پایگاه خبری صدای- زنجان لیلا محمدی/ «نگرانی از آینده» موضوعی است که سال‌هاست از سوی افراد فاقد درآمد و حتی افراد شاغل (البته نه بر اساس تعریف جهانی «کار شایسته») مطرح می‌شود اما با تصمیم مسئولان از حدود یک ماه قبل پلتفرم‌های خارجی از جمله اینستاگرام فیلتر شده و بخش قابل توجهی از افراد شاغل در این فضا، به خیل بیکاران پیوسته‌اند، روانشناسان با تشریح عواقب و تبعات جبران‌ناپذیر بیکاری از مسئولان می‌خواهند؛ قبل از اینکه بیکاری تبدیل به مسئله جدید امنیتی شود وارد میدان شده و برنامه‌های خود را عملی کنند!

بیکاری عامل اصلی در تعیین میزان سلامت اقتصاد است. اگر اقتصاد بهره وری را به حداکثر برساند، همه افراد با حقوق و دستمزد مشخصی استخدام می‍شوند. در واقع، به لحاظ اقتصادی، یک فرد بیکار نمی تواند به شکل درست و بهینه از منابع جامعه استفاده کند.

در حالی که بیکاری یک آمار اساسی به نظر می رسد، افراد فعال در یک اقتصاد را می توان به دو دسته دارای شغل و بدون شغل تقسیم کرد. نرخ بیکاری آماری قدرتمند است که سیاست دولت و تصمیمات شخصی را شکل می دهد و دولت از نزدیک نرخ بیکاری را زیر نظر دارد و نه تنها بیکاری نشان می دهد که اقتصاد در اوج بهره وری کار نمی کند، بلکه سیاستمداران نیز متوجه می شوند که تصمیمات آن ها رویه درستی نداشته است.

خلیل قاسملو، معاون امور اقتصادی استاندار زنجان اواخر مهرماه سال 1401 نرخ بیکاری احصا شده در تابستان و بهار امسال بر اساس نتایج آمارگیری نیروی کار در تابستان 1401 توسط دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری را به ترتیب 5.5 و 5.4 درصد اعلام کرد و گفت: این آمار حاکی از آن است که زنجان در بین استان‌های کشور کمترین نرخ بیکاری را دارد.

قاسملو نرخ مشارکت در دو فصل متمادی (بهار و تابستان 1401) را 49.4 آن هم برای نخستین بار عنوان کرده و با اشاره به نرخ اشتغال 46.6 توضیح داد که، اگر جمعیت نیروی کار 15 سال به بالا، 825 هزار نفر باشد، شاغلان ما 384 هزار و 500 نفر است که نسبت به اواخر سال گذشته که این میزان 349 هزار نفر بود با افزایش نزدیک به 35 هزار نفری مواجهیم. آمار ارائه شده مربوط به اشتغال رسمی (بر اساس لیست بیمه‌ها) و غیررسمی (جزو لیست بیمه‌ها نیستند) است.

بررسی آثار روانی بیکاری

این آمار اعلامی منجر به واکنش مردم به ویژه قشر جوان و جامعه کارگری شده که کماکان ادامه دارد.

آن‌ها در پاسخ به اظهارات معاون امور اقتصادی استاندار زنجان که در گفت‌وگو با صدای زنجان اعلام کرده بود در کل دنیا نرخ بیکاری 5 و 5.5 درصد را طبیعی دانسته و جابجایی بین شغل‌ها اتفاق می‌افتد و این اوصاف با نرخ مشارکت و نرخ بیکاری ارائه شده در بهار و تابستان امسال، زنجان در سطح کشور به لحاظ بازار نیروی کار، در بهترین وضعیت قرار دارد، گفتند که هرگز با این آمار که احوال مردم و افراد به اصطلاح شاغل را بازگو نمی‌کند را قبول ندارند.

ناگفته نماند که تعدادی از اقتصاددانان و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های زنجان نیز با این اظهارات شهروندان زنجانی موافقند و معتقدند فرم محاسبه نرخ بیکاری و بررسی وضعیت اشتغال جامعه کاملا ذلیل بوده و با ساختار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور ما سازگاری ندارد.

