کد خبر: 9476
1401/12/07 - 9:34


در گفت‌وگو با یک ویراستار؛

جامعه باید از زبان خود صیانت کند

«زهرا نصیری» متولد دی ماه 1365 است. او که در این 36 سال در زمینه شغلی خود تجربه‌های مختلفی دارد حالا به عنوان یک «ویراستار» در استان در حال فعالیت است

پایگاه خبری صدای زنجان

صدای زنجان/ زهره میرعیسی ‌خانی: «زهرا نصیری» متولد دی ماه 1365 است. او که در این 36 سال در زمینه شغلی خود تجربه‌های مختلفی دارد حالا به عنوان یک «ویراستار» در استان در حال فعالیت است.

او که تاکنون ویراستاری بیش از 70 کتاب و چندین و چند مقاله و پایاننامه را به عهده داشته است در مورد کار ویراستاری به صدای زنجان می‌گوید: کار ویراستاری را با ویرایش یک کتاب شروع کردم و آن کتاب اولین تجربه من در این حوزه بود. همین کار توانست برای من کارهای دیگری را بیاورد. به این صورت که این کار مثل یک تبلیغ ویروسی، بدون اینکه خود در این زمینه تبلیغی داشته باشم، من را به کسان دیگر معرفی کرد و همینطور این معرفی ادامه یافت و برایم پشت سر هم کار جدید آورد و این فرآیند من را دلگرم کرد و باعث شد که با علاقه بیشتری به این موضوع بپردازم.

ویراستاری کتاب و مطبوعات زمین تا آسمان با هم فرق دارند

وی ادامه داد: سال 92 بود که من رسما ویراستاری مطبوعات را شروع کردم و در این زمان در یکی از روزنامه‌ها و همینطور با یکی از خبرگزاری‌ها همکاری‌هایی داشتم. وقتی‌ که ویراستاری در نشریه را آغاز کردم، احساس کردم که با کار و دنیایی جدید رو به رو هستم. با اینکه پیش از این ویراستاری چندین کتاب را در رزومه خود داشتم، ولی آنجا بود که متوجه شدم که ویراستاری کتاب و مطبوعات زمین تا آسمان با هم فرق دارند. درست بود که یک سری اصول و چارچوب در هر دو باید رعایت می‌شد و از این لحاظ اشتراکاتی با هم داشتند، ولی ویراستاری مطبوعات دامنه بسیار گسترده‌تری داشت و حساسیت کارش بالاتر بود و ممکن بود که با کوچکترین اشتباه، بزرگترین دردسرها را به وجود آورد. در حالی که در کتاب حساسیت به اندازه نشریات نیست.

به گفته نصیری، کار ویراستاری در مطبوعات حتی از ویراستاری خبرگزاری هم حساسیت بیشتری می‌طلبد چرا که آنچه که در خروجی خبرگزاری می‌رود، امکان ویرایش دارد و به مراتب راحت‌تر است، ولی وقتی یک مطلبی چاپ و توزیع می‌شود دیگر ما به هیچ طریقی نمی‌توانیم آن را ویرایش کنیم، حتی اگر منتشر نشده باشد یک سری خسارت مالی و حیثیتی را به عهده می‌گیریم تا مانع از انتشارشان شویم. ولی وقتی منتشر شد دیگر هیچ کاری نمی‌شود کرد.

ویراستار دروازه‌بان خبر

این ویراستار افزود: به طور کلی وقتی که نویسنده کتاب و نشریات مطبوعاتی کار خود را به دست ویراستار می‌سپارند، انتظار می‌رود که اشتباهات فاحش در آن نباشد! هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که من در کارم خطا ندارم چرا که ویراستار هم انسان است و امکان دارد در ویراستاری خظا داشته باشد، اما این امر باید در حداقل میزان خود صورت بگیرد. یک ویراستار نباید اشتباهات فاحش داشته باشد که باعث لطمه خوردن به کارش شود. او باید به کار خود متعهد باشد و کار را متعهدانه انجام دهد. به همین خاطر است که در مطبوعات از ویراستار به عنوان دروازه بان خبر یاد می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: در مجموع می‌توان گفت که ویراستاری یک کار علمی - هنری است یعنی در حین اینکه باید علم آن را داشته باشیم، باید ذوق و روحیه کافی برای این کار داشته باشید. یعنی کسی باشید که بتوانید مدت‌ها سر یک مطلب بنشینید و آن را ویرایش کنید! ضمن اینکه یک زمان است که اثری روان نوشته شده است و کار آسان‌تر است و یک زمان هست که اصول نگارش به خوبی رعایت نشده است و نویسنده آن چه که در ذهن داشته است را تنها روی کاغذ آورده است که ویرایش این کار زمان‌بر خواهد بود.

