پایگاه خبری صدای زنجان- بومیان مناطق و فعالان محیط زیست که بیشتر پروژه‌های سدسازی استان را به ضرر انسان و طبیعت می‌دانند، از مسئولان ارشد استان تقاضا دارند تا عاملان پروژه‌های نافرجام نظیر سد بعثت، مجریان پروژه‌های نیمه‌تمام اعم از مراش و مشمپا و متخلفان پروژه‌های تکمیل شده نظیر تهم را مورد بازخواست قرار دهند. چرا که با روشن‌شدن همه چیز، مشخص می‌شود که زنجان نه تنها در حوزه سدسازی دومین استان بدهکار به پیمانکاران نیست بلکه دومین استان طلبکار از مجریان پروژه‌ها است!

سد مراش یا (ماراش در گویش محلی) یعنی یک سد خاکی با هسته رسی است که در منطقه انگوران از شهرستان ماهنشان استان زنجان واقع شده و چند سالی است که به گفته اهالی، این ساخت و ساز صدای مردم روستاهای مراش و ایالو را درآورده؛ مردم منطقه معتقدند که سد بدون مجوز محیط زیست بوده و حتی موجب شده تا زمین‌های کشاورزی اهالی به زیر آب برود و کسی نیز پاسخگوی ضرروزیان این مردم نباشد.

منتقدان معتقدند: مسئولان و متولیان این طرح با نادیده گرفتن اعتراض‌ها و نقد‌های تخصصی، در حال هدر دادن صد‌ها میلیارد تومان از بودجه کشور و تخریب همزمان منابع طبیعی و محیط زیست منطقه هستند و مردم روستا‌هایی مراش و ایالو را با مشکلات عدیده روبرو کرده اند.

البته علاوه بر مراش، سدهای تالوار و مشمپا نیز مورد انتقاد مردم بومی و برخی از فعالان محیط زیست استان نیز قرار گرفته است چرا که از نظر آن‌ها، مجریان سدسازی با نقض گسترده قوانین و معیار‌های علمی بر منطقه تحمیل شده و با تضییع حقوق مردم محلی، نارضایتی‌های چشمگیری را ایجاد کرده‌اند و با ظاهرسازی‌ها و ارائه گزارش‌های جهت دار و نادیده گرفتن اعتراض‌ها و نقد‌های تخصصی، در حال هدر دادن صد‌ها میلیارد تومان از بودجه کشور و تخریب همزمان منابع طبیعی و محیط زیست منطقه هستند.

آب را می‌خریدیم به‌صرفه‌تر از احداث سد تالوار بود!

اهالی منتظر بهره‌مندی از مزایای سد تالوار، که گفته می‌شود یکی از بحث‌برانگیزترین سدهای استان زنجان است، هستند. امیر یکی از اهالی گرماب خدابنده می‌گوید: بیش از 20 هزار هکتار از اراضی دشت منطقه گرماب قرار بود از این سد سیراب شوند اما این امر با گذشت حدود 30 سال محقق نشده و به دلیل تشدید خشکسالی، شاهد از بین رفتن دام، نابودی مزارع و بیکاری ساکنان هستیم که دیگر چاره‌ای جز ترک دیارشان را ندارند.

وی با اشاره به هزینه‌های سنگین سدسازی عنوان می‌کند: دولت اگر برای تامین آب موردنیاز منطقه نسبت به احداث سد اقدام کرده است، کاری بیهوده بوده، هنوز بعد از گذشت 30 سال منافع این پروژه را ندیده‌ایم. به نظرم این گونه پروژه‌ها به جز هزینه‌تراشی عایدی برای کشور ندارند، آب را می‌خریدیم از احداث سد تالوار به صرفه‌تر بود!