از نظر آن‌ها، برای اینکه وضعیت بازار کار را بسنجیم، نباید به آمار بیکاری استناد کنیم. باید آمارهای اشتغال ما بر اساس تعاریف جهانی «کار شایسته» احصا شود. بر اساس تعاریف جهانی، کار شایسته به کاری گفته می‌شود که حداقل نیاز فرد را پوشش داده، دارای بیمه حمایتی باشد، دارای ثبات باشد. انچه که در اذهان عمومی برای اشتغال است، همان «کار شایسته» است! در حالی که طبق آمار مسئولان ما، کاری که دارای درآمد ماهانه یک هزار تومان هم باشد، اشتغال محسوب می‌شود!

از کم و کیف آمارهای حوزه اشتغال و واکنش‌های مردم و دغدغه‌های اقتصاددانان که واکنش‌های جامعه نسبت به آمارهای بیکاری را قابل قبول دانسته و در بیشتر مواقع به مردم حق می‌دهند، بگذریم، شاید بهتر باشد توصیه روانشناسان نسبت به تداوم وضعیت بیکاری افراد به ظاهر شاغل (بر اساس استانداردهای جهانی تعریف شده مربوط به کار شایسته) و افراد فاقد کار (بیکار واقعی) و نمود تاثیرات روانی آن بر جامعه از سوی مسئولان جدی گرفته شود!

«همام معیدفر، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه آزاد زنجان» معتقد است که، اشتغال همیشه به عنوان یکی از موضوعات مهم اجتماعی در نظر گرفته شده است. دلیل اصلی که افراد این موضوع را بسیار مهم می پندارند، این است که تنها بر توسعه اقتصادی جامعه تأثیر نمی‌گذارد بلکه بر پایداری جامعه نیز تأثیرگذار است چرا که اشتغال تعیین می‌کند که جامعه چگونه باشد و حتی چگونه رشد کند!

معیدفر در گفت‌وگو با صدای زنجان با بیان اینکه اگر تعداد زیادی از افراد بیکار باشند، عواقب آن به شدت فاجعه بار است، عنوان می‌کند:  بیکاری یکی از بزرگترین معضلاتی است که توازن و تعادل جامعه را به هم می‌ریزد و باعث ایجاد بحران‌های متعدد می‌شود، بیکاری عامل اصلی معضلات و ناهنجاری‌های اجتماعی است و حل آن بسیاری از مشکلات اجتماعی، روانی، اقتصادی جامعه را برطرف می‌کند.

هشدار روانشناسان به بروز «خودکشی» و ایجاد «مشاغل کاذب» در صورت تداوم بیکاری!

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد زنجان «کاهش درآمد» را نخستین تاثیر بیکاری دانسته و می‌گوید: کاهش درآمد نه فقط یک فرد و یک خانواده، بلکه کل جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد! در جامعه‌ای که عرضه و تقاضا متعادل نباشد، رونق اقتصادی به چشم نمی‌خورد و روی آوردن به مشاغل کاذب و فساد، نظیر کیف‌قاپی، سرقت از ماشین، خرید و فروش موادمخدر افزایش پیدا می‌کند، کاهش توسعه اقتصادی و کاهش رفاه اجتماعی از دیگر تبعات سو بیکاری در عرصه‌ اجتماع است و اقشار فقیر که نیازمند کمک‌رسانی از سوی نهادهای حمایتی هستند بیش از گذشته در تنگنا قرار می‌گیرند!

او با بیان اینکه بیکاری در درجه اول در رابطه با نیازهای فیزیولوژیکی افراد اهمیت دارد، عنوان می‌کند: بیکاری سبب می‌شود تا فرد در تامین نیازهای اولیه خود دچار مشکل شده و بقای او در معرض خطر قرار گیرد. وقتی فرد به علت نداشتن درآمد نتواند مایحتاج و غذای خود را تامین کند بدن او احساس کمبود ویتامین و سایر املاح را کرده و به تدریج سلامت وی مختل شده و سلامت جسمانی‌اش تحت تاثیر قرار می‌گیرد! 

