پایگاه خبری صدای زنجان- هر دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری برای فارغ‌التحصیل شدن و پایان دوره تحصیلات تکمیلی خود کوهی به نام پایان‌نامه و تز را در پیش دارد. نگارش این پایان‌نامه همانند نگارش یک کتاب برای دانشجو است. دانشجویان برای نگارش این پایان‌نامه از راهنمایی‌های استاد راهنمای خود استفاده می‌کنند.

بسیاری از دانشجویان تلاش‌ می‌کنند تا این پایان‌نامه به نگارش درآید و با نمره عالی به پایان برسد. البته بسیاری دیگر از همان ابتدا با کارت به کارت کردن وجهی و بدون هیچ‌گونه تلاشی پایان‌نامه را تحویل می‌گیرند و باتحمل مشقت زیادی خود را به دفاع می‌رسانند. اما برای هر دوی این گروه‌ها نمره و دفاع، پایان پرونده پایان‌نامه است.

پایان‌نامه‌هایی که بعد از دفاع صحافی شده و یک نسخه در کتابخانه دانشگاه، یک نسخه در کتابخانه استاد و یک نسخه در کتابخانه دانش‌آموخته به‌جای ورق خوردن و استفاده شدن خاک می‌خورد و هرسال انبوهی از پایان‌نامه‌های دانشجویی را به مجموعه خاک خورده قبلی اضافه می‌شوند.

با شرایط کنونی، انبوهی از دانشجویان بی‌انگیزه حوصله نوشتن پایان‌نامه‌های بی‌نتیجه را ندارند و تنها نمره آن را می‌خواهند و استادانی که دریافت حق‌التحقیق هم حتی انگیزه خواندن پایان‌نامه‌های دانشجویان را به آن‌ها نمی‌دهد، تبدیل به معضلی برای نظام آموزش عالی کشور شده‌اند.

سیاست‌گذاری‌های فعلی، دانشگاه را به سمت تولید مقاله کشانده است

بسیاری از کارشناسان معتقدند علت این خاک خوردن کاربردی نبودن این پایان‌نامه‌هاست. در این رابطه عباسعلی زمانی، مدیر فناوری و ارتباط با جامعه دانشگاه زنجان در این زمینه با اشاره به اینکه موضوعی که درزمینهٔ پایان‌نامه‌های دانشگاهی اهمیت دارد، این است که بایستی سیاست‌گذاری‌های مربوط به این حوزه را بررسی کرد، اظهار کرد: سیاست‌گذاری‌هایی که وجود دارد، به‌گونه‌ای است که هیئت‌علمی به سمتی حرکت می‌کند که رتبه علمی‌اش را در کشور ارتقا دهد و از همین رو اساتید به دنبال چاپ مقالات علمی با تأکید و ضریب تغییر بالا هستند و نوآوری از کارهایی است و کارهای این‌چنینی را انجام بدهد.

وی با اشاره به اینکه کارهایی که به دانشگاه سپرده می‌شود که درصدد حل مشکلات فعلی جامعه است، ادامه داد: دانشگاه بایستی مشکلات فعلی جامعه را با نگاهی به دوردست حل کند و در حقیقت بایستی در خدمت جامعه باشد. این امر مسلماً به حل مشکلات جامعه کمک می‌کند.

این مسئول بابیان اینکه آیین‌نامه‌های جدیدی نیز در وزارت علوم در حال شکل‌گیری است تا هیئت‌علمی‌ها را به سمت حل مسائل روز حرکت بدهیم، افزود: درگذشته این امکان اصلاً در آیین‌نامه‌های ما وجود نداشت و وقتی یک فردی به نقطه ترفیع رتبه مارسید، ما مسئله داشتیم ولی اکنون اساتید می‌توانند به صنعت نگاه کند و هم در راستای ترفیع و ارتقای خود  به موضوعات دیگر جامعه نیز بپردازد.

