پایگاه خبری صدای زنجان- اهالی روستای «چقلوی» سفلی واقع در شهرستان خدابنده طی تماسی با دفتر صدای زنجان ضمن ابراز نارضایتی از وضعیت منابع آبی و خاکی منطقه می‌گویند: نزدیک 10 سال است پیگیر برخورد مسئولان استانی با شرکت‌های ماسه‌شویی که نسبت به برداشت غیرمجاز شن و ماسه از معدن نزدیک به این روستا و کف رودخانه قزل‌اوزن دارند، هستیم اما ظاهرا هیچ اقدامی که بتواند کمکی به بهبود شرایط کند صورت نگرفته است!

بهره‌برداری از معادن و فعالیت‌های صنعتی همواره با پدیده معارضان محلی روبرو بوده است. فعالان حوزه صنعت و معدن معتقدند این امر نقش مخربی در سیاست رونق تولید و بهره‌گیری از مواد اولیه معادن داشته، بر این اساس، برنامه‌ریزی جدی و برخورد با این رویه رو به گسترش، ضروری است. صاحبنظران حوزه محیط زیست هم معتقدند موافق با رونق تولید و اشتغال هستند اما باید هر برنامه‌ریزی صنعتی و معدنی با تولید پایدار همراه بوده و منجر به توسعه و آبادانی مناطق به ویژه روستاها و حفظ طبیعت باشد.

اهالی روستای «چقلوی سفلی» در گرماب بخش افشار واقع در شهرستان خدابنده چند سالی است که نسبت به برداشت‌های غیرمجاز شن و ماسه از بستر رودخانه قزل‌اوزن و معدن ماسه که در مجاورت این منطقه قرار دارد معترضند و نارضایتی خود را در حضور مسئولان استانی و رسانه‌ها اعلام کرده‌اند اما ظاهرا نتیجه‌ای نداشته است.

هیچ‌کس حرف‌های ما را نمی‌شنود

یکی از ساکنان روستا در گفت‌وگو با صدای زنجان با بیان اینکه 10 سال است مشکلات خود در رابطه با برداشت غیرمجاز شن و ماسه از معدنی در نزدیکی این روستا و همینطور از کف رودخانه قزل‌اوزن را در مراجعه به ادارات به مسئولان ذیربط بازگو کرده‌اند، می‌گوید: این موضوع چندین بار رسانه‌ای شده، حتی اخیرا استاندار زنجان در این روستا حضور یافته و طی جلسه‌ای با مسئولان ذیربط استانی، دستور پیگیری موضوع را داد. ما انتظار داشتیم دیگر شاهد تداوم نابودی منابع طبیعی و زیستی منطقه نباشیم اما این طور نشد و فرآیند برداشت‌های بی‌رویه شن و ماسه از معدن و بستر رودخانه همچنان ادامه دارد.

او با بیان اینکه شغل اصلی اهالی این روستا دامداری و کشاورزی است، تاکید می‌کند: حتی بسیاری از ساکنان روستا به علت نابودی تدریجی منابع ملی و طبیعی منطقه به ناچار از روستا مهاجرت کرده و در حاشیه شهرها ساکن شدند. خانوارهای روستایی طی 10 سال از 100 خانوار به 5 الی 6 خانوار رسیده است. اهالی که مانده‌اند نمی‌توانند از زمین اجدادی‌شان بهره‌مند شوند. این مشکل دامن روستاهای اطراف را هم گرفته است اما کو گوش شنوا که صدای روستائیان « چقلوی سفلی» را بشنود!

برداشت شن و ماسه در روستای «چقلوی سفلی» کاملا قانونی بود

ناصر فغفوری، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان نیز در گفت‌وگو با صدای زنجان با بیان اینکه برداشت شن و ماسه به دو شکل صورت می‌گیرد، اظهار می‌کند: صدور هر گونه مجوز مربوط به برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه پس از تائید شرکت آب منطقه‌ای صورت می‌گیرد. کارشناسان این شرکت حتی رودخانه‌هایی که بسترشان پر شده و امکان طغیان دارد یا نیاز به لایروبی دارند را با ثبت میزان تناژ برداشت قانونی، به ما اعلام می‌کنند. شن و ماسه برداشت شده از بستر رودخانه‌ها اغلب در پروژه‌های عمرانی بخش دولتی یا پروژه‌ای که به نوعی دولتی است  مجری آن بخش خصوصی است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فغفوری با بیان اینکه صدور مجوز مربوط به برداشت شن و ماسه در معادن موسوم به مجوز شن و ماسه مصالح کوهی بر عهده سازمان صنعت، معدن و تجارت است، عنوان می‌کند: محدوده معدنی برای ثبت نیاز به پاسخ مثبت دستگاه‌های مربوطه نظیر حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی دارند. پس از ثبت محدوده گواهی اکتشاف معدن مربوطه صادر می‌شود. پس از اخذ پروانه، منابع طبیعی و آبخیزداری سین کار را ارائه می‌کند. معدن باید داخل محدده بوده و معدن‌کار و مسئول مربوطه باید بر اساس میزان تناژ سالانه اعلام شده در پروانه بهره‌برداری نسبت به برداشت شن و ماسه اقدام کند. 

