زهره میر‌عیسی‌خانی- اگرچه سرطان سینه به طور کلی در مراحل اولیه هیچ نشانه مشخصی را به وجود نمی‌آورد، اما کشف به موقع می‌تواند وضعیت فرد مبتلا به سرطان سینه را از قربانی به نجات یافته تغییر بدهد. سرطان سینه بیشترین آمار مرگ و میر ناشی از سرطان را به خود اختصاص داده است.

بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سازمان جهانی بهداشت سرطان سینه شایع‌ترین سرطان در زنان است. سالانه حدود ۲.۱ میلیون زن به سرطان سینه مبتلا می‌شوند. سرطان سینه بیشترین عامل مرگ و میر سرطان در بین زنان را به خود اختصاص داده است .

در سال ۲۰۱۸ میلادی ۶۲۷ هزار زن بر اثر سرطان سینه جان خود را از دست دادند .سرطان سینه ۱۵ درصد آمار مرگ و میر زنان بر اثر سرطان را به خود اختصاص می‌دهد. نرخ ابتلا به سرطان سینه در سراسر جهان رو به افزایش است. غربال‌گری منظم و تشخیص به موقع مهم‌ترین عوامل موفقیت در درمان است.

بهرام صادقی بی‌غم، استاد دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان برای تشخیص این سرطان، دستگاهی را طراحی کرده که بخش اصلی آن یک سیستم هوش مصنوعی است که خود سرطان را تشخیص می‌دهد و بدخیم و خوش‌خیم بودن آن را شناسایی می‌کند.

بهرام صادقی بی‌غم در گفت‌وگو با صدای زنجان با اشاره به اینکه پروژه دستیار هوشمند ماموگرام از سال 93 آغاز شد، گفت: طرح این دستگاه در آن سال‌ها داده شد و همچنان روند تکمیلی این طرح ادامه دارد.

وی ادامه داد: در واقع این کار از سال 92 آغاز و در سال 93 قسمت اصلی آن ثبت اختراع شد نتیجه این طرح دستگاهی شامل چند قسمت است. قسمت اصلی آن شامل نرم‌افزاری است که یک سیستم هوش مصنوعی است و سایر قسمت‌های آن را که بیشتر قطعات سخت افزاری است می‌توان خریداری کرد.

این استاد دانشگاه افزود: هسته اصلی کار ما یک نرم افزار است که طراحی شده است که این سامانه هوشمند عکس ماموگرافی را گرفته و به جای پزشک و ماموگرام تحلیل می‌کند و گزارش می‌دهد که در این عکس غده مشاهده می‌شود یا خیر؟ و اگر غده وجود دارد غده خوش‌خیم است یا بدخیم؟

صادقی بی‌غم خاطرنشان کرد: این دستگاه با استفاده از داده‌هایی که به او داده شده است یاد گرفته است مسائل را تحلیل می‌کند که به این فرآیند «یادگیری ماشین» گفته می‌شود. در واقع ما سیستمی را پیاده کرده‌ایم و به کمک هوش مصنوعی آن را آموزش داده‌ایم و نتایج عکس‌ها را هم  در اختیار آن قرار داده‌ایم و این سیستم مثل یک پزشک مجرب شده است و در حال حاضر عکس‌های جدید را که می‌بیند، می‌تواند سرطان را تشخیص دهد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: دقت کار این دستگاه را در مقاله‌ای محاسبه کرده‌ایم و مقاله مربوط به آن نیز در یک مجله معتبر خارجی به چاپ رسیده است که در این مقاله دقت این روش حدود 97 درصد گزارش شده است ولی باز هم این موضوع به کیفیت عکس‌های گرفته شده برمی‌‌گردد.

صادقی بی‌غم خاطر نشان کرد: برجستگی اصلی این سیستم در این است که وقتی که سرطان هنوز در مرحله اولیه خود است و هنوز گسترش نیافته دستگاه می‌تواند در مراحل اولیه سرطان را تشخیص دهد و زودتر قابل تشخیص و درمان است.

