پایگاه خبری صدای زنجان- در کشور 15 هزار صنعتگر چاقوساز به ثبت رسیده که 37 درصد نیاز داخلی را تأمین می‌کنند و در این میان سهم زنجانی‌ها در تأمین 37 درصد نیاز کشور، 30 درصد بوده و 7 درصد آن مربوط به قم، گیلان، کرمان، کرمانشاه، اراک و تهران است.

آیین روز جهانی چاقو در کشورهای دیگر دنیا در 23 آگوست (3 شهریورماه) برگزار می‌شود. اما با توجه به اینکه زنجان مهد چاقو است و چنین روزی در تقویم به اسم استان زنجان وجود نداشت ازاین‌رو جمعی از فرهنگ دوستان تصمیم گرفتند که روزی را برای این امر اختصاص دهند که برگزاری مراسم بزرگداشت چاقوی زنجان واکنش‌هایی را به‌ویژه در صنف چاقوسازان در برداشته است.

حالمان مثل چاقوی زنجان خوش نیست!

برخی از صنعتگران معتقدند برای حفظ «اصالت چاقوی زنجان» باید پای حرف فعالان این هنر نشسته و برای ماندگاری آن با رفع موانع و مشکلات از بیمه تکمیلی فعالان گرفته تا تأمین مواد اولیه و یافتن راهکاری برای عرضه قانونی تولیدات باوجود سختگیری‌هایی که طرح الحاق دو تبصره به ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی اعمال کرده، تلاش کنند و برگزاری یک مراسم باوجوداین مسائل نمی‌تواند منجر به حفظ این هنر شد!

یکی از چاقوسازان زنجانی می‌گوید: حالمان مثل چاقوی زنجان خوش نیست! نمی‌دانیم غصه افزایش قیمت مواد اولیه را بخوریم یا نداشتن بیمه تکمیلی‌مان را یا مشکلات اقتصادی‌مان را؟ سؤالم این است اداره کل میراث فرهنگی استان برای حمایت از من که بیش از 60 سال سن دارم چه برنامه‌ای دارد؟ باید من باشم و چاقو تولید کنم که برای بزرگداشت چاقوی زنجان مراسم واقعی برگزار کنند یا نه؟ عامل حفظ اصالت چاقوی زنجان، صنعتگران آن هستند!

روز ملی چاقو؛ گرامیداشت یا یادبود؟

امیر ارجمند فر، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان در مراسم بزرگداشت چاقوی زنجان (18 دی‌ماه) با اشاره به اینکه امروز اولین آیین بزرگداشت چاقوی زنجان برگزار می‌شود تا مقدمات برای ثبت این روز به‌عنوان روز ملی چاقوی زنجان فراهم آید، اظهار کرد: امید است این مراسم قدم اول معرفی به‌حق چاقوی زنجان باشد.

وی ادامه داد: یک ماه پیش پیشنهادی از سوی انجمن دوستداران تاریخ و فرهنگ زنجان داده شد که بر اساس این پیشنهاد روز 16 دی‌ماه که سالروز کشف چاقوی اولین مرد نمکی در جستجوهای باستان‌شناسی زنجان بود به‌عنوان روز ملی چاقوی زنجان معرفی می‌شد که ما نیز در جهت عملی کردن این پیشنهاد برآمدیم اما با توجه به اینکه برای معرفی روز ملی مقدماتی لازم است فعلاً این مراسم به‌عنوان مقدمه‌ای برای نام‌گذاری این روز برگزار می‌شود.

اما محمدرضا جرجیسی، نایب‌رئیس اتحادیه چاقوسازان زنجان که ظاهراً از نبود اسمی از اتحادیه به‌عنوان نماینده حدود 12 هزار صنعتگر چاقوساز در این مراسم گلایه‌مند است به صدای زنجان می‌گوید: ایده کلی این مراسم برای یک مجموعه مطالعاتی بود که قبل از کلید خوردن از اتحادیه نیز کمک خواستند و ما نیز اعلام همکاری کردیم اما به اسم اداره کل میراث فرهنگی تمام شد! متأسفانه متولی و پشتیبان این مراسم نیز انجمن غیر مرتبط با چاقو بود که ازنظر ما مضحک است!

