زهرا احمدی- طرح توسعه باغات در اراضی شیبدار از سال ۸۴ توسط دولت نهم در راستای مقابله با فرسایش خاک، حفظ و احیای منابع طبیعی و جلوگیری از تصرف اراضی، پیشگیری از تغییر کاربری‌های نامناسب زمین‌های کشاورزی و ملی کلید خورد که به گفته حمید عطالر، مجری طرح زیتون استان این طرح در استان برای توسعه باغات زیتون از سال ۸۵ در مساحت ۵ هزار هکتاری در اراضی شیبدار طارم آغاز شد که در ابتدا قرار بر این شد که ۵۰ میلیون متر مکعب آب برای این اراضی اختصاص یابد.

این کارشناس مسئول باغات سازمان جهاد کشاورزی استان ادامه می‌دهد: در فاز اول این طرح استعدادیابی و مطالعات آب و خاک صورت گرفت و اراضی به شرکت‌های تعاونی کشاورزی و همچنین 50 کشاورز برای اجرای این طرح در 9 روستای شهرستان طارم شناسایی و واگذار شد.

عطالر با بیان اینکه هم اکنون این طرح ناتمام مانده است، ابراز می‌کند: روند طرح توسعه اراضی شیبدار با بارگذاری جدید آب منطقه‌ای نیز متوقف شده و تداوم طرح را با چالش روبرو کرده است به طوری که برای پروژه الباقی ۷ میلیون متر مکعب آب برای هفت روستا اختصاص داده است و این در حالیست که این اراضی به بیش از ۷ میلیون متر مکعب آب نیاز دارد.

وی تصریح کرد: باید شرکت آب منطقه‌ای حمایت کند چرا که با این تخصیص پایین آب، طرح نیمه تمام باقی می‌ماند.

سوءمدیریت، سبب کندی طرح

مهدی عباسی؛ رئیس انجمن زیتون استان نیز می‌گوید: اراضی شیبدار در مصوبه دولت قبلی بوده که براساس آن، اراضی شبیدار محلی برای کشت محصولات باغی می‌شد که در استان نیز همزمان با سراسر کشور تصمیم به توسعه باغات زیتون در این اراضی شد ولی سوءمدیریت از دولت قبل و مدیریت آب منطقه‌ای وقت و سایر ارگانهای مربوطه سبب شد این طرح به کندی پیش رود.

وی ادامه داد: سرانجام آب منطقه‌ای تخصیص آب را ابطال نمود و طرح متوقف شد سپس با پیگیری‌های نمایندگان استان دوباره حجمی از آب تخصیص یافت و این تخصیص آب مورد تایید نیست زیرا این طرح از زمان اجرا دارای تخصیص آب بوده و ابطال آن غیرقانونی بوده و ابطال آن همانند ابطال شناسنامه یک فرد زنده است.

تاکنون 100 میلیارد تومان هزینه شده

رئیس انجمن زیتون استان با بیان اینکه برای اجرای این طرح تاکنون ۱۰۰ میلیارد تومان هزینه شده است، توضیح داد: با توجه به اینکه اعتبار زیادی برای اجرای این طرح هزینه شده لازم است مسئولان استانی به ویژه استاندار اقدامات لازم را برای ادامه این طرح اتخاذ نماید.

نحوه مدیریت آب به صلاح نیست

وی با بیان اینکه مدیریت کنونی آب به صلاح کشور نیست، اذعان می‌کند: با این شیوه مدیریت آب، هم اکنون آب از مناطق خشک به استانهای پرآب که ۱۰ برابر میانگین استان زنجان بارش دارد، روانه می شود.

عباسی می‌افزاید: هم اکنون آب سطحی استان نیز از طریق سد منجیل به سمت استان گیلان هدایت می‌شود و این در حالیست که این استان با این آبها محصولات پرمصرف آب از جمله برنج می‌کارد.

وی معتقد است: با آب پشت سد منجیل می‌توان ۸۰۰ هزار هکتار زیتون توسعه داد ولی برای ادامه توسعه زیتون در اراضی شیبدار استان فقط آب مورد نیاز ۳ تا ۴ هزار هکتار زیتون لازم است.

شهریار راهکار مناسبی است

 وی با اشاره به  راهکارهای ادامه این طرح گفت: هم اکنون سد شهریار در انتهای آذربایجان شرقی است، دولتمردان استان به ویژه استاندار و نمایندگان استان می‌بایست بحث تملک اراضی که زیر  آب میرود که به ارزش ۴۰۰ میلیارد تومان است را در بودجه استانی آورده و  همچنین با این کار از سیل هایی که خسارت وارد می‌کنند، کنترل کرد و همچنین تامین آب از سد شهریار مانع از انتقال آب از مناطق خشک به مناطق پرآب می‌شود.

این مسئول در ادامه این راهکارها اظهار می‌کند: با توجه به اینکه که رسوب‌های سد منجیل در حال پر شدن است به طوریکه که قابل رویت بوده و نیاز به رسوبگیری دارد.