وی با اشاره به اینکه هنوز سیستم پزشکی ما به نیروی انسانی و پزشک مجرب بیشتر اعتماد می‌کند، گفت: از همین جهت بهتر است پزشکان بیماری را تشخیص بدهند و پیشنهاد داده شده است سامانه هوشمند دستیار ماموگرام، به تنهایی استفاده نشود و از این دستگاه در کنار ماموگرام بهره گرفته شود چرا که ماموگرام‌ها هم در کار خود دچار خطا هستند و بهتر است که برای کاهش خطا از این دستگاه استفاده کنند.

وی در پاسخ به اینکه «آیا این دستگاه مشابه خارجی دارد»، افزود: در این زمینه بخش نرم افزاری این دستگاه که مغز اصلی کار است، مشابهاتی دارد اما دستگاهی که ما طرحش را داده‌ایم و هنوز تولید تجاری هم نکرده‌ایم مشابهی ندارد

صادقی بی‌غم با اشاره به اینکه برای تجاری کردن این دستگاه در واقع نیازمند دو پارامتر هستیم که اگر هر دو فراهم شود می‌توانیم این دستگاه را به صورت تجاری تولید کنیم، افزود: یکی از این پارامترها شامل داده‌های به روز شده است چرا که داده‌هایی که ما به واسطه آن‌ها به دستگاه آموزش داده‌ایم تا سرطان را تشخیص دهد داده‌هایی هستند که با دستگاه‌های قدیمی گرفته شده‌اند‌ و نیازمند این هستیم که با همین دستگاه‌های امروزی عکس‌هایی گرفته شود و داده‌های به روزتری در اختیار ما قرار گیرد و ما نیاز داریم که عکس‌های به روز با نتایج دقیق پاتولوژی در اختیار ما قرار بگیرد که متاسفانه این داده‌ها تا به حال در اختیار ما قرار نگرفته است.

این استاد دانشگاه افزود: این موضوع را در استان پیگیری کردیم اما متاسفانه داده‌هایی‌ که وجود دارند عکس و حدس ماموگرام را دارند ولی متاسفانه مطمئن نیستند چرا که اکثر بیماران بعد از این که در استان حدس‌هایی زده می‌شود، دیگر اینجا مراجعه نمی‌کنند و به تهران برای ادامه روند بیماری خود می‌روند و ما داده‌های مطمئنی در این زمنیه نداریم. همچنین از تهران نیز پیگیر این موضوع بوده‌ایم که چندان کار پیش نرفته است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: همچنین ما نیازمند حمایت مالی هستیم و برای اینکه بتوانیم دستگاه را تولید کنیم به حمایت مالی نیاز داریم تا یک پکیج کامل سخت افزاری فراهم شود.

وی با اشاره به اینکه در حال انجام مرحله دوم این پروژه نیز هستیم، گفت: مرحله دوم این گونه است که پس از اینکه تومور تشخیص داده شد، مکان دقیق تومور نیز شناسایی شود که برنامه این موضوع را هم نوشته‌ایم و دانشجویی داشتیم که پایان نامه‌اش را روی این موضوع دفاع کرده است و دارد مقاله آن را نیز می‌نویسد.

صادقی بی‌غم ادامه داد: برای تجاری‌سازی این دستگاه دو پارامتر مطرح شده باید فراهم شود تا بتوان عملکرد بهتری داشت و اگر حمایت‌ها صورت گیرد تا دو سال آینده امکان تولید این دستگاه فراهم خواهد آمد. به سرانجام رسیدن این‌ کار نیاز به کمک برخی همکاران و پزشکان داشت که خانم مهندس فرزانه مرادخانی و آقای مهندس میثم کریمی از همکاران اصلی من در این پروژه بوده اند.