زمانی بابیان اینکه تابه‌حال نیز همکاران ما در قالب طرح‌های پژوهشی و یا پایان‌نامه‌های تقاضامحور می‌توانستند بخشی از مشکلات روز را حل کنند که تعداد این طرح‌های پژوهشی نیز کم بوده است، افزود: استانداری‌ها نیز در این زمینه از دانشگاه‌ها نخواسته‌اند که در مشکلات ورود داشته باشند و این امکان وجود نداشته است و اگر سابقه مأموریت‌هایی که به دانشگاه‌های استان محول شده است را بررسی کنید مأموریتی از سوی استانداری‌ها به دانشگاه‌ها دیده نمی‌شود. ضمن اینکه امسال تازه به دانشگاه  5 مأموریت محول شده است که دانشگاه باید حل این مسائل را در اولویت کارهای خود قرار بدهد.

مدیر فناوری و ارتباط با جامعه دانشگاه زنجان بابیان اینکه اعضای هیئت‌علمی به‌هرحال وظیفه‌دارند  در راستای سیاست‌گذاری‌هایی که صورت می‌گیرد حرکت کنند، اظهار کرد: تاکنون مسائل دیگری از هیئت‌علمی دانشگاه‌ها خواسته می‌شده است و ولی اخیراً موضوعات به‌روزتری از آن‌ها درخواست می‌شود و به‌نوعی می‌توان گفت سیاست‌گذاری‌ها به سمت کاربردی کردن پایان‌نامه‌ها حرکت کرده‌اند.

در کاربردی کردن مقالات در جامعه، دچار مشکل هستیم

وی اظهار کرد: به‌عنوان هیئت‌علمی دانشگاه زنجان می‌توانم اذعان کنم که همه پایان‌نامه‌های دانشگاه‌ها کاربردی هستند منتهی مراتب  ما در حل مشکلات جامعه نمی‌توانیم از آن بهره ببریم و جامعه ما هنوز یاد نگرفته است چگونه از این مقالات استفاده ببرد وگرنه همین مقالات در سایر کشورها مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند و اگر بخواهم به‌نوعی دیگر مطرح کنم هنوز جامعه و دانشگاه درزمینهٔ استفاده از دانش روز دچار مشکل هست و نمی‌تواند دانش روز را کاربردی کند.

زمانی در خصوص هزینه‌های صرف شده برای اتمام یک پایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکتری، افزود: هر پایان‌نامه ارشد حدود 20 تا 30 میلیون تومان برای دانشگاه هزینه برمی‌دارد و گرنتی که ما برای آن هزینه می‌کنیم در مقایسه با آن نیست که این هزینه صرف هزینه استاد راهنما و سایر ملزومات پایان‌نامه می‌شود. همچنین این هزینه برای هر پایان‌نامه دکتری به‌طور متوسط حدود 50 تا 60 میلیون تومان است.

وی بابیان اینکه باید اذعان داشت که ما پایان‌نامه‌ها را به محصول می‌رسانیم و همه این پایان‌نامه‌ها به سرانجام خود (مقاله) می‌رسند، گفت: در خصوص پایان‌نامه دکترا باید حتماً دانشجو برای دفاع مقاله داشته باشد و مقالات به‌نوعی محصول این پایان‌نامه‌ها محسوب می‌شوند؛ منتهی مراتب هنوز در جامعه نتوانستیم از دانش یک دانشجوی دکتری در حل مشکلاتمان بهره ببریم و مشکلات صنعت را حل کنیم.

این مسئول بابیان اینکه در دوران حاضر ما تازه به نقطه‌ای رسیده‌ایم که با شرکت‌های دانش‌بنیان آشتی کرده‌ایم، گفت: دانشگاه موظف است مسائل صنعت را در اولویت خود قرار دهد ولی به شرطی که این اولویت را در دستور کار  و سیاست‌گذاری آن قرار بدهیم. وقتی هنوز این اولویت در دستور کارش قرار نگرفته است و برایش پیش‌بینی و برنامه‌ریزی نکرده‌ایم، بنابراین مجبوریم به سمت پایان‌نامه‌های محض (پایان‌نامه‌هایی است که جامعه ما با آن ارتباط نمی‌گیرد) برویم. ضمن اینکه باید قبول کنیم که همه پایان‌نامه‌ها کاربردی هستند.

