فعال محیط زیست: مطالعات مکان‌یابی انجام شده توسط دانشگاه زنجان توسط یک هیئت علمی ذینفع در سرب و روی انجام شده است
پایگاه خبری صدای زنجان- تقریباً یک ماه پیش بود که
شکایت به دادستان کل کشور برای صدور مجوز انتقال پسماند شهرک روی به مکان جدید و
اعلام جرم سازمان مردم نهاد «انجمن کوهنوردان ایران» علیه اداره‌کل حفاظت محیط
زیست زنجان رسانه‌ای شد.
در متن این شکواییه با تاکید بر غیرقانونی بودن
این مجوز به این نکته اشاره شده که چنین مجوزی زمینه فساد و رانت‌خواری را فراهم
کرده آمده است: «مطابق تبصره 3 ماده 2 آیین‌نامه ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح‌ها
و پروژه‌های بزرگ تولیدی-خدماتی و عمرانی (مصوبه شماره 43965/ت 52087 تاریخ 94.4.15 هیات محترم
وزیران) تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی صرفاً توسط مشاورین حقیقی و حقوقی ذی‌صلاح
که صلاحیت آن‌ها به تصویب مراجع قانونی رسیده باشد مجاز است.
در پایان
این شکوائیه آمده «اداره کل حفاظت محیط زیست زنجان با توجه به قانون دسترسی و
انتشار آزاد اطلاعات موظف بوده مطالعات ارزیابی زیست محیطی مربوط به این مجوز را
در اختیار قرار دهد؛ لیکن با وجودی که در این ارتباط حتی درخواست کتبی ارائه
اطلاعات را از برخی فعالان اجتماعی دریافت کرده از ارائه این مطالعات خودداری کرده
است.»
مدیرکل حفاظت از محیط زیست
استان زنجان نیز در واکنش به اعلام جرم انجمن کوهنوردان ایران علیه محیط زیست
استان مدعی است «حالا که که بعد از 20 سال کاری که در مورد پسماندهای سرب و روی انجام می‌شد
با تلاش و همکاری تمامی دستگاه‌ها و پیگیری دادگستری تصمیم بر انتقال این پسماندها
گرفته شده است، انجمن کوهنوردان فعال شدند؟ این انجمن کشوری در طول این 20 سال کجا
بودند؟ چرا در این مدت با وجود دپوی این حجم از پسماند و آلودگی‌های آن اعتراض
نکردند؟ مگر تخصص اظهارنظر در مورد این موضوع را دارند؟»
اعلام جرم به بار نشست
در کنار اظهارات حسین آبسالان،
چندی پس از طرح این اعلام جرم، محیط زیست طرح مطالعات مکان‌یابی مربوط به سایت
سردهات را در سایت اینترنتی این اداره کل قرار می‌دهد، پیرو این اقدام برخی فعالان
محیط زیست از جمله مهدی حیدری معتقدند که هر چند دیرهنگام ولی انتشار این مطالعات
قدمی در راستای شفافیت بود و حالا هم انتظار ما این است که محیط زیست و نهادهای
مسئول یک قدم به جلوتر پیش رفته و کار انتقال پسماند به سردهات را متوقف کنند تا
با برگزاری جلساتی با کارشناسان، فعالان و انجمن‌های زیست محیطی و شهروندان و شنیدن
نظرات آن‌ها بتوانیم با فکر و تصمیم درست پیش برویم.
صفر تا صد مطالعات دانشگاه
درست است
با وجود رد این مطالعات مکان‌یابی
و انتقال پسماند به سایت سردهات از سوی فعالان محیط زیست، مدیرکل حفاظت از محیط
زیست استان زنجان در مصاحبه با پایگاه خبری صدای زنجان معتقد
است کارشان در مورد انتقال پسماند به محل جدید کارشناسی و فنی بوده و دارای مصوبات
لازم است از طرفی صفر تا صد مطالعات انجام شده توسط دانشگاه زنجان درست بوده و
چندین بار ایرادات این طرح گرفته شده و در کمیته ارزیابی متشکل از سازمان‌های
مختلف مورد تأیید قرار گرفته است و نظارت‌های لازم بر روند کار اعمال می‌شود.
