پایگاه خبری صدای زنجان- یک محقق حوزه ارتباطات گفت: پیش از ظهور شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌ها سازمان محور بودند و رویکردشان یک سویه بود و مخاطب در این زمینه هیچ جایگاهی نداشت.

«جعفر محمدی» متولد 1359 است. او لیسانس خود را در رشته ارتباطات شاخه روزنامه‌نگاری و مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه تهران در رشته ارتباطات اجتماعی گرفته است. او در رزومه خود سه کتاب با نام‌های «واژه‌نامه تخصصی ارتباطات و روابط عمومی»، «رسانه‌های دیگرگونه، صداهای دیگرگونه» و «رسانه‌های اجتماعی و روابط عمومی» دارد که کتاب «رسانه‌های اجتماعی و روابط عمومی» به تازگی به چاپ رسیده است.

او در مورد کتاب نخست خود با عنوان «واژه‌نامه تخصصی ارتباطات و روابط عمومی»، به صدای زنجان می‌گوید: این کتاب در واقع یک دیکشنری است و چندان اسم کتاب نمی‌توان روی آن گذاشت. در این کتاب در واقع واژه‌های تخصصی حوزه ارتباطات را جمع‌‌آوری کردیم تا علاقه‌مندان به رشته ارتباطات و روابط عمومی بتوانند مرجعی برای معنایابی واژگان تخصصی این رشته داشته باشند. این کتاب حاصل تلاش‌های سال‌های دانشجویی است.

به گفته محمدی؛ کتاب «رسانه‌های دیگرگونه، صداهای دیگرگونه» اما در سال 97 توسط نشر «لوگوس» به چاپ رسید. این کتاب به جریان غالب (Mainstream) و دیگرگونه (Alternative) می‌پردازد، جریان غالب روزنامه‌نگاری‌ها بیشتر به دنبال حفظ وضع موجود هستند و رسانه‌هایی هستند که بیشتر ساختار بروکراتیک دارند و ساختار ارتباطات‌شان عمودی است و یک سلسله مراتبی برای خود تعریف کرده‌اند. در مقابل رسانه‌های غالب، رسانه‌های دیگرگونه این شکلی نیستند و این رسانه‌ها بیشتر در حوزه محلی تعریف می‌شوند ضمن اینکه در حال حاضر این رسانه‌ها بیشتر در قالب فضای مجازی شکل گرفته‌اند. این رسانه‌ها دنبال این هستند که صدای بخش محروم جامعه باشند از این نظر این رسانه‌ها اهمیت پیدا می‌کنند و به لحاظ اداری این رسانه‌ها بیشتر قالب مشارکتی دارد و داوطلبانه بیشتر کارها انجام می‌گیرد ضمن اینکه معمولا این رسانه‌ها غالبا از منابع غیررسمی استفاده می‌کنند.

«رسانه‌های اجتماعی و روابط عمومی» به تاثیر شبکه های مجازی بر فعالیت رسانه‌ها می‌پردازد

وی در مورد کتاب تازه چاپ خود با عنوان «رسانه‌های اجتماعی و روابط عمومی» به صدای زنجان می‌گوید: این کتاب دومین کتاب ترجمه من است که به اتفاق استادم دکتر «مهدی منتظرقائم» به چاپ رسیده است. کلیت این کتاب این است که با حضور فضای مجازی و شبکه‌های اینترنت و شبکه‌های اجتماعی که اخیرا در دنیا جا باز کرده است و همه حوزه‌ها به واسطه آن دستخوش تغییر شدند که یکی از این حوزه‌ها بحث روابط عمومی است و چون این کتاب، یک کتاب ترجمه است مسلما در فضای غربی نوشته شده است و نگاه و تعریفش از رسانه و روابط عمومی و مخاطب شاید متفاوت از کشور ما باشد منتهی این تاثیر در همه جا هست و تاثیری که بر رسانه‌های اجتماعی گذشت.

قبل از ظهور شبکه‌های اجتماعی رسانه‌ها سازمان محور بودند

به گفته این محقق، تا قبل از ظهور شبکه‌های اجتماعی که در رسانه‌‎های غرب از آن به عنوان رسانه‌های اجتماعی نام برده می‌شود (شامل تلگرام و واتساپ و اینستاگرام که مشخصا در این کتاب «یوتیوپ» مطرح بوده است) رسانه‌ها سازمان محور بودند و رویکردشان یک سویه و تبلیغی و ترویجی بود و مخاطب در این زمینه هیچ جایگاهی نداشت.

وی ادامه داد: پس از ظهور رسانه‌های اجتماعی رویکرد رسانه‌ها تغییر یافت! وقتی شبکه‌های اجتماعی پدیدار شدند و قدرت متکثر شد و مردم و مخاطب هم در فرآیند ارتباطات ورود پیدا کردند و دیگر فرآیند ارتباطات سابق بر این در شبکه‌های اجتماعی جواب نمی‌داد. و در این شرایط شما اگر بخواهید مسئول روابط عمومی باشید که ذی نفعان زیادی دارد، در این فضا مجبور هستید روش‌های قدیمی و سنتی را کنار بگذارید و به جای رویکردهای تبلیغی یک سویه، رویکرد مشارکتی را در پیش بگیرید و به جای اینکه صرفا منافع سازمان را در پیش بگیرید، منافع جامعه را نیز در نظر  داشته باشید و به این شکل نیست که به سبک و سیاق قدیم شما کاری که در سازمان خود مد نظر بوده است را انجام بدهید و هیچ مخالفتی را از جایی نبینید.کتاب سرشار از این مثال‌ها و مصادیق است که  این رسانه‌ها چطور در برابر این سازمان‌ها ایستاده‌اند و آن‌ها را به چالش کشیده‌اند.

