پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ زهره میرعیسی‌خانی: باوجود دل‌نگرانی‌ها و مشکلات همیشگی فعالان عرصه رسانه و اذعان برخی از این فعالان درزمینهٔ نبود حمایت بخش دولتی از خبرنگاران، با این‌ وجود مدیرکل فرهنگ و ارشاد استان، معتقد است که اگرچه حال رسانه‌ها خوب نیست، ولی رسانه‌ها باید به سمتی حرکت کنند که اطلاعات و آمارهای دریافتی خود را گسترش دهند و از طریق فروش اطلاعات و داده‌ها به مسئله اقتصاد رسانه فکر کنند.

هرساله با فرارسیدن روز خبرنگار دغدغه و مسئله اصلی فعالان این عرصه، تأمین حقوق اولیه‌ای است که به قول برخی از آن‌ها تحقق این امر، هرساله سخت تر‌ و ناممکن‌تر می‌شود.

«نداشتن امنیت شغلی»، «بیمه»، «به حاشیه کشیده شدن استقلال رسانه‌ها و خبرنگاران»، «درخطر بودن رسانه‌های مکتوب» و «از بین رفتن مرجعیت‌ رسانه‌های داخل کشور» از موضوعاتی است که این روزها رسانه و اهالی رسانه را درگیر خود می‌کند.

مسئله «اقتصاد رسانه» نیز از دیگر موضوعاتی است که طی این سال‌ها دغدغه متولیان و فعالان این عرصه شده است.

موضوعی که برخی از کارشناسان درزمینهٔ آن معتقدند که تأمین نیازهای ابتدایی رسانه‌ها و خبرنگاران خارج از توان‌بخش دولتی بوده است و رسانه ها باید خودشان در فکر ایجاد زیرساخت‌هایی برای تأمین اقتصاد خود باشد.

نحیف شدن رسانه‌ها استقلال آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است

در این رابطه «حسن اکبری»، خبرنگار ایرنای زنجان، در گفت‌و‌گو با صدای زنجان با اشاره به اینکه مسائل و مشکلات رسانه‌ها و اصحاب رسانه روزبه‌روز بیشتر می‌شود، اظهار کرد: فعالان این حوزه گرفتار مسائل صنفی و غیر صنفی بسیاری هستند. یک‌سوی ماجرا که خیلی از آن سخن گفته‌شده و شاید از فرط تکرار، دیگر اثربخشی هم ندارد، مشکلات صنفی بخش بزرگی از فعالان این عرصه مثل امنیت شغلی و بیمه و دستمزدهای پایین است.

وی با اشاره به اینکه بخش قابل‌توجهی از مشکلات حوزه رسانه به ضعیف شدن خود رسانه‌ها برمی‌گردد، ادامه داد: اقتصاد ضعیف باعث شده روزبه‌روز رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌های محلی نحیف‌تر شوند و اغلب آن‌ها با نیروهای انگشت‌شمار و یا حتی انفرادی ادامه حیات بدهند.

اکبری افزود: ناگفته نماند همین نحیف شدن رسانه‌ها استقلال آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده به‌طوری‌که رسانه‌ها برای سرپا ماندن وابستگی زیادی به رپرتاژها پیداکرده‌اند و این مسئله پیامدهای چندان مطلوبی ندارد و مطالبه گری در رسانه‌ها را نشانه می‌رود.

ظهور و نفوذ انواع و اقسام شبکه‌های اجتماعی کارکرد رسانه‌های رسمی را با چالش‌ مواجه کرده است

این خبرنگار اظهار کرد: یک موضوع دیگر ظهور و نفوذ انواع و اقسام شبکه‌های اجتماعی است که کارکرد رسانه‌های رسمی را با چالش‌هایی مواجه کرده است. عرض‌اندام در چنین فضایی در وهله اول نیازمند آشنایی با ابزارها و قالب‌ها و روش‌های جدید اطلاع‌رسانی است و وهله دوم در چنین شرایطی مرجعیت رسانه‌ای به دلیل نحیف ماندن رسانه‌ها و اصحاب رسانه‌ای که تلاش می‌کنند به‌صورت حرفه‌ای کار رسانه‌ای انجام دهند، به‌شدت دچار تغییر و تحول و یا آسیب شده است.