آبسالان بر این باور است که در
سایت سردهات حدود 35 میلیارد تومان برای تأمین زیرساخت‌ها و رعایت تمامی اصول و
استانداردهای پیش‌بینی شده برای دپوی اصولی پسماند روی هزینه می‌شود.
هر چند موضوع انتقال پسماندهای
سرب و روی از سال‌های گذشته نیز در قالب یک چالش و دغدغه مطرح بوده و مکان‌هایی
برای انتقال و دپوی این پسماندها مطرح بود ولی از زمان سفر رئیسی، رئیس قوه قضائیه
به زنجان در سال گذشته این بحث شدت گرفته و مسئولان به ویژه دستگاه قضایی اصرار بر
انتقال هر چه سریع‌تر این پسماندها به محل جدید یعنی سایت سردهات دادند حالا
فعالان محیط زیست روستای سردهات و مطالعات مکانی‌یابی انجام شده برای دپوی پسماند
در این سایت و از همه مهم‌تر اصرار و تعیین ضرب‌العجل برای این انتقال را اشتباه
دانسته و معتقدند رئیسی در سفرش به زنجان دستور برطرف شدن مشکل پسماندهای سرب و
روی این شهر را دادند ولی به این معنی نیست که ما با اشتباهات نادرست این مشکل را
دو چندان کنیم.
به صدای منتقدان گوش ندهید
شکست می‌خورید
مهدی حیدری، فعال محیط زیست در
مصاحبه با پایگاه خبری صدای زنجان به انجام
مکاتباتی با استانداری، دادستانی و محیط زیست در این زمینه اشاره داشته و متذکر
شد: «ما فعالان محیط زیست بر این باوریم که طرح انتقال پسماند واحدهای سرب و روی
به روستای سردهات دارای مشکلات فنی است و در صورتی که این مشکلات امروز مورد توجه
قرار نگیرد در سال‌های آینده با اتفاقات ناگوار و نتایج زیانباری مواجه می‌شویم،
چرا که در زمان اختصاص سایت فعلی در جوار روستای اژدهاتو برای دپوی این پسماندها
نیز به صدای منتقدان گوش داده نشد و حالا بعد از 20 و اندی سال متوجه شدیم در 5
کیلومتری شهری با جمعیت 500 هزار نفری سایتی برای دپوی پسماند زدیم که قرار است
چندین میلیون تن زباله شیمیایی رها شده در محل توسط باد به آب و خاک و هوای مردم
شهر نفوذ کند.»
به گفته این منتقد «فلزات
سنگین ناشی از پسماندهای سرب و روی آثار مخرب زیادی داشته و مشکلات قابل توجهی از
قبیل تولد نوزادان نارس، سقط جنین، کم هوشی کودکان، بروز مشکلات دهان و دندان که
در مردم زنجان خیلی خاص و ویژه مشاهده شده و بیماری سرطان که به دلیل وجود مواد
شیمیایی آلوده زنجان شرایط خاص‌تری دارد.»
وی معتقد است تنها خواسته ما
از مسئولان این است که طرح جدید برای دپوی پسماند در سردهات را به نقد بگذارند تا
کارشناسان و منتقدان هم بتوانند نظرات خود را ارائه کنند تا تمامی جوانب مورد سنجش
قرار گیرد اگر اثر مخربی به همراه نداشته باشد که فعالان محیط زیست مشکلی با این
انتقال ندارند ولی حالا متاسفانه شاهد این هستیم که مسئولان با عجله خیلی زیاد
بدون طی ضابطه‌مند فرایندها فعالیت‌های عمرانی در محل برای رهاسازی پسماندها انجام
می‌دهند.