جرجیسی با اشاره به تشدید مشکلات صنعتگران با شیوع کروناویروس عنوان می‌کند: در این 2 سال ارگانی از ما سؤال نکرد، اعضای ما که فاقد بیمه تکمیلی بودند چگونه ارتزاق می‌کردند؟ ما در این مدت هنرمندی که در اتحادیه عضویت نداشت اما در این عرصه نفس کشیده بود و جزو بیماران صعب‌العلاج بود را به‌اندازه‌ای که در توانمان بود حمایت کرده و بسته‌های کمک معیشتی در اختیارشان قراردادیم. هیچ خبری نیز از ارگانی که باید حامی هنرمند و صنعت چاقوسازی و صنایع‌دستی باشد هم نبود! البته از همراهی اتاق اصناف، بسیج اصناف و سازمان صمت استان نهایت قدردانی را داریم!

تیزی تحریم، چاقوی زنجان را کُند کرد؟

هم‌اکنون آشپزخانه بسیاری از کارخانه‌ها صنعتی و معدنی که نیازمند کاردهای بزرگ مخصوص سرآشپز هستند به‌صورت تیغه آماده و البته قانونی وارد کشور می‌شود که سطح کیفی آن از کیفیت چاقوهای زنجان نیز بالاتر است.

البته محمدرضا جرجیسی، نائب رئیس اتحادیه چاقوسازان زنجان معتقد است که کار چاقوسازان زنجانی به لحاظ فنی با خارجی‌ها برابری می‌کند اما این‌یک واقعیت است که به لحاظ کیفی، صنعتگران تولیداتشان را به‌سختی تهیه و روانه بازار می‌کنند! عامل آن نیز چیزی جز «تحریم» نمی‌تواند باشد! متأسفانه صنعتگران زنجانی در یک مسابقه نابرابر مشغول تولید هستند.

به گفته محمدرضا جرجیسی، نیاز ماهانه استان به انواع مواد اولیه مادر 30 تا 50 تن است که 80 درصد آن وارداتی است.

این مواد از کشورهای روسیه، اوکراین و چین تأمین می‌شود چراکه چاقوسازان زنجانی به علت تحریم‌ها دیگر به مواد اولیه درجه‌یک که از کشورهای اروپایی و مشخصاً فرانسه و آلمان تأمین می‌شد، دسترسی ندارند.

تا چند وقت پیش، بیشترین مواد باکیفیت صنعت چاقوسازی استان زنجان از شرکت «جندال» هند تأمین می‌شد اما باوجود رایزنی‌های اتحادیه چاقوسازان زنجان با شرکت مذکور، مسئولان هندی اعلام داشته‌اند که به 265 کشور دنیا مواد تولیدی را صادر می‌کنیم و دیگر بابت تحریم‌ها، تمایلی برای فروش محصول به ایرانی‌ها را نداریم!

بخشی از این 80 درصد نیاز به مواد اولیه مربوط به ماشین‌آلات نظیر دینام صنعتی، انواع سمباده‌ها و غیره بوده که از آلمان وارد می‌شد که هم‌اکنون این تجهیزات از اوکراین، چین، روسیه و هند وارد می‌شود. بخشی دیگر نیز مربوط به قیمت جهانی استیل (ماده اولیه ساخت چاقو) که تولیدکننده اصلی آن آلمان و فرانسه بوده اما چند سالی است به علت تحریم از چین، هند و روسیه وارد کشور شده و باقیمت چندین برابر قیمت جهانی به دست صنعتگران زنجانی می‌رسد، است.

به گفته جرجیسی، هر کیلو قیمت این ماده با احتساب دلار امروزی و نه ارز نیمایی، 28 هزار تومان است اما صنعتگران ما در زنجان باواسطه‌های مختلف هر کیلو 98 هزار تومان و گاهی اوقات حدوداً 120 هزار تومان تهیه‌کرده‌اند، امیدوارم مسئولان با ارائه راهکاری، مسبب گشایش در کار و فعالیت چاقوسازان شوند!