گسترش شبکه‌های اجتماعی مرجعیت رسانه‌ای را مخدوش کرده است

وی با اشاره به اینکه بعد دیگر مسئله و مشکلات حوزه رسانه به سیاست‌های رسانه‌ای مربوط می‌شود، خاطرنشان کرد: با گسترش شبکه‌های اجتماعی تقریباً همه شهروندان به‌نوعی در حوزه اطلاع‌رسانی فعال هستند. در چنین فضایی محدود کردن رسانه‌ها به انواع و اقسام ملاحظات، حاصلی جز مخدوش کردن روایت‌های درست و حرفه‌ای و تضعیف مرجعیت رسانه‌ای ندارد. وارد شدن سازوکارهای حمایتی به‌شرط حفظ استقلال رسانه‌ها می‌تواند بخشی از چالش‌ها را برطرف کند که متأسفانه اقدامات قابل‌انتظاری در این زمینه مشاهده نمی‌شود و ادعاهای متولیان اغلب در حد حرف باقی می‌ماند.

بازهم تکرار!

«فاطمه تاج‌بخش»، دیگر فعال رسانه‌ای که در خبرگزاری مهر مشغول فعالیت است، گفت: نداشتن بیمه، پایین بودن حقوق دریافتی و نداشتن امنیت شغلی از مواردی است که خبرنگاران سال‌هاست با آن درگیر هستند و کمتر کسی است که اطلاعی از این مشکلات نداشته باشد.

وی بابیان اینکه حدود 10 سال است که در حرفه خبرنگاری مشغول فعالیت هستم و در این مدت کسانی که مشکلات خود را به آن‌ها گفتیم فقط شنونده بودند، اظهار کرد: اما موضوعی که بیشتر از هر مورد دیگری جامعه خبرنگاری را آزار می‌دهد نبود عزم جدی برای برطرف کردن این مشکلات است‌.

وی ادامه داد: شاید یکی از دلایل نبود عزم جدی برای برطرف کردن مشکل خبرنگاران، همین مورد باشد. وجود دودستگی بین فعالان این عرصه .چراکه تعدادی از فعالان رسانه به‌ویژه سردبیران و مدیران مسئول عموماً بیمه هستند و درآمد نسبتاً خوبی دارند و شاید از برخی مزایا بهره‌مند باشند.

تاج‌بخش اظهار کرد: همچنین اعضای هیئت‌رئیسه در انجمن‌ها و صنوف مثل خانه مطبوعات یا انجمن صنفی خبرنگاران که انتظار بیشتری از آن‌ها برای پیگیری مشکلات خبرنگاران می‌رود نیز عموماً از این طیف هستند و از انگیزه لازم برای پیگیری مشکلات برخوردار نیستند.

وی افزود: متأسفانه ساز و کار مطلوبی برای درآمدزایی رسانه‌ها وجود ندارد و با بالا رفتن هزینه‌ها و ناتوانی رسانه‌ها در تأمین هزینه‌ها و پرداختی مبلغ مناسب به خبرنگاران شاهد تضعیف روزافزون رسانه و تضییع حقوق خبرنگاران هستیم.

 این خبرنگار خاطرنشان کرد: برای تهیه و تنظیم یک گزارش حرفه‌ای برای برخی از سوژه‌ها نیاز به بازدید میدانی، انجام چند مصاحبه با مسئولان یا مطلعان و یا عوامل درگیر با سوژه است که اگر بخواهیم فقط هزینه رفت‌وآمد را در نظر بگیریم چندین برابر تعرفه یک گزارش می‌شود و همین موضوع سبب شده تا خبرنگاران به‌جای گزارش میدانی به چند مصاحبه تلفنی اکتفا کنند و به‌جای صرف وقت و هزینه برای یک گزارش باکیفیت به چند مصاحبه یا گزارش درجه پایین‌تر قانع شوند.

وی بابیان اینکه نبود اقتصاد رسانه و جای خالی کیفیت‌سنجی خروجی رسانه‌ها، سبب رشد خبرنگار نماها شده است، افزود: برخی از رسانه‌ها به‌جای تولید محتوا، به تریبون ادارات تبدیل شده اند تا اخبار مورد دلخواه آن‌ها را انتشار دهند و در ازای آن مبلغی را به‌عنوان رپرتاژ دریافت کنند!

این مسئول بابیان اینکه متأسفانه جامعه رسانه‌ای پویائی و نشاط گذشته خود را ازدست‌داده؛ گفت: بخش مهمی از آن به موضوع معیشت و حقوق اولیه شغلی مربوط می‌شود و اگر فکر و عمل جدی در این رابطه صورت نگیرد در آینده‌ای نه‌چندان دور با بحران جدی در عرصه رسانه مواجه می‌شویم.

