند و می‌گوید که زنجان در موضوع ابریشم نیز هر چند به اندازه سایر استان‌ها فعال نیست اما در صورت حمایت می‌تواند با رواج صنعت نوغانداری تولیدکننده فرش ابریشم باشد.

محمدی تصریح می‌کند: متاسفانه طرح و نقشه در استان از فعالیت و جنب و جوش درخور شایسته‌ای برخوردار نیست حتی به همان اندازه فرش‌های بافته شده و الگوهای رایج هم طراحان و افراد خبره وجود ندارد و فرشبافان به صورت تجربی و ذهنی طرح‌های وارداتی از استان‌های دیگر را می‌بافند.

نقشه‌های یاد شده استان توسط بافندگان به صورت ذهنی و طرح‌های قدیمی که بافندگان آن هم در حال پیرشدن و خارج شدن از رده هستند و چون اقبالی از جوانان و طرح و نقشه نمی‌شود امکان فراموشی آن طرح‌ها و برخی از نقشه‌ها هم وجود دارد البته اخیرا از طرف دولت و مسئولان حمایت‌ها و پشتیبانی‌هایی شده و می‌شود و فارغ‌التحصیلانی از دانشگاه‌ها در استان زنجان فعال شده‌اند.

به اعتقاد این کارشناس اگر خواهان رونق بخشیدن به صنعت فرش زنجان به نام زنجان بوده و قصد جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها را داریم باید تسهیلات ارزان قیمت و مدت‌دار را در اختیار بافندگان فرش قرار دهیم چرا که عمده بافندگان فرش در کنار کار کشاورزی به بافندگی فرش پرداخته و یا در برخی روستاها شغل و حرفه اصلی بومیان فرشبافی بوده و 100 درصد منبع درآمدشان از محل بافت فرش است./ روزنامه صدای زنجان

انتهای پیام