زمانی بابیان اینکه صنعت، دانشگاه و وزارت کشور هر سه در این زمینه کوتاهی کرده‌اند، اظهار کرد: درواقع در این خصوص  دانشگاه نپذیرفته است که به سمت کاربردی کردن پایان‌نامه‌ها برود و وزارت کشور هم این را نخواسته است و صنعت هم به این موضوع ورود نداشته است. بنابراین می‌توان اذعان داشت که  دانشگاه و صنعت و وزارت کشور هر یک به میزان مساوی در این کوتاهی مقصر هستند.

مدیر فناوری و ارتباط با جامعه دانشگاه زنجان افزود: اتفاق بد دیگری که در صنعت افتاده است و باید به آن فکر کنیم این است که متأسفانه تحقیق و توسعه‌ای که خود صنایع راه می‌اندازند و ممکن است کارآمد و مفید هم نباشند موازی کاری با دانشگاه است. نظر من این است که بحث تحقیق و توسعه را بایستی با همکاری دانشگاه جلو ببریم و دانشگاه  این وظیفه را بر عهده داشته باشد تا بتوانیم به صنعت در این خصوص کمک کنیم.

هدف دانشگاه‌ها و دانشکده‌های مختلف در خصوص نوع پایان‌نامه متفاوت است

در ادامه رشید زارع نهندی، معاون آموزشی پژوهشی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه استان زنجان در این زمینه بابیان اینکه پایان‌نامه دانشجویی کاملاً وابسته به مأموریت دانشگاه و وزارت علوم و تحقیقات و فناوری است، گفت: اینکه دانشگاه و وزارت علوم در این زمینه چه هدف‌گذاری داشته باشند باعث خواهد شد که پایان‌نامه‌ها به همان سمت‌وسو حرکت کنند. ضمن اینکه هدفی که تاکنون مدنظر وزارت علوم بوده است در دانشگاه‌های مختلف متفاوت بوده است چراکه برخی از دانشگاه‌ها علوم پایه هستند و مسلماً مأموریت متفاوتی از سایر دانشگاه‌ها دارند.

وی ادامه داد: در خود دانشگاه نیز هدف دانشکده‌های مختلف در خصوص نوع پایان‌نامه متفاوت است و نمی‌توان توقع داشت که همه پایان‌نامه‌ها کاربردی و نیاز جامعه باشند چراکه رشته‌هایی مثل علوم پایه و علوم انسانی هدفشان گسترش مرز دانش نظیر هدف کلی دانشگاه تحصیلات تکمیلی است و نمی‌توان از آن‌ها توقع داشت که مشکلی از مشکلات روز جامعه را حل کنند.

زارع نهندی خاطرنشان کرد: درواقع وظیفه ما این است که جنبه‌های مختلف علم را گسترش دهیم و با پژوهش‌های روز مرزهای دانش را گسترش دهیم.

وی در مورد هزینه تمام‌شده هر پایان‌نامه اظهار کرد:هزینه تمام‌شده پایان‌نامه‌ها در دانشگاه‌ها و دانشکده‌های مختلف بنا بر ماهیتی که رشته دارند، متفاوت است. برخی از پایان‌نامه‌ها تئوری هستند و نیازمند بودجه بالایی نیستند اما در مقابل برخی از پایان‌نامه نیازمند آزمایش‌هایی هستند که این پایان‌نامه به خاطر ماده و مواد اولیه و ماهیتی که دارند، ممکن است برای هر دانشجو بین 50 تا 60 میلیون تومان هزینه داشته باشند در مقابل در دانشکده ریاضی این میزان کمتر است و شاید بین 20 تا 30 میلیون اعتبار نیاز باشد.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی‌خانی