چرا مخالفیم؟
این فعال محیط زیست وجود سه
مسیل شناسنامه‌دار در محدوده سایت و بی‌توجهی به حریم بستر مسیل‌ها را یکی از
مشکلات اصلی دپوی پسماند در روستای سردهات دانسته و افزود: در این مسیل‌ها آب جمع‌آوری
شده و به زنجانرود منتقل می‌شود. اگر آلودگی ناشی از پسماندها وارد این مسیل‌ها
شوند با توجه به دوره بازگشت‌شان در صورت مواجهه با سیلاب، پسماندها وارد زنجانرود
به عنوان شریان حیاتی شهر زنجان می‌شود و از آنجایی که این رودخانه تأمین‌کننده آب
بسیاری از مزارع صیفی‌جات است آلودگی محصولات کشاورزی را به بار می‌آورد.
به گفته حیدری انتقال پسماند
نزدیک به 10 میلیون پسماند به سایت جدید نزدیک به دو سه دهه زمان می‌برد که در این
بین نحوه انتقال این پسماندها و پوشش آن‌ها در حین حمل و شیرابه‌های آن در این
بازه زمانی مسئله مهمی است چرا که حمل این حجم از مواد شیمیایی در موازات زنجانرود
و موضوع ترافیک نیز به نوبه خود نگران‌کننده است.
وی به موضوع رانش و لغزش خاک و
مسئله نزدیکی گسل‌ها به سایت جدید دپوی پسماند اشاره داشته و بر این باور است که
این موضوع در سایت جدید دپوی پسماند در نظر گرفته نشده است در حالی که بارگذاری
میلیون‌ها تن پسماند امکان بروز مباحث زمین‌شناختی جدیدی از قبیل رانش خاک و یا
لغزش توده عظیمی از زمین را در پی داشته باشد حتی امکان فعال شدن گسل‌های موجود در
اطراف این سایت نیز دور از انتظار نیست.
این فعال محیط زیست معتقد است
روستائیان در این محدوده چاه آب دارند و از طرفی با توجه به نزدیکی روستای سردهات
جعفری به این سایت امکان آلودگی آب این چاه‌ها نیز وجود دارد چرا که طبق بازدیدهای
انجام شده سطح آب این چاه‌ها بالا بوده و حتی به سه متر نیز می‌رسد از همین رو
نفوذ شیرابه پسماندهای روی به خاک و آب‌های زیرزمینی نیز می‌تواند خطر جدی را
ایجاد کند.
صدای منتقدان را بشنوید
به گفته حیدری به جز مشکلات
یاد شده موارد جزئی‌تر دیگری نیز وجود دارد که در این‌گونه طرح‌ها که با سلامتی
صدها انسان در ارتباط است باید در نظر گرفته شوند که لازمه آن شنیده شدن صدای
منتقدان و بررسی‌های کارشناسی دقیق‌تر است.
وی در مورد برخی مباحث مطرح
شده از سوی منتقدان در ارتباط با طرح مطالعاتی انجام شده برای دپوی پسماند روی در
سایت جدید سردهات نیز عنوان کرد: درخواست فعالان محیط زیست و منتقدان انتشار این
طرح مطالعاتی بود که توسط دانشگاه زنجان انجام شده است که پس از شکایات مختلف و
اعلام جرم علیه اداره کل محیط زیست استان مبنی بر عدم شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی،
خوشبختانه این اداره کل در یک اقدام رو به جلو طرح مطالعاتی سایت جدید دپوی پسماند
را در سایت اینترنتی خود قرار داد.
حیدری بر این موضوع متذکر شد
که طبق بررسی‌های انجام شده در مورد مطالعات دانشگاه زنجان برای تأیید سایت جدید
در روستای سردهات مشخص شد که هیچ‌کدام از ایرادات مذکور مورد تأکید فعالان رسانه‌ای
در این طرح مطالعاتی مدنظر قرار نگرفته است.
یک ادعای کذب!