آب این طرح در دیگر استانها اختصاص یافته

وی با تاکید بر اینکه هم اکنون آب مورد نیاز برای کشت محصولات کشاورزی در اراضی شیبدار استان‌های قزوین و گیلان تخصیص داده شده است، بیان می‌کند: با اینکه برای ارضی شیبدار استان تخصیص آب انجام شده بود که ابطال آن، موجب توقف این طرح شده است.

 این مسئول با تاکید بر اینکه  برنج ۵ برابر زیتون نیاز به آب داشته و همچنین زیتون 250 درصد بیشتر از برنج توجیه اقتصادی دارد، تشریح می‌کند: این طرح که می‌توانست درامدی برای استان باشد هم اکنون متوقف شده و به نوعی خیانت به تولید داخلی استان است آب و منطقه‌ای در آن مقصر است.

 مهدی عباسی با ابراز اینکه کل آب‌های شهرستان طارم سطحی بوده و نیازی به آب زیرزمینی ندارد، خاطر نشان می‌کند: هم اکنون متقاضیانی که خودشان شاکی هستند به پرونده دسترسی ندارند.

رئیس انجمن زیتون استان با تاکید بر اینکه اهالی خود این مناطق سهام این اراضی را به امید اینکه روزی سودی برایشان داشته باشد، خریداری و اقساط آن را پرداخت کرده‌اند، ابراز می‌کند: بیشتر این افراد از قشر ضعیف شهرستان بوده و چشم انتظار تداوم طرح هستند.

 به گفته وی این طرح حدود ۴ هزار تا 4 هزار و 500 هکتار از اراضی شیبدار شهرستان طارم را در برمی‌گیرد که با اختصاص آب پیش‌بینی می‌شد تا ۵ تا 7 سال آینده ۴۰ هزار زیتون از این اراضی تولید شود.

مجتبی اسکندری؛ مدیر جهاد کشاورزی شهرستان طارم نیز با اشاره به زمان آغاز این طرح در اراضی شیبدار طارم اظهار می‌کند: در ابتدا طرح توسعه باغات زیتون از سال ۸۵ برای 7 هزار هکتار از اراضی شیبدار در نظر گرفته شد ولی بنا به دلایلی این مقدار به هزار و ۶۰۰ هکتار کاهش یافت. وی اضافه می‌کند: این طرح از سال ۹۳ شروع دوباره به تکمیل شدن داشت که به دلیل ابطال تخصیص آب متوقف شد.

این مسئول با اشاره به جزییات طرح توسعه زیتون توضیح می‌دهد: این طرح در شش پروژه که هر پروژه برای یک روستا در نظر گرفته شده است که حدود هزار و 600 تا 2 هزار بهره‌بردار برای این اراضی وجود داشته و با توجه به اینکه برای هر هکتار از این اراضی ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان هزینه شده است از آب منطقه‌ای درخواست می‌شود در تمدید پروژه و همچنین در مقدار تخصیص آب تجدید نظر نماید تا مابقی این طرح به اتمام برسد.

 اسکندری با بیان اینکه 13 سال از آغاز این طرح در اراضی طارم می‌گذرد، خاطر نشان می¬کند: با گذشت 13 سال تنها دو پروژه تحویل داده شده و تکمیل پروژه¬های ۶ روستا از قبیل هزاررود، کلاتن، چزلاندر، پاورود و ونسر ناتمام مانده است.

لازم به ذکر است برای هر اجرای هر هکتار از اراضی زیتون به طور متوسط سالانه به ۶ میلیون متر مکعب به صورت آبیاری سنتی نیاز بوده و در روش تحت فشار  سه تا چهار میلیون متر مکعب نیاز است.

قابلیت اجرا ندارد

یوسف رضاپور، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان در گفت‌وگو با صدای زنجان در رابطه با تامین آب اجرای این طرح عنوان می‌کند: نیاز آبی طرح توسعه زیتون حدود 26 میلیون متر مکعب برآورد می‌شود و این طرح در حال حاضر بدلیل عدم وجود پتانسیل آبی در رودخانه قزل اوزن برای تامین این آب قابلیت اجرا ندارد و در آینده تامین آب آن با مشکل مواجه می‌شود مگر اینکه بارش‌ها به صورت نرمال بوده و کمبود آب مورد نیاز را جبران کنند.

رئیس انجمن زیتون استان معتقد است که آبهای استان از طریق سد منجیل به استان گیلان رفته و در بخشهای کشاورزی آن استان مصرف می‌شود که مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای استان در پاسخ به این اظهارات تصریح می‌کند: سیاستگذاری حوضه آبریز قزل اوزن توسط وزارت نیرو بصورت یکپارچه انجام می‌شود و در صورت صدور مجوز برداشت آب توسط این وزارتخانه، انتقال آب از رودخانه قزل‌اوزن به‌صورت پمپاژ آب انجام می‌شود که همه هزینه‌های آن به عهدۀ بهره‌بردار است.

گفتنی است شهرستان طارم از نظر میزان تولید و سطح زیر کشت زیتون مقام نخست کشور را داراست به طوریکه سطح باغات زیتون شهرستان طارم حدود 20 هزار هکتار بوده که امسال نیز با وجود سرمازدگیهای ابتدای سال 45 هزار تن زیتون برداشت شده است.