وضعیت شاغلین در حوزه رسانه نمی‌تواند جدای از وضعیت سایر گروه‌های اجتماعی بررسی شود

«جعفر محمدی»، کارشناس حیطه رسانه، نیز در گفت‌وگو با صدای زنجان در مورد این موضوعات بابیان اینکه وضعیت شاغلین در حوزه رسانه نمی‌تواند جدای از وضعیت سایر گروه‌های اجتماعی بررسی شود، اظهار کرد: اگر امنیت شغلی در حرفه خبرنگاری وجود ندارد، برای میلیون‌ها نفر هم این وضعیت ثابت است و اگر بیمه و سایر موضوعات لحاظ نمی‌شود، در بطن جامعه نیز این اتفاق می‌افتد.

وی ادامه داد: آن امر که این مطالبات را چه کسی باید انجام بدهد، خود سؤالی است! دولت باید به این موضوع ورود داشته باشد؟ یا صاحب رسانه؟ وضعیت عمومی رسانه هم به‌گونه‌ای نیست که یک نفر با چرخاندن یک رسانه بتواند از پس هزینه‌ها و پاسخگویی به این مطالبات بر‌آید. مخصوصاً در حوزه رسانه‌های چاپی و مستقل این مشکل به‌شدت وجود دارد.

این کارشناس افزود: به‌هرحال رسانه‌های وابسته به برخی از نهادها بودجه‌ای دارند و شاید کمتردغدغه داشته باشند؛ ولی رسانه‌های مستقل در این زمینه مشکل‌دارند و نباید این انتظار وجود داشته باشد که با وضعیت اقتصادی موجود در جامعه، به‌صورت کامل بتوان به مطالبات و خواسته‌های خود دست یابند.

وی بابیان اینکه عمده درآمد رسانه‌ها از محل تبلیغات است، اظهار کرد: وقتی اقتصاد و تولید در کشور مشکل دارد و صاحبان سرمایه در چرخاندن کارخانه خود دچار مشکل هستند، طبیعتاً این مشکل در حوزه رسانه نیز تأثیر خود را می‌گذارد. آگهی‌های دولتی نیز که از طریق ارشاد تخصیص می‌یابد.

 وی بابیان اینکه قبول دارم که خبرنگاران مشکلات معیشتی و اقتصادی دارند، تأکید کرد: اکنون بیش از نصف مردم ایران دچار این مشکلات هستند و اغلب این مشکلات را با پوست و گوشت خودحس می‌کنند.

محمدی افزود: اگر بناست تا اتفاقی در این زمینه بیفتد، باید در سطح کلان این موضوع رخ بدهد و نمی‌شود موردی گفت که اداره فرهنگ و ارشاد بیاید در این زمینه ورود داشته باشد و بیمه خبرنگاران را رد کند و یا فلان نهاد بیاید در این زمینه کمک مالی بکند.

رسانه‌ها باید به سمتی حرکت کنند که خود بتوانند روی پای خود بایستند

به گفته محمدی، ضرب‌المثلی در جامعه محلی وجود دارد که عنوان می‌کند با آب ریختن درون چاه؛ چاه تغییر ماهیت نمی‌دهد، بلکه خود چاه باید آب داشته باشد، اظهار کرد: رسانه‌ها باید به سمتی حرکت کنند که خود بتوانند روی پای خود بایستند.

این کارشناس افزود: این مسئله تا میزانی پیچیده است و ازهرجهتی نگاه کنیم یک نواقصی در این زمینه وجود دارد! برای مثال چه کسی خبرنگار هست و چه کسی نیست؟ صلاحیت سنجی در این زمینه باید موردتوجه قرار گیرد. اینکه چه کسی صلاحیت اداره کردن یک رسانه را دارد و یا ندارد؟ این موضوعات در مملکت درهم شده است و هیچ نظم و نظام خاصی ندارد! ازیک‌ طرف اطلاعات کم کیفیت بالااست منتهی آن چیزی که به ذهن من می‌رسد و می‌توان علت همه این مشکلات دانست نوع فعالیت و مواجهه خود رسانه‌ها با شرایط است.

رسانه‌ها مردم را نادیده می‌گیرند

وی افزود: ما باید جایگاه خود را به‌عنوان خبرنگار و یک رسانه مشخص کنیم متأسفانه خیلی از رسانه‌های رسمی که در حال فعالیت هستند مردم را نادیده می‌گیرند متأسفانه در پرداختن به موضوعات و اولویت‌های جامعه و اینکه مردم واقعاً مشکلشان چه هست در رسانه‌ها مطرح نیست. رسانه‌ها صرفاً به دنبال تولید محتوا از کانال مقامات و صاحبان قدرت هستند. افراد صاحب قدرت روایت خود را در فضای رسانه‌ای سیطره می‌دهند. فقط مدیران هستند که در فضای رسانه‌ها دیده می‌شوند و از دغدغه‌های توده مردم خبری نیست و این بخش از محتوا در رسانه‌های غیررسمی می‌رود و اگر روزنامه‌ای بتواند مشکلی از عموم مردم حل کند، در فضای رسانه‌های غیررسمی مطرح میشود.