به گفته این ویراستار؛ متاسفانه در مقطع دانشگاهی رشته‌‌ای که به صورت تخصصی به ویراستاری بپردازد، نداریم و دوستانی هم که در استان ویراستاری می‌کنند به تعداد خیلی محدود واحد مربوط به ویراستاری پاس می‌کنند که در یکی دو واحد هم فکر نمی‌کنم کسی بتواند ویراستاری را یاد بگیرد. اما کسی که در این زمینه علاقه دارد می‌تواند کتاب‌های مربوط به این حوزه را مطالعه کند و دستور زبان را از منابع موجود یاد بگیرد و در ادامه خود تمرین کند. یعنی گذراندن چندین دوره ویراستاری نمی‌تواند فرد را به یک ویراستار تبدیل کند و در حقیقت ویراستاری نتیجه کسب دانش مربوط و تمرین و تجربه است.

برخی از ناشران به دلیل هزینه ویرایش از ویراستاری اثر چشم‌پوشی کنند

وی افزود: ممکن است برخی از ناشران به دلیل هزینه ویرایش از ویراستاری اثر چشم‌پوشی کنند و بدون اینکه ویرایش شده باشد آن را به چاپ برسانند و این کار قطعا منطقی نیست چرا که ویرایش هر اثری اگر اصولی باشد، باعث جذاب شدن و روان و گیراتر شدن یک نوشته خواهد شد. وقتی که اثری ویرایش می‌شود؛ انتقال پیام در حقیقت با سهولت انجام می‌گیرد و مخاطبی که دارد آن مطالب را می‌خواند، راحت‌تر می‌تواند ارتباط می‌گیرد و این باعث می‌شود که فروش کتاب بالا برود. ولی اگر که شما یک پیام خوب را بخواهید ارائه دهید ولی نگارش اصولی نباشد و ویرایش هم نشده باشد، ممکن است که خواننده از خواندن آن مطلب کلافه شود و حتی آن پیام را دریافت نکند.

نصیری با بیان نقل قولی از مرحوم استاد «رضا بابایی» اذعان کرد: جمله‌ای این استاد داشتند که عنوان می‌کردند «وقتی می‌نویسید، مست بنویسید و وقتی ویرایش می‌کنید، هشیار ویرایش کنید» چرا که یک نویسنده وقتی می‌نویسد، نمی‌تواند حواسش را متمرکز به این کند که ساختار جمله‌اش خوب است یا نه! در حقیقت سایر اصول در ویرایش مطرح است چرا که اگر این کار را کند مطالبش از ذهنش می‌پرد و نمی‌تواند آن را به درستی به قلم بیاورد، بنابراین نویسنده در هنگام نوشتن مست کلام و مفهومی است که می‌خواهد بنویسد و این ویراستار است که باید هوشیارانه ان نوشته را ویرایش کند و به سامان برساند.

این ویراستار افزود: ممکن است که کسی عنوان کند من ویراستاری بلدم و خودم کارم را ویرایش می‌کنم که اگر چه این امر شدنی است اما کسی که می‌خواهد نوشته خود را ویرایش کند به دلیل احتمال خطا در ذهن بهتر است که مدتی از نگارش متنش بگذرد. هر چند در این صورت باز هم احتمال خطا وجود دارد چرا که ممکن است نتواند خطا را ببیند اما وقتی کس دیگری این نوشته‌ها را ویرایش می‌کند، خطا‌ها کمتر خود را نشان می‌دهند و متن بهتر اصلاح می‌شود.

در ویراستاری اثری، یک ارتباط خوب و دوستانه‌ای بین نویسنده و ویراستار ایجاد شود

وی افزود: لازمه اینکه نوشته‌ای درست ویرایش شود، این است که یک ارتباط خوب و دوستانه‌ای بین نویسنده و ویراستار ایجاد شود چون ما گاهی می‌بینیم که نویسنده‌ای نمی‌تواند به ویراستار اعتماد کند و از نظر من لازم و واجب است که هر جایی که یک تغییری قرار است در متن ایجاد شود ویراستار با نویسنده هماهنگ باشد. این موضوع خیلی نکته مهمی است که همیشه باید بین ارتباط ویراستار و نویسنده عنوان شود؛ یعنی ویراستار حق ندارد کلمه‌ای را به جمله‌های نویسنده اضافه کند و یا یک تغییر مهم بدهد.

این ویراستار افزود: ویراستار هرگز حق تصرف در محتوا و مفهوم متن نویسنده را ندارد و این را باید حتما رعایت کند و از طرفی نیز نباید فکر کند که می‌تواند هر تصحیحی را انجام بدهد. همچنین در برخورد با نویسنده باید متواضعانه رفتار کند و بایستی این را در نظر بگیرد که نویسنده ویراستار نیست و این طور نشود که رابطه‌اش با نویسنده باعث احساس بد در نویسنده شود. همچنین ویراستار باید به سبک و سلیقه نویسنده احترام بگذارد، چرا که نظر نویسنده بر اصول نگارش ارجحیت است و ویراستار این اجاره را ندارد که در سبک نویسنده دخالت داشته باشد.