سد تالوار از سال ۹۲ آبگیری شده و طی این چند سال به دلیل خشکسالی حجم آب پشت این سد ناچیز بوده ولی در بارندگی‌های اخیر بعد از سال ۹۸ حجم قابل توجهی آب در پشت سد ذخیره شده که این ورودی آب مطلوب بوده است. مدیران و متولیان پروژه امیدوارند این موضوع سبب برنامه ریزی منظم برای اتمام کامل پروژه از طرف وزارت نیرو در مرحله افتتاح و بهره برداری شود.

بر اساس اعلام شرکت آب منطقه‌ای زنجان، از سد تالوار برای حقابه های پایین دست و رهاسازی برای مصارف زیست محیطی استفاده خواهد شد و این موضوع در دستور کار وزارت نیرو نیز قرار دارد. میزان حجم مخزن سد تهم ۶۵ میلیون و ۲۰۰ هزار متر مکعب است و از اول مهر پارسال تا به امروز حجم مخزن سد تهم نسبت به سال قبل ۱ درصد افزایش داشته است.

مردادماه سال جاری بود که مرتضی خاتمی، رئیس مجمع نمایندگان استان زنجان در جلسه شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان زنجان فعالیت کارگاه‌های سدسازی در زنجان را منوط به پرداخت به پیمانکاران دانست و گفت: زنجان پس از خوزستان دومین بدهکار به پیمانکاران سدسازی کشور است. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان نیز در گفت‌وگو با صدای زنجان میزان مطالبات پیمانکاران سدهای بلوبین، مراش و مشمپا را 295 میلیارد تومان اعلام کرد.

رضا رحمتی، فعال محیط زیست در گفت‌وگو با پایگاه خبری صدای زنجان در واکنش به بدهی نزدیک به 300 میلیارد تومانی زنجان به پیمانکاران حوزه سدسازی که از این نظر زنجان در رتبه دوم به عنوان استان بدهکار به پیمانکاران در سطح کشور قرار گرفته است، می‌گوید: اگر بررسی‌های درستی توسط دستگاه‌های نظارتی صورت گیرد، مشخص می‌شود اتفاقا زنجان دومین استان طلبکار از پیمانکاران سدسازی است نه دومین استان بدهکار کشور!

رحمتی که معتقد است عمده سدها به نفع مشاوران و پیمانکاران بوده و به هیچ عنوان در این پروژه‌ها منافع مردم و استان و کشور در نظر گرفته نشده است، تالوار را مصداق عینی اظهارات خود معرفی و تصریح می‌کند: آبگیری این سد از سال ۹۲ آغاز شد. در آن مقطع مسئولان بهره‌برداری از تالوار و گلابر که آبگیری آن تقریبا با سد تالوار همزمان شد (فاصله چندانی با هم نداشتند) را با نصب بنرهای بزرگ جشن گرفتند. اما طی این مدت تالوار هنوز به حجمی نرسیده که از آن بهره‌برداری شود.

این فعال محیط زیست که معتقد است عملیات مربوط به سد تالوار سبب توقف بخشی از رژیم‌ آبی قزل‌اوزن شده و منجر به خشکیدن آن گردیده است، می‌افزاید:ایجاد سد تالوار سبب شده تا سال‌های سال شاهد حبس شدن آب در حجم مرده باشیم که نتیجه آن تلف شدن ماهی‌ها، خشک شدن مراتع، بالا رفتن ضریب آتش‌سوزی باشیم.

وی با اشاره به هزینه‌های احداث سد تالوار و پروژه‌های جانبی مربوطه ابراز می‌کند: در فاصله سال‌های۸۲ تا ۹۲بیش از۴۳۰ میلیارد تومان هزینه شده است. البته گفته می‌شود جانمایی این سد درست نبوده و وضعیت آلاینده‌ها نیز به درستی بررسی نشده است، در نتیجه اگر حجم موجود در تالوار به مرحله قابل بهره‌برداری برسد باز هم مسائل متعددی ایجاد می‌شود چرا که چشم‌پوشی از فلزات سنگین غیرممکن است.