«معیدفر» در ادامه توضیح تاثیرات روانی بیکاری بر افراد می‌گوید: امنیت روانی فرد بیکار به تدریج بین اعضای خانواده منتقل شده و اگر فرد مستاجر باشد با توجه به عدم توانایی پرداخت اجاره بها یا اقساط بانکی و سایر هزینه‌های زندگی، فرد به تدریج پرخاشگر می‌شود. پرخاشگری احساس غیرقابل کنترل بوده و «خودزنی»، «آسیب به اطرافیان» و «فکر کردن به خودکشی و انجام آن» از تبعات بیکاری است که باید مدنظر مسئولان باشد!

این روانشناس «احساس نفرت» و «خودکم‌بینی» را از تبعات روانی بیکاری در افراد دانسته و تاکید می‌کند: فرد بیکار وقتی خود را با افراد دارای شغل مقایسه می‌کند، احساس می‌کند که دیگر هویت ندارد به ویژه اگر فرد، آقا باشد که بخشی از هویت این گروه به شغل گره خورده است!

بروز «افسردگی» از دیگر تبعات بیکاری است که «معیدفر» نسبت به تداوم پدیده بیکاری در جامعه هشدار داده و به صدای زنجان می‌گوید: فرد بیکار به تدریج «آسیب‌پذیر» شده و در حالت انزوا قرار می‌گیرد که «افسردگی» از پیامدهای منفی آن است که موجب کاهش امید به زندگی فرد می‌شود!

این روانشناس با تاکید بر اینکه شناخت شرایط موجود اشتغال در ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای جوانان حائز اهمیت است، ادامه می‌دهد: متاسفانه جوانان ما در حال حاضر با مشکلاتی زیادی از جمله بیکاری و عدم اشتغال مناسب برخوردار هستند! وجود بیکاری در هر کشور باعث بالا رفتن آمار فقر، فساد، توزیع ناعادلانه درآمد، طلاق، قاچاق مواد مخدر، ناامنی و پیامدهای دیگر می‌شود.

مردان نسبت به «بیکاری» آسیب‌پذیرترند!

به اعتقاد «معیدفر»، جوانان به عنوان سرمایه‌های انسانی جامعه، به منزله ظرفیت، فرصت و موهبتی تکرار نشدنی محسوب می‌شوند، فرصتی که همان اندازه که خاص و تکرار نشدنی است، همان اندازه مغتنم و گذراست و در کشاکش فراز و نشیب‌های روزگار به چالش کشیده می‌شود و اگر از آمادگی و توان لازم برخوردار نباشد، آن جامعه را از لحاظ منابع انسانی و توسعه پایدار در آینده‌ای نه چندان دور با مشکل مواجه می‌کند.

معیدفر «ایجاد اشتغال» را یکی از مهمترین ابزارهای کاهش بیکاری، فقر و نابرابری دانسته و معتقد است: اثرات روانی بیکاری برای افراد جامعه به ویژه مردان بیشتر است! و در صورت تداوم و بیکاری بلندمدت قطعا آسیب‌های روانی بر فرد بیشتر و بیشتر می‌شود!

«معیدفر» با بیان اینکه متاسفانه بیکاری سبب می‌شود تا فرد در ایجاد روابط صمیمی با اطرافیان خود نیز دچار مشکل شوند، می‌گوید: فرد بیکار اگر متاهل باشد نمی‌تواند نسبت به همسرش ابراز عشق و علاقه کند که تداوم این مهم قطعا برای خانواده بار منفی خواهد داشت. اگر فرد بیکار، مجرد هم باشد به علت مشکلات اقتصادی و درگیر بودنش افکارش نمی‌تواند با فرد مورد علاقه‌اش ازدواج کند که این فشار روانی (بیکاران مجرد و متاهل) در ابتدا بر فرد، سپس خانواده و در نهایت جامعه سرایت می‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد زنجان با تکید بر اینکه بسیاری از افراد در نتیجه بیکاری و نداشتن شغل مناسب به بزهکاری و جرایم مختلف روی می‌آورند، عنوان می‌کند: این موضوع در افراد آسیب دیده و در معرض آسیب بیش از سایرین به چشم می‌خورد و رهایی از این معضلات همبستگی و انسجام اقدامات دستگاه‌های اجرایی را نیاز دارد.