طبق گفته این فعال محیط زیست
در طرح مطالعاتی منتشر شده برای تأیید سایت جدید به منظور دپوی پسماند روی عنوان
شده که اهالی گفتند هیچ چاهی در اطراف سایت وجود ندارد در نتیجه تاثیر پسماندها بر
روی آب‌های زیرزمینی را در نظر نگرفتیم در حالی که این ادعا از پایه کذب است.
وی به منتشر شدن استشهادیه
اهالی روستا در فضای مجازی اشاره داشته و خاطرنشان کرد: در این استشهادیه عنوان
شده که در نزدیکی سایت در نظر گرفته شده برای دپوی پسماند روی ده‌ها چاه آب وجود
دارد از همین رو انتظار بروز این‌گونه اشتباهات بزرگ در طرح به این مهمی قابل قبول
نیست.
از چاله به چاه نیافتیم
طبق اخبار منتشر شده نهادهای
مسئول و نظارتی برای انتقال پسماندهای سرب و روی ضرب‌العجل تعیین کرده و تأکید بر
انتقال هر چه سریع‌تر این پسماندها به سایت جدید دارند از همین رو فعالیت‌های
عمرانی در این سایت به سرعت در حال انجام بوده و تلاش بر انتقال در کمترین زمان
است.
برخلاف این‌که مسئولان اصرار
بر انتقال این پسماندها به محل جدید دارند، حیدری این تعجیل را اقدام اشتباهی
قلمداد کرده و معتقد است دپوی پسماند در محل فعلی داخل شهرک بیش از 20 سال است به شهر و مردم آن ضربه زده و آسیب
وارد کرده و ماندگاری چند ماهه مشکلی را ایجاد نمی‌کند پس در حال حاضر بهترین
راهکار جلوگیری از انتقال آن به سایت سردهات بدون بررسی کارشناسی دقیق است.
انجام مطالعات مکان‌یابی توسط
یک ذینفع در سرب و روی
این فعال محیط زیست ضمن ارائه
این پیشنهاد که یک مشاور ذی‌صلاح برای بررسی دقیق و کارشناسی مکان‌یابی تعیین شود
چرا که دانشگاه زنجان صلاحیت بررسی و انجام این مطالعات را نداشته و باید به
مشاوران گریدبندی شده توسط سازمان مدیریت داده شود تا در این تصمیم برای انتقال به
سایت سردهات مبادا از چاله به چاه بیافتیم. طرح باید به یک مشاور ذی صلاح داده شود
نه شرکت بهین‌فرآور که خود ذینفع در پروژه بوده و انجام مطالعات را به دانشگاه
زنجان واگذار کند و این دانشگاه نیز مسئولیت مطالعات مکان‌یابی را به هیئت علمی
بدهد که خود ذینفع در صنعت سرب و روی است.
حیدری معتقد است «شرکت بهین‌فرآور
باید بودجه انجام مطالعات را به محیط زیست بدهد و این اداره کل خود به عنوان
کارفرما فراخوان برای انجام مطالعات را منتشر کرده و بهترین مشاور شرکت‌کننده را
انتخاب کند و به نوعی انجام مطالعات به یک مشاور بی‌طرف واگذار شود و به طور یقین
هیچ کس بر نظر و مطالعات این مشاور بی‌طرف نیز اعتراضی نمی‌کند از همین رو پس از
انجام مطالعات مکان‌یابی، محیط زیست باید مطالعات زیست محیطی محل را انجام دهد چون
طبق قانون مشاوری که مطالعات مکان‌یابی را انجام داده نمی‌تواند مطالعات زیست
محیطی همان محل را انجام دهد.»