خودتحریمی؛ عامل غربت چاقوی زنجان؟

اما داود بیگدلی، مدیرعامل شرکت تعاونی چاقوسازان زنجان موضوع تحریم داخلی و ضربه چاقی زنجان از آن را رد نمی‌کند اما برخلاف نائب رئیس اتحادیه چاقوسازان زنجان معتقد است که اگر هنرمندان زنجانی از این بابت خسارت می‌بینند مسببش قبل از دولت و مسئولان دستگاه‌های اجرایی، فعالان زیرمجموعه اتحادیه که همان خریداران و فروشندگان تجهیزات وارداتی ازجمله استیل هستند، هستند! اینکه برخی می‌گویند آلیاژ نداریم درست نیست!

بیگدلی یادآور می‌شود: دریکی از نمایشگاه‌ها، مسئولان کارخانه‌های یزد اعلام کردند که می‌توانند استیل و مواد اولیه موردنیاز صنعت چاقو را با بهترین کیفیت بسازند، اما به نظرم در وهله نخست صنعتگران زنجان دراین‌باره حرکتی نکرده و نمی‌کنند. دوم اینکه برخی از تجار تمایل ندارند که این تجهیزات در داخل تولید شود چراکه به ضرر آن‌ها تمام می‌شود. به خاطر دارم که در برهه‌ای زمان دانشگاه هم خواست برای رفع مشکل، ورود کند اما تاجران که تعداد آن‌ها محدود و در حد 3 الی 4 نفر هستند، اجازه ندادند! پس مشکلات تأمین مواد اولیه چاقو ارتباطی به دولت ندارد!

60 تا 70 درصد نیاز صنعت چاقوسازی مربوط به دسته پلاستیک پلی‌اتیلن است که وارداتی است. این وسیله با جنس فیبر نیز از مالزی و سنگاپور و جنس کائوچو استخوانی نیز که از ضایعات داخلی بدنه قطارها است از کشور هند تهیه می‌شود.

محمدرضا جرجیسی، نائب رئیس اتحادیه چاقوسازان زنجان با اشاره به اینکه دسته‌های چاقو وارداتی است، خطاب به برخی منتقدان خرید بخشی تجهیزات اولیه موردنیاز این صنعت عنوان می‌کند: مواد موردنیاز برای ساخت دسته‌های چاقو قابلیت تولید داخل ندارد و هزینه واردات آن برای کشور، به‌صرفه‌تر از راه‌اندازی کارخانه تولید آن است.

جرجیسی بابیان اینکه «اتحادیه محکوم به‌تنهایی است و مسئولان میراث فرهنگی استان زنجان نیز از این دردها خبری ندارند»، می‌گوید: تاکنون سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان تنها ارگانی بوده که همراه صنف چاقوساز بوده و بخشی از موانع را رفع کرده است. ما درخواست داریم تا حداقل ارز مبادله‌ای در اختیار ما گذاشته شود و یا بنکدار قوی به ما معرفی کنند یا صنایع فولاد داخل کشور را ملزم کنند تا در واردات تجهیزات خود، برخی از نیاز اتحادیه چاقوسازان زنجان را نیز تهیه و تأمین کنند.

برداشت سلیقه‌ای از طرح الحاق دو تبصره به ماده 617 قانون مجازات اسلامی

جرجیسی بابیان اینکه چاقوی زنجان برای حفظ اصالت خود نیازمند همراه واقعی است، با یادآوری تصویب طرح الحاق دو تبصره به ماده 617 قانون مجازات اسلامی در مجلس شورای اسلامی که در سال 65 مصوب و پس از اصلاحات متعدد در سال 96 نهایی شد، ابراز می‌کند: با نخستین طرح اعاده شده به مجلس، کلیه چاقوهای زنجان توقیف‌شده بود که با تلاش هیئت‌رئیسه وقت اتحادیه، 1800 نامه‌نگاری به وزرا، سران کشور، انواع کمیسیون‌های تخصصی، حقوقی، مطالعاتی و حتی فرهنگی به‌صورت مستقیم مکاتبه شد. حتی این اتحادیه توانست 3 مرتبه از شورای نگهبان، موضوع مصوبه مجلس را برگردانده و چکش‌کاری کند! اتحادیه در راستای وظیفه ذاتی خود و با پیگیری‌هایی که در حق چاقوی زنجان و هنرمندان بی‌ادعایش کرد، اجازه نداد حدود 12 هزار هنرمند چاقوساز و خانواده‌های آن‌ها دچار مضیقه شوند! اما در کمال تعجب می‌بینیم در بزرگداشت صنعت چاقو که اخیراً برگزار شد اسمی از اتحادیه نبود که به نظرم نادیده گرفتن حق فعالان این عرصه است که در زیرمجموعه اتحادیه مشغول به کارند!