به ادعای محمدی، این کتاب به صورت تصادفی ترجمه نشده است، بلکه پیش از چاپ کتاب در موردش فکر کردیم و سعی کردیم نیاز روز جامعه ایرانی را در زمینه ارتباطات مدنظر داشته باشیم و کاری را انتخاب کنیم که به درد مخاطب ایرانی بخورد، یعنی دقیقا مشکلات و مسائلی که ما اکنون در حوزه ارتباطات داریم، در این دو کتاب چاپ شده در سالهای اخیر توضیح داده شده است که کتاب قبلی یک موضوع دیگر  داشت و این کتاب یک موضوع متفاوت‌تری دارد. ولی در اصل انتخاب این کتاب‌ها به خاطر این بوده است که دو اتفاق بیفتد یکی اینکه مخاطب ایرانی با یک سری از بحث‌ها آشنا شود و دوم اینکه یک گره کوچکی در حد خود را باز کند. ضمن اینکه خواندن این کتاب را به همه مدیران روابط عمومی و تمام کسانی که در رسانه کار می‌کنند، توصیه می‌کنیم.

در این کتاب مخاطب با سه نگاه متفاوت  در مورد فضای مجازی روبه رو است

وی در مورد مشخصات چاپ این کتاب ادامه می‌دهد: این کتاب در قالب هزار جلد با نشر قلم مهر که یکی از انتشارات زنجان است به چاپ رسیده است. 412 صفحه دارد. مربوط به سال 2016 است و سه نویسنده از سه ملیت آمریکایی و انگلیسی و استرالیایی آن را نگاشته‌اند که خود این موضوع هم در بحث انتخاب ترجمه این کتاب برای ما مهم بود چرا که سه نویسنده از سه منطقه جغرافیایی دور به صورت مشترک این کتاب را نوشته‌اند و در واقع انگار مخاطب با سه کتاب جداگانه رو به رو است چون هر کدام از این نویسنده‌ها با یک نگاه متفاوت به این مساله نگاه کرده‌اند و مخاطب با سه اندیشه متفاوت در این زمینه مواجه است.

مردم مصرف رسانه‌ای جالبی ندارند

وی در پاسخ به سوال اینکه نظر شخصی شما در مورد اینکه فضای مجازی و دنیای دیجیتال مسیر فعالیت رسانه را بازتر کرده است، چیست؟ گفت: ما در این بحث نیاز به یک دوران گذار داریم. ضمن اینکه همه تقریبا به این موضوع آگاه شده‌ایم که فضای رسانه‌ها در این محیط و شرایط باز شده است و با انبوهی از تولیدات مردمی روبه رو هستیم. برخی از این رسانه‌ها دیده می‌شوند و برخی دیگر دیده نمی‌شوند، منتهی بازشدن فضای رسانه‌ها را نمی‌توان همیشه به دید مثبت نگاه کرد. باز شدن فضای رسانه‌ای و اظهار نظرها و تولید محتواها باید یک الزاماتی داشته باشد که به نظر من مهم‌ترینش سواد رسانه‌ای است که اگر چه آمار رسمی در این زمینه وجود ندارد ولی علی‌الظاهر با توجه به تجربیات خودم مردم مصرف رسانه‌ای جالبی ندارند و از همه محتواها استفاده می‌کنند و برایشان چندان تفاوتی ندارد که این محتوا چیست که تصور من در مورد این موضوع این است که به مرور مخاطبین ما به این نقطه از آگاهی می‌رسند که چه چیزی را در فضای مجازی قبول کنند و چه چیزی را قبول نکنند.

رسانه‌های فضای مجازی فارسی زبان اخبار جعلی به مراتب بالایی داریم

به گفته محمدی، رسانه‌های فضای مجازی فارسی زبان اخبار جعلی به مراتب بالایی دارند و جالب اینجاست که این اخبار مورد پذیرش مخاطبین نیز قرار می‌گیرد چون که زمینه پذیرشش در مخاطب وجود دارد. به دلیل اینکه عموم مردم به لحاظ اقتصادی و سیاسی و اجتماعی به مسائل جامعه انتقاد دارند بنابراین اخبار جعلی در رسانه‌های مجازی وجود دارد. ضمن اینکه چاره‌ای جز باز بودن فضای مجازی وجود ندارد. این فضا باید باز شود تا مردم و مخاطبین به مرور و با تجربه به درکی از این فضا برسند که هر خبری را قبول نکنند که این موضوع باید رفته رفته در مخاطب ایرانی شکل می‌گیرد.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی‌خانی