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان با تاکید بر اینکه برداشت شن و ماسه در روستای «چقلوی سفلی» کاملا قانونی است، می‌گوید: استاندار زنجان هم از منطقه بازدید کردند و از مسئولان مربوطه از جمله معاون عمرانی استاندار و فرماندار خواستند تا قانونی یا غیرقانونی بودن فرآیند برداشت‌ها را بررسی کنند. مجوز مربوط به برداشت از بستر رودخانه قزل اوزن در این روستا کاملا قانونی است. اتفاقا از شرکت آب منطقه‌ای خواهش کردیم قبل از صدور هر گونه مجوز (تائیدیه) برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه، از بازگشت زمین یا محل به حالت اول یعنی قبل از صدور آخرین مجوز منطقه هدف اطمینان حاصل کند. مجوز دوم مربوط به مجوز برداشت شن و ماسه کوهی نیز قانونی است، بخشی از زمین اطراف معدن نیز توسط تعدادی از روستائیان شخم زده شده بود که غیرقانونی بود اما ما از معدن‌کار خواستیم تا به جای پیگیری موضوع در مراجع قضایی با روستائیان تعامل کند.

فغفوری با بیان اینکه هیچ پرونده مربوط به تخلفات زیست محیطی در رابطه با برداشت غیرمجاز شن و ماسه از نقاط هدف روستای چقلوی سفلی در مراجع قانونی تشکیل نشده است، صراحتا تاکید می‌کند: هر برداشتی از بستر رودخانه قزل‌اوزن با نظارت شرکت آب منطقه‌ای بوده است. البته ممکن است در نقاط هدف گودی‌هایی ایجاد شده باشد که شرکت آب منطقه‌ای مکلف است در صدور مجوز بعدی، موضوع را بررسی کند و اگر محل احیا شده باشد نسبت به صدور یا عدم صدور مجوز اقدام کند.

هشدار نابودی اکوسیستم در صورت تداوم برداشت‌های بی‌رویه شن و ماسه

اما برخلاف اظهارات رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان، اهالی روستای «چقلوی سفلی» شهرستان خدابنده مدعی‌اند: تداوم برداشت‌های بی‌رویه شن و ماسه از سوی شرکت‌ها (شرکت‌های خصوصی) مرداب و گودال‌هایی با عمق 6 متر با ابعاد 2 الی 3 کیلومتر در رودخانه قزل‌اوزن ایجاد کرده و در برخی مواقع سبب تغییر مسیر رودخانه شده است.

حسین آبسالان، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان با تاکید بر اینکه هر گونه صدور مجوز برای برداشت شن و ماسه باید بر اساس ضوابط تعیین شده باشد، با اشاره به شکایت مردم این روستا و حضور اخیر استاندار زنجان در منطقه می‌گوید: محیط زیست استان به هیچ عنوان مجوز برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها در داخل مناطق حفاظت شده را نمی‌دهد در مورد دیگر مناطق نیز در زمان صدور مجوز اصلاً از محیط زیست استعلامی انجام نمی‌شود که بخواهیم نظر و یا ضابطه‌ای را تعیین کنیم فقط می‌توانیم به صورت موردی شکایات را بررسی کرده و در صورت برداشت غیرمجاز مراتب به مرجع قانونی گزارش داده شود.

آبسالان با بیان اینکه برداشت بی‌رویه بیش از توان منطقه منجر به نابودی اکوسیستم و پوشش گیاهی می‌شود، به بی‌توجهی دارندگان مجوز برداشت شن و ماسه پس از اتمام کار جهت بازسازی مناطق به علت هزینه‌های بالا اشاره می‌کند.

تشکیل پرونده برای شرکت‌های برداشت‌کننده شن و ماسه در مراجع قضایی

علی کرباسی، رئیس اداره محیط زیست شهرستان خدابنده هم در گفت‌وگو با صدای زنجان با اشاره به اینکه در رابطه با برداشت‌های شن و ماسه روستای چقلوی سفلی 2 فقره پرونده در مراجع قانونی تشکیل شده است که یک مورد در این اداره بوده است، تصریح می‌کند: سال قبل به دنبال اعتراض اهالی روستا، اداره محیط زیست موضوع را در دستور کار قرار داد. برداشت از بستر رودخانه غیرمجاز نبود اما به علت عدم رعایت عمق برداشت، علیه شرکت ماسه‌شویی مربوطه در دستگاه قضایی پرونده تشکیل شد. این پرونده در حال رسیدگی است و تا 2 هفته آتی رای قضایی صادر می‌شود.