نگران ایجاد مسئله امنیتی جدید ناشی از تداوم فیلرتینگ و عدم معرفی پلتفرم جایگزین برای کسب و کارها هستم!

نزدیک به یک ماه از فیلترینگ پلتفرم‌های خارجی از جمله واتس‌آپ و اینستاگرام می‌گذرد. دو برنامه‌ای که در صدر پرکاربردترین شبکه‌های اجتماعی در ایران بود و بیش از 60 میلیون کاربر دارند و آن طور که گفته می‌شود در ایران معیشت بیش از 6 میلیون نفر به آن وابسته است.

تعدادی از صاحبان کسب و کار مجازی در گفت‌وگو با صدای زنجان ضمن ابراز نگرانی از تداوم فیلترینگ اینستاگرام گفته‌اند که به علت راحتی دسترسی تمامی افراد جامعه با هر سطح اجتماعی به این فضا و از طرفی هزینه‌بر نبودن فعالیت اقتصادی نظیر نداشتن هزینه اجاره مغازه آن هم در با قیمت‌های سرسام‌آور در بازار اجاره مسکن، بسترهای موجود در اینستاگرام مناسب برای کسب درآمد به ویژه برای قشر ضعیف و آسیب‌پذیر بوده است و آن‌ها نمی‌دانند در دوران بیکاری چگونه باید هزینه‌های خانه و خانواده و تحصیل خود یا فرزندانشان یا حتی هزینه درمان خود یا اعضای خانواده‌شان را بپردازند؟

«همام معیدفر، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد زنجان» با قابل درک بودن نگرانی این افراد به صدای زنجان می‌گوید: افراد شاغلی که به هر دلیلی بیکار شده‌اند، قبل از بیکار در نظر داشته‌اند که خلاقیتشان را در آن شغل نشان دهند، بسیاری برای افزایش دستمزد اهدافی را تعریف و برنامه‌ریزی کرده بودند اما به دور شدن ناگهانی از این محیط قطعا دچار آسیب روانی می‌شوند.

این روانشناس با بیان اینکه تجربه بیکاری برای کسانی که به داشتن شغل ثابت و مطمئن عادت کرده‌اند، می‌تواند بسیار ناراحت کننده باشد، بدیهی است مستقیم‌ترین نتیجه آن از دست دادن درآمد است، تکرار می‌کند: در جوامع امروزی داشتن شغل برای حفظ عزت نفس فرد مهم است حتی در مواردی که شرایط کار نسبتاً ناخوشایند و وظایف مربوطه کسل‌کننده است کار معمولاً عنصر تشکیل دهنده‌ای در ترکیب روانی مردم و دور فعالیت‌های روزانه آنها است.

«معیدفر» عنوان می‌کند: مسئله فیلترینگ و بسته شدن فضای اینستاگرام از دید مسئولان، موضوع «امنیتی» محسوب می‌شود اما از دید «جوانان و فعالان حوزه کسب و کار مجازی» باید در اسرع وقت مسئولان فضای امن جایگزینی را ایجاد کنند تا آن‌ها در بستر تعبیه شده مجددا کسب و کارشان را از سر بگیرند چرا که معتقدم در صورت عدم توجه به این هشدار و درازمدت بودن بیکاری ناشی از فیلترینگ، موضوع «بیکاری»، مسئله جدید امنیتی خواهد بود که عواقب بدتر داشته باشد در نتیجه باید به فکر راه جایگزین در صورت فیلرتینگ اینستاگرام باشیم!

انتهای پیام/