وی بابیان اینکه عکس‌العمل مردم در مواجهه با حذف دغدغه‌شان از رسانه‌ها، این بود که آن‌ها هم رسانه را هدف می‌کنند، افزود: فضاهای رسانه‌ای غیررسمی در این شرایط خود را به‌عنوان یک رسانه مطرح می‌کند و در کل باعث می‌شود که رابطه مخاطب با رسانه کمتر می‌شود. ما معتقدیم که اگر رابطه رسانه با مخاطب درست شود و مخاطبین دیده شوند، بسیاری از مسائل حتی مسائل مالی در درازمدت حل می‌شود.

مسکن خبرنگاران در حال پیگیری است

در ادامه «امرالله حسنی»، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی زنجان با اشاره به اینکه بحث مسکن خبرنگاران را مدت‌هاست درحال پیگیری هستیم، اظهار کرد: خبرنگاران پیش‌ازاین پیگیر این موضوع (در دوره‌های قبلی) بودند و برای ادامه این مطالبه از طریق این اداره، منتی بر آن نیست. بحث مسکن از طریق شهرسازی پیگیری شد که یک تخفیفانی برای خبرنگاران اختصاص داده شود.

آموزش و به‌روز شدن خبرنگاران

وی بابیان اینکه یکی از دغدغه‌های خبرنگاران نیز آموزش و به‌روز شدن آن‌هاست، اظهار کرد: در این زمینه اقداماتی صورت گرفته است و چند دوره آموزشی هم در راستای تقویت سواد رسانه‌ای خبرنگاران باید انجام بدهیم.

حفظ جایگاه خبرنگاران در بین دستگاه‌های اداری و مدیران

به گفته حسنی، بخشی از وظایف فرهنگ و ارشاد حفظ جایگاه خبرنگاران در بین دستگاه‌های اداری و مدیران آن است که سعی کردیم در این زمینه شانیت و منزلت خبرنگاران و فضای رسانه را بازتر کنیم و صحبت کردیم که این جایگاه را ارج نهند.

وی در مورد بخشی از مشکلات مربوط به بیمه خبرنگاران گفت: خبرنگاران می‌توانند از طریق صندوق هنرمندان اقدام کنند؛ اما تلاش ما این است در قالب توصیه و تذکراتی با مدیران مسئول این الزام را ایجاد کنیم تا خبرنگاران خود را بیمه کنند. ضمن اینکه رسانه‌ها چون بخش خصوصی هستند، نمی‌توانیم به‌صورت مستقیم ورود کرده و نسبت به عدم توجه مدیرمسئولان نسبت به این مسئله ورود داشته باشیم.

وضعیت رسانه‌ها اکنون چندان خوب نیست

این مسئول با بیان اینکه بحث اقتصاد رسانه موضوع جدیدی است که دنیا با آن در تعامل است، اظهار کرد: وضعیت رسانه‌ها اکنون چندان خوب نیست و بیشتر رسانه‌های مکتوب از طریق رپرتاژ آگهی در حال فعالیت هستند.

این مسئول افزود: هرچند من معتقدم که یک رسانه در جهت گرفتن آگهی رپرتاژ استقلال خود را از دست می‎دهد و نمی‌تواند مشکلات آنجا را مطرح کند ولی رسانه‌ها باید به سمتی حرکت کنند که اطلاعات و آمارهای دریافتی خود را گسترش دهند و فروش اطلاعات در دنیای امروز بسیار رایج است. به‌طوری‌ که یک رسانه در طی یک تحقیق میدانی اطلاعاتی در مورد یک آسیب اجتماعی استخراج کرده است که می‌تواند این داده را به نهادهای دولتی و حکومتی بفروشد و از قبل آن رسانه خود را سر پا نگه دارد. هرچند که باید کارکرد و زیرساخت‌های لازم برای این موضوع را در جامعه فراهم آورد.

 سخن آخر اینکه با این ‌وجود خبرنگاران معتقدند که مسئولان و متولیان امر تنها سالی یک‌بار به مشکلات و دغدغه‌های خبرنگاران می‌اندیشند و آن‌هم در روز خبرنگار است و با گذشتن از این روز دوباره روز از نو و روزگاری از نو! دوباره خبرنگار است و مشکلات روزمره‌اش!