جرجیسی در ادامه تشریح مشکلات فروش انواع چاقوهای ساخته‌شده دست هنرمندان زنجانی در راستای اجرای طرح الحاق دو تبصره به ماده 617 قانون مجازات اسلامی تصریح می‌کند: متأسفانه سیستم قضایی شهرستان‌های استان زنجان و حتی سرتاسر کشور در قبال این چاقوها سلیقه‌ای عمل می‌کند! ما از این ناراحتیم که بسته‌های ارسالی سفارش‌ داده‌شده در گمرکات داخل کشور برمی‌گردد نه کشور مقصد! در این رابطه مستندات هم داریم!

«ما الآن دچار خودتحریمی هستیم! چرا باید چاقوهای بالای 35 سانتی تولیدشده توسط هنرمندان زنجانی ازجمله چاقوی جوجه‌زن، کباب‌زن و غیره که از طریق پست ارسال می‌شود در اصفهان و سایر استان‌ها و شهرستان‌ها توقیف شود؟ ما حتی اجازه پیگیری برای عودت کالا را هم نداریم! درحالی‌که بند 2 تبصره 617 قانون مجازات اسلامی تأکید کرده که واحد و فعال دارای جواز با ارائه فاکتور می‌تواند مرسوله خود را از طریق اداره پست به دست سفارش‌دهنده برساند! و پست مرکزی نیز موظف به ارسال مرسوله است و این مهم از سوی واحد دارای مجوز قابل‌پیگیری است.»

بگذارید نفس بکشیم!

جرجیسی با اشاره به فرمایش رهبری در خصوص نام‌گذاری سال 1400 به‌عنوان سال «تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها» می‌گوید: امیدواریم مسئولان با عمل به فرموده رهبری، یکسری موانع را از پیش روی صنعت چاقو بردارند تا صنعتگران زنجانی کمی نفس بکشند! باور کنید این قانون دست ما را بسته است! ما با نبود مواد اولیه باکیفیت و گرانی ماهانه مواد اولیه تحت تأثیر تحریم  کنار می‌آییم اما با این مشکلات داخلی که برایمان ایجادشده است، دیگر نایی برای جنگیدن نداریم!»

این مسئول صنف چاقوسازان زنجان با اشاره به تعطیلی بخشی از کارهای غیرمتعارف مرتبط با این صنعت ازجمله ساخت پنجه‌بوکس و جایگزینی آن با ساخت جاکلیدی و آستر چاقو می‌گوید: ما در قبال این اقدامات، انتظار داریم قانون در تمام کشور به‌صورت مساوی اجرا شود.

به گفته داود بیگدلی، مدیرعامل شرکت تعاونی چاقوسازان زنجان، خریدوفروش چاقو در زنجان آزاد است اما با توجه به اینکه عمده محل درآمد چاقوسازان از محل فروش محصولات به مسافران و گردشگران است، این صنعت به علت ممنوعیت خرید و حمل چاقو در خارج از زنجان، ضربات سهمگینی خورده است. مسافران به علت ممنوعیت‌های این قانون، دیگر سمت چاقوی زنجان نمی‌آیند که این مهم یکی از مشکلات اساسی صنعت چاقو است.

بیگدلی که این دست از محدودیت‌ها را متناقض با اهداف حفظ اصالت چاقوی زنجان می‌داند، معتقد است که مسئولان پست نیز در عدم همکاری با هنرمندان چاقوساز زنجان تقصیری ندارند چراکه آن‌ها نیز بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی سازمان متبوع باید فعالیت کنند. ما از مسئولان و متولیان استان می‌خواهیم تا برای حفظ هنر اصیل زنجانی‌ها، برای حفظ اقتصاد و معیشت صنعتگران و خانواده‌های آن‌ها دست‌به‌کار شوند قبل از اینکه دیر شود!

صدای زنجان برای انعکاس پاسخ اداره کل فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان به ادعاهای مطروحه، موضوع را از طریق «امیر ارجمند فر»، مدیرکل این مجموعه اما امکان گفت‌وگو با وی میسر نشد.

انتهای پیام/

خبرنگار: لیلا محمدی