وی در واکنش به این ادعای
مدیرکل محیط زیست استان مبنی بر این‌که اصرار برخی فعالان محیط زیست بر ذی صلاح
نبودن دانشگاه زنجان در انجام مطالعات برای انتقال پسماند به سایت سردهات واگذاری
آن به همین افراد است چون خودشان می‌خواهند این مطالعات را بر عهده بگیرند، متذکر
شد: «ما اصلاً گرید نداریم و اگر بخواهیم هم نباید و نمی‌توانند انجام مطالعات مکان‌یابی
دپوی پسماندهای سرب و روی را به ما واگذار کنند بلکه باید مشاور ذی‌صلاح گریدبندی
شده دارای صلاحیت انجام مکان‌یابی باید تعیین شده و این شرکت نیز مکان‌های
پیشنهادی در کل استان را ارائه داده و اولویت‌بندی برای این مکان‌ها تعیین کند از
طرفی مشاور محیط زیست نیز باید ارزیابی زیست محیطی مکان‌های پیشنهادی مشاور را
مورد بررسی قرار دهد، شاید در این بین مکانی غیر از سایت سردهات که عوارض کمتری
دارد مورد تأیید قرار گیرد. در ادامه، کار باید به مشاور طراح عمرانی برای طراحی
سازه واگذار شود.»
حیدری با طرح این سوال که کدام
مشاور برای سدی که در محل فعلی سایت سردهات در حال ساخت است نقشه مشخصات داده است؟
آن‌ها از کجا می‌دانند دانه‌بندی خاکی که در محل می‌ریزند چقدر باید باشد؟ تراکم
را چه کسی مشخص کرده است؟ افزود: «در حال حاضر فقط چند راننده بیل‌مکانیکی مصالح
را از رودخانه برداشته و در محل سایت سردهات برای ساخت سد تخلیه می‌کند در حالی که
برای پروژه به این حساسی و مهمی باید طبق نقشه مشخصات پیش رفته و ناظر تعیین کرد و
آزمایشگاه مکانیک خاک در محل مستقر شود. کار جهادی در بسیاری از پروژه‌ها مفید است
ولی در این پروژه آسیب‌زننده بوده و باید از این اقدام جلوگیری شود.»
نتیجه تصمیم‌های اشتباه در
زنجان
وی معتقد است اگر حالا جلوی
این کار گرفته نشود به طور یقین چند سال بعد به عوارض زیان‌بار این تصمیم اشتباه
که در حال حاضر به آن توجهی نشده پی برده و کار را متوقف خواهند کرد چرا که نمونه
این اشتباهات نادرست در مکان‌یابی را می‌توان در فرودگاه، سدها، استادیوم 15 هزار
نفری گاوازنگ و غیره می‌توان دید.
حیدری در پاسخ به این سوال که
تلاش فعالان محیط زیست چه میزان می‌تواند در توقف انتقال پسماند سرب و روی به
سایت سردهات تأثیرگذار باشد؟ تصریح کرد: برآوردی از این موضوع ندارم ولی وظیفه ما
بیان این ایرادات و مشکلات است چون در حال حاضر وقتی در مورد پروژه‌های مشکل‌دار
در استان سراغ مسئولان مرتبط می‌رویم پاسخی که می‌دهند این است که چرا در زمان
شروع پروژه این مشکلات را بیان نکردید؟ از همین رو بنده به عنوان یک شهروند وظیفه
بیان مشکلات سایت سردهات با صدای بلند هستم و مسئولیت‌های بعدی آن به دوش مسئولانی
است که این مشکلات را می‌شنوند و می‌بینند ولی به آن توجهی ندارند.
حالا با وجود اصرار منتقدان بر
نادرست بودن مطالعات مکان‌یابی برای انتقال پسماند به سایت سردهات و انکار مسئولان
باید منتظر ماند و دید پژواک صدای منتقدان فقط به خودشان برمی‌گردد یا در این بین
گوش شنوایی از مسئولان این فریاد اعتراضی را شنیده و ترتیب اثر می‌دهند؟ آیا این
اصرار مسئولان سرانجام سایت سردهات و انتقال پسماند را چند سال آینده به سرنوشت دیگر
پروژه‌های شکست خورده زنجان تبدیل می‌کند یا خیر./ 940
انتهای پیام/