مشکلی در رابطه با برداشت شن و ماسه از مناطق هدف روستای «چقلوی سفلی» وجود نداشت

ثاقب عزیزخانی، مدیر دفتر رودخانه‌ها و سواحل شرکت آب منطقه ای زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان با تاکید بر اینکه صدور هر گونه مجوز برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه بر عهده سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان است، در رابطه با نقش این شرکت در روند صدور مجوز مربوطه عنوان می‌کند: شرکت آب منطقه‌ای در این مسیر نسبت به بررسی موضوع مدنظر سازمان صمت اقدام کرده و نسبت به تهیه گزارش فنی اقدام می‌کند. در واقع مسئولیت شرکت آب منطقه‌ای در صدور مجوز برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه، تائیدیه امکان برداشت است.

مدیر دفتر رودخانه‌ها و سواحل شرکت آب منطقه‌ای زنجان با بیان اینکه معمولا مجوزهای صادره برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه 50 الی 60 روزه است، تصریح می‌کند: در این مدت کارشناسان شرکت آب منطقه‌ای 4 الی 5 مرتبه نسبت به بازدید از محل موردنظر اقدام می‌کنند، علاوه بر آن مشاور مشترک شرکت آب منطقه‌ای و سازمان صنعت و معدن از ابتدای اجرای پروژه تا پایان کار نسبت به بازدید مستمر اقدام می‌کند. در پایان کار گزارش مربوط به سازمان صنعت و معدن ارسال و در صورت تخلف، متولی جریمه می‌شود.

منابع طبیعی روستا در حال نابودی است

دیگر اهالی روستا در گفت‌وگو با صدای زنجان در واکنش به اظهارات مسئولان با اشاره به تشکیل چند پرونده مربوط به برداشت غیرمجاز شرکت‌های ماسه‌شویی در دستگاه قضایی که یکی از شاکیان نیز اداره محیط زیست بوده است، عنوان می‌کند: استاندار پس از بازدید از منطقه ضمن تذکر جدی به مسئولان، دستور داد تا دستگاه‌های مربوطه در صدور مجوزها نظارت کافی داشته و علاوه بر آن قبل از صدور مجوز بررسی‌های دقیقی را انجام دهند. ما که این نظارت‌ها را نمی‌بینیم منابع طبیعی روستا در حال نابودی است. اصلا فرض کنیم این شرکت‌ها به علت برداشت بی‌رویه شن و ماسه جریمه شوند، وقتی منابع خدادادی از بین رفت به چه دردی می‌خورد این جریمه‌ها؟

امسال مجوز برداشت شن و ماسه از مناطق هدف روستای «چقلوی سفلی» داده نمی‌شود

ثاقب عزیزخانی، مدیر دفتر رودخانه‌ها و سواحل شرکت آب منطقه ای زنجان نیز در این رابطه با تاکید بر اینکه پس از بازدید استاندار زنجان از روستای «چقلوی سفلی» و دستور ایشان برای بررسی دقیق فرآیند برداشت شن و ماسه موضوع پیگیری شد، اضافه می‌کند: به ایشان هم عرض شد که برداشت‌ها بر اساس مجوز بوده و مشکلی در این رابطه وجود ندارد.

مدیر دفتر رودخانه‌ها و سواحل شرکت آب منطقه ای زنجان با بیان اینکه امسال مجوزی برای برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه قزل‌اوزن در این روستا صادر نمی‌شود، اعلام می‌کند: این تصمیم در راستای اصول مباحث فنی و با هدف احیای محل بنا بر چارچوب‌ها و ضوابط تبیین شده است. احیای محل ممکن است بیش از یک سال زمان نیاز داشته باشد.

علی کرباسی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان خدابنده نیز با اشاره به اینکه رودخانه قزل‌اوزن به علت دارا بودن ماسه زیاد مورد توجه کارگاه‌ها و شرکت‌های ماسه‌شویی است و بیشتر مصالح موردنیاز شهرستان از این محل تامین می‌شود، تصریح می‌کند: هر فعالیتی اگر در مناطق چهارگانه تحت نظر محیط زیست باشد نیازمند مجوز از این دستگاه بوده و هر فعالیتی خارج از این نقاط نیازی به صدور مجوز محیط زیست ندارند. با توجه به نگرانی مردم نسبت به نابودی منابع طبیعی و محیط زیست و مطالبه حفظ این مناطق از اداره محیط زیست، از دستگاه‌های ذیربط از جمله سازمان صنعت، معدن و تجارت و شرکت آب منطقه‌ای درخواست شد تا در صورت صدور مجوز برداشت شن و ماسه رونوشت مربوطه به اداره کل حفاظت محیط زیست نیز ارسال شود.

رئیس اداره محیط زیست شهرستان خدابنده با تاکید بر اینکه امسال برای کارگاه‌های شن و ماسه مجوز معدن صادر نشده و هم اکنون نیز برداشتی صورت نمی‌گیرد، عنوان می‌کند: به درخواست فرمانداری و با مجوز شرکت آب منطقه‌ای و با هدف لایروبی بستر رودخانه، مجوز برداشت ماسه در پائین دست روستاهای «اصلان‌لو» و «توحیدلو» به دو شرکت داده شده است.

لیلا محمدی

انتهای پیام