 خرداد ماه سال گذشته و امسال مرگ‌ومیر ماهیان در دریاچه سد گلابر واقع در ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی استان زنجان، نگرانی‌هایی را برای مردم و برخی از فعالان محیط زیست ایجاد کرد. برخی علت این مرگ‌ومیرها را رهاسازی بدون مجوز ماهی از سوی شیلات در این دریاچه عنوان کردند هرچند مسئولان شیلات این موضوع را تکذیب کردند و مدیرکل دامپزشکی استان زنجان علت مرگ ماهیان سد گلابر را وجود دو بیماری ویروسی خاص ماهیان کپور دانست، اما مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان، احداث بی‌حساب و کتاب سد را عامل اصلی مرگ ماهی‌های دریاچه گلابر اعلام کرد.

حسین آبسالان در این رابطه تاکید کرد: وقتی بدون هیچ برنامه‌ای اقدام به احداث سد کرده و آب‌های پشت آن بلااستفاده می‌ماند احتمال بار آلودگی بالا می‌رود.

ساکنان بومی چندان دلخوشی از پروژه‌های سدسازی ندارند، علی یکی از بومیان منطقه در گفت‌وگو با صدای زنجان می‌گوید: سدسازی فقط سبب مهاجرت اجباری روستائیان شده است. تاکنون به جز نابودی طبیعت چیزی عاید گلابری‌ها نشده است. هر ساله شاهد مرگ ماهی‌ها هستیم. می‌گفتند سدسازی در این منطقه سبب رونق گردشگری می‌شود اما تاکنون ما به جز آلودگی، بارقه‌هایی از رونق و آبادانی و توسعه را ندیده‌ایم.

رضا رحمتی، فعال محیط زیست نیز در این رابطه با اشاره به تلفات ماهی‌های دریاچه گلابر که به دلیل محبوس شدن آب در پشت سدها و احتمال افزایش بار آلودگی شماری از ماهی‌ها هر ساله می‌میرند، تاکید می‌کند: تعجب می‌کنم چرا تاکنون هیچ مقام‌ مسئولی پیدا نشده مطالبه و بدهی مردم را از پیمانکاران و مجریان داشته باشد و خطاب به مجریان پروژه‌های سدسازی بگوید با کدام مجوز پروژه‌ای را آغاز کرده و به ثروت‌های ملی و زیستی آسیب زده و سبب از بین رفتن طبیعت، فرونشست زمین، از بین رفتن منابع زیستی و ثروت های قابل شمارش ذکر شده در بودجه شده‌اید؟

رحیمی ضمن ابراز تاسف از عدم علنی شدن برخی از مکاتبات مربوط به تحت تاثیر قرار گرفتن چندین محوطه تاریخی با بیش از یک هزار سال عنوان می‌کند: ما محوطه‌های باستانی در گلابر کم نداشتیم و در حال حاضر نیز در اطراف سد مشمپا نیزاز محوطه‌های باستانی کم نداریم. محوطه‌های باستانی در اطراف سد مراش هم موجود است، حتی چند محوطه نیز بیش از هزار سال قدمت دارد.چرا مکاتباتی که در رابطه با عدم تداوم عملیات اجرایی به دلیل تحت تاثیر قرار گرفتن‌محوطه‌های باستانی که قدمت چندین مورد آن بالای هزار سال است انجام گرفته همچنان محرمانه است و علنی نمی‌شود؟

کشمکش‌ روستاها و شهرها بین آب و کدورت بین مردم آبادی‌ها

این فعال محیط زیست با اشاره به خشک شدن تدریجی رودخانه قزل‌اوزن که نارضایتی اهالی طارم را در پی داشته است، می‌گوید: همه ساله به دلیل محدودیت‌های آب بین جوامع بالا دست و پایین دست کشمکش جدی به وجود می‌آید که زمینه‌ساز مشکلات اجتماعی و آسیبهای آن است. چرا باید مردم طارم تابستان منتظر باشند که ایا از سد آیدوغموش آبی به این‌ منطقه اختصاص خواهد یافت یا نه؟