به اعتقاد نصیری، آموزش ویراستاری نیاز جامعه است و این موضوع باید صورت بگیرد. ضمن اینکه ویراستارهای کشور هم بسیار محدود هستند. موسسات و اداراتی که بخواهند به این موضوع ورود داشته باشند بایستی برای ویراستاری کلاس‌های تخصصی برگزار کنند و چه خوب است که این موضوع برای علاقمندان این حوزه آموزش داده شود چرا که کار ویراستاری می‌تواند یک کار خوب باشد.

وی افزود: برای کسی که به ویراستاری علاقه دارند و خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای، دوره ویراستاری بسیار اهمیت دارد و باید ویراستاری را یاد بگیرند. کسانی که فعال حوزه رسانه هستند باید ویراستاری کتاب و مطبوعات را یاد بگیرند چرا که ویراستاری مطبوعات بسیار دامنه بزرگتری دارد. چنانچه امروز می‌بینیم که شبکه‌های مجازی و غیررسمی هم مخاطبین زیادی دارند و این رسانه‌ها دارند، تاثیرهای گسترده‌ای در ابعاد مختلف می‌گذارند و در این زمینه (نگارش و زبان فارسی) شاهد هستیم که این رسانه‌ها تاثیر بدی بر روی مخاطبین خود را گذاشته‌اند و این موضوع چون انتشار مطالب بالا بوده است مخاطبین را نیز تحت تاثیر گذاشته است.

این ویراستار اذعان کرد: یکی از مهمترین ارکان فرهنگ هر جامعه‌ای زبان آن جامعه است و شهروندان هر جامعه‌ای باید از زبانشان صیانت کنند و از همین جهت است که ما بایستی به بحث آموزش ویراستاری و درست‌نویسی بپردازیم مخصوصا برای کسانی که محتوا تولید می‌کنند همه باید به این اصول تسلط داشته باشند چرا که روی مخاطب خود تاثیر می‌گذارند.

در سال‌های اخیر توجه به اهمیت این مسئله بالا رفته است

وی ادامه داد: در سال‌های اخیر توجه به اهمیت این مسئله بالا رفته است؛ ولی کافی نیست یعنی بایستی به صورت جدی به این مسئله توجه شود تا هر محتوایی در هر بستری و به هر صورتی نوشته می‌شود، اصولی باشد. شاید یکی از مشکلاتی که یک ویراستار دارد، مغفول بودن اهمیت ویراستاری باشد یعنی اینکه شاهد هستیم که هنوز طرف مقابل یک ویراستار ( نویسنده، مطبوعات و غیره ) آگاه به اهمیت ویراستاری نیست.

نصیری اذعان کرد: حقوق و مزایای یک ویراستار از خبرنگار در مطبوعات و یا نویسنده بسیار پایین‌تر است و خود صاحبان رسانه هم به این موضوع اشاره دارند و این امر ناشی از این است که ما هنوز به اهمیت ویراستاری خیلی واقف نیستم! گاهی خود ویراستار هم به حقوق خود واقف نیست و این موضوع باعث فرسایش کاری او در طولانی مدت می‌شود و باعث می‌شود او تصور کند که به حق خود در این زمینه نرسیده است. ضمن اینکه در مطبوعات مرسوم نیست که اسمی از ویراستار بیاید و این‌ها موضوعاتی است که باعث میشود که کار ویراستار دیده نشود.

وی تصریح می‌کند: ویراستاری می‌تواند شغل مناسبی برای افراد مسلط به این حوزه باشد به شرط اینکه کارهایش را به مراکزی که بحث ویرایش در آنها اهمیت دارد، به خوبی ارائه دهد و مهمتر از آن، این است که با کارهای خوبی که ارائه می‌دهد برای خود مشتری پیدا کند که به صورت مستقل در این زمینه فعالیت داشته باشد و وابسته به نشر و ناشر نباشد.

این ویراستار گفت: با اینکه 11 سال است کار ویراستاری را در زمینه مختلف دنبال می‌کنم اما این موضوع برایم جالب است که وقتی یک کار جدید را به دست می‌گیرم هنوز هم نکات جدیدی را یاد می‌گیرم. منظورم این است که در ویراستاری، هر چه بیشتر کار کنیم نکات بیشتری یاد می‌گیریم. در حقیقت در ویراستاری نیز مثل هر تخصص دیگری که به تمرین و تجربه و کسب علم نیاز دارد، نیازمند تجربه و تمرین هستیم.

 

انتهای پیام/

اقدام کننده: دبیر تحریریه

صدای زنجانویراستاریزهرا نصیری
sedayezanjannews.ir/nx9476


درباره ما تماس با ما آرشیو اخبار آرشیو روزنامه گزارش تصویری تبلیغات در سایت

«من برنامه نویس هستم» «بهار 1398»