رحمتی حفر چاه‌های غیرمجاز را از دیگر آثار مخرب سدسازی‌های غیرمجاز اعلام کرده و با اشاره به تصمیمات احساسی اتخاذ شده طی سال‌های اخیر در رابطه با سدسازی که جز هزینه چیزی عاید استان و مردم نشده است، ادامه می‌دهد: طی سال‌های گذشته (بیش از یک دهه) عملیات احداث سد بعثت در منطقه ارمغانخانه زنجان کلید خورد اما پس از صرف هزینه‌های میلیاردی، بعد از مدتی متوقف شد! چرا هیچ کس پیگیر عامل یا عاملان این پروژه نافرجام نیست؟ چه کسی این پروژه را به استان تحمیل کرد؟ چند وقت پیش یکی از نمایندگان استان، زنجان را دومین استان بدهکار کشور به پیمانکاران سدسازی اعلام کرد. چرا مسئولان فقط به دنبال گفتن مطالبات پیمانکاران هستند؟ مطمئن باشید اگر مسئولان به دنبال مطالبات مردم از پیمانکاران سدسازی بودند زنجان دومین استان بدهکار که نه دومین استان طلبکار از پیمانکاران ‌می‌شد!

وی با اشاره به پیگیری‌های صورت گرفته برای تامین اعتبار مورد نیاز جهت ادامه روند احداث سد مشمپا تصریح می‌کند: نمایندگان ‌مجلس استان چرا پیگیر اخذ بودجه برای از سرگیری سد مشمپا هستند؟ چرا هیچ یک از این‌ها، دغدغه عدم وجود مجوز برای اجرای سدها، نیستند؟ بسیاری از پیمانکاران و مجریان، مجوز اولیه را که قانونی هم ‌نیست و فاقد امضاست و علاوه بر آن حاوی شروط از جمله اخذ مجوز نهایی است، سندی برای اغاز پروژه می‌دانند.

رحمتی ادامه می‌دهد: استاندار گفته اگر مستنداتی مبنی بر تخلف در پروژه‌های سدسازی وجود داشته باشد، اشخاص آن را ارائه دهند تا پیگیری کنیم. من حاضرم مقابل رسانه‌ها و مسئولان با مجریان مناظره کنم. آیا چنین شجاعتی وجود دارد؟ اگر مسئولان به دنبال گرفتن ‌حق مردم‌ هستند پای کار بیایند. به شخصه معتقدم در حوزه سدسازی جای طلبکار و بدهکار عوض شده است.

وی ضمن انتقاد از تغییر ماهیت در پروژه‌های سدسازی که برخلاف آنچه در طرح اولیه پروزه که منجر به صدور مجوز شده است، معتقد است: سد بلوبین مجوز مربوطه برای ساخت را دارد اما با ویژگی‌های گفته شده، کار شروع نشده و چون طبق مجوز، ویژگی‌های تاکید شده در مجوز مورد توجه قرار نگرفته قطعا غیرمجاز است.

سد تهم نیز بدون‌ اینکه روال قانونی آن طی شود پر از اشکال است. اصول سدسازی در این سد مورد توجه قرار نگرفته است. برخی‌ها می‌گویند چون سد تهم بخشی از اب شرب موردنیاز شهر را تامین می‌کند بهتر است از گفتن ایرادات و مشکلاتی که این سد ایجاد کرده باید چشم‌پوشی کنیم. اما پراید هم در خدمت مردم است اما در کشور به ارابه مرگ شهرت دارد. در آینده‌ای نه چندان دور به دلیل عدم رعایت حق‌آبه‌های محیط زیستی در این پروژه، سد تهم یکی از کانونهای ریزگرد محلی خواهد بود که از همین حالا نیز شروع شده است. مطمئن باشید در سال‌های آتی فرسایش خاک و تهدید مناطق مسکونی را مشاهده خواهیم کرد./ روزنامه صدای زنجان

انتهای پیام