پایگاه خبری صدای زنجان- تشدید قطع بی‌رویه انواع درختان جنگلی، باغی و زراعی در زنجان و نابودی گونه‌های ارزشمند توسط قاچاقچیان چوب سبب نگرانی مردم و دوستداران محیط زیست و منابع طبیعی شده است.

استان زنجان دارای ۷۳ هزار هکتار جنگل طبیعی است که گونه های غالب این جنگل ها شامل بنه، زالزالک، ارس و بلوط است. بخش قابل توجهی از این اراضی در شهرستان طارم واقع شده است.

جنگل‌های طارم در مناطقی مانند جنگل ارس جیش‌آباد، چرزه، جمال‌آباد، مینا، خساره، سرداب  قرار دارد و علاوه بر ارس در این منطقه، گونه‌های جنگلی دیگری شامل بنه، بلوط، بادام وحشی، زالزالک، سیاه‌تلو، انار وحشی، نارون، زبان گنجشک، داغ‌داغان وجود دارد.

تنوع درختان در مناطق استان به ویژه شهرستان طارم سبب شده است که چشم طمع قاچاقچیان چوب همواره به دنبال جنگل‌های این شهرستان باشد تا جایی که گاهی اخباری از قاچاق چوب شنیده می‌شود که مقصد اغلب این چوب‌ها، استان‌های شمالی کشور است.

افزایش کشفیات قاچاق چوب در زنجان

به گفته سرهنگ رضا مهدیون، فرمانده یگان منابع طبیعی استان زنجان، موارد کشف چوب آلات قاچاق در 9 ماهه سال98 و امسال به ترتیب 177 متر مکعب در قالب 27 فقره و 209 متر مکعب در قالب 38 فقره گزارش شده که حاکی از افزایش میزان قاچاق چوب است.

شنیده‌ها حاکی از آن است که دست‌کم از 2 سال پیش، قاچاق چوب سرعت و وسعت کم‌سابقه‌ای به خود گرفته است. فقط در شهرستان خرمدره طی ماه‌های اخیر روزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ تن چوب جنگلی، زراعی و باغی قاچاق شده است. کارگاه‌های چوب‌بری حتی در حاشیه جاده‌ها رونق کم‌سابقه‌ای گرفته‌اند. باور اینکه در طول سال (نه صرفا در ماه‌های خاص) محوطه این کارگاه‌ها فقط از تنه درختانی پر شده که قانونی بریده شده‌اند، بسیار دشوار است.

گزارش‌های قابل تامل مردمی از قطع آزادانه درختان جنگلی

یکی از فعالان در حوزه صنایع چوبی با اشاره به مشکلات تهیه ورق مدعی است: برخی از شرکت‌های فعال در حوزه چوب (مستقر در استان‌های شمالی) به سمت شرایط خاصی نظیر «چوب از شما و تولید ورق از ما» روی آورده‌اند و همین امر سبب شده که قطع درختان و قاچاق چوب در اقصی نقاط کشور گسترش یابد. حتی با ارسال چند تریلی چوب بیشتر چوب‌های ارسالی را ضایعات اعلام کرده و تنها بخش محدودی را به تولید ورق اختصاص می‌دهند.

اما سرهنگ رضا مهدیون، فرمانده یگان منابع طبیعی استان زنجان در واکنش به این اظهارات می‌گوید: در خصوص گزارش های اعلامی به دفتر صدای زنجان لطفا مستندات جهت پیگیری های قانونی در اختیار این اداره قرار گیرد!

یکی دیگر از شهروندان زنجانی طرفدار محیط زیست نیز در واکنش به این اظهارات با بیان اینکه متاسفانه هیچ کسی جوابگو نیست و ارزشمندترین گونه‌های جنگلی در بیشه‌زارها به قهقرا می‌رود، عنوان می‌کند: بسیاری از این درختان صنوبر نیستند که بگوییم سریع‌الرشد هستند، برخی گونه جنگلی و اتفاقا کندرشد هم هستند. چند وقت پیش به یکی از عاملان تخریب طبیعت که مشغول بریدن درخت زبان گنجشک بود گفتم بریدن این درخت غیرقانونی است، اما او در پاسخ به من گفت مگر هروئین است! ما از مسئولان ذیربط تقاضا داریم تا موضوع قطع درختان را با حساسیت بالا پیگیری کنند.

مقصد عمده درختان قطع شده زنجان، شمال کشور است

فرشته وطن‌دوست، نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان در واکنش به این اظهارات ضمن ابراز تاسف از وضعیت درختان جنگلی و گونه‌های ارزشمندی همچون صنوبر تاکید می‌کند: اشخاصی که اقدام به قطع درختان جنگلی می‌کنند دو گروه را شامل می‌شود، بیکاری و فقر یکی از دلایل اصلی بومیان منطقه است که برای تامین سوخت موردنیاز خود دست به قطع درختان می‌زنند. در بسیاری از مواقع اراضی کشاورزی توسط جنگل‌ها احاطه شده‌اند و کشاورز نیز به زمین زراعی دسترسی ندارد، همین موضوع را بهانه کرده و درختان را قطع می‌کند.

گروه دوم نیز فرصت‌طلبان و سودجویانی هستند که به دنبال قیمت بالای چوب و در برخی موارد خلا قانونی (در رابطه با قطع برخی از گونه‌ها) دست به قطع بی‌رویه درختان کرده و به کارخانجات تولید چوب که عموما در شمال کشور فعالیت می‌کنند، تحویل می‌دهند.**

‌قاچاق چوب در استان به ویژه شهرستان طارم یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها است که این روزها به یک نگرانی عمده برای مردم تبدیل شده، تا جایی که اگر همین روند ادامه یابد شاهد تراژدی غم‌انگیز خداحافظی با جنگل‌ها در طارم خواهیم بود. شهرستان طارم در منتهی‌الیه شمالی استان زنجان واقع شده و از شمال به استان گیلان و از غرب به استان اردبیل و از شرق و جنوب‌شرقی نیز به استان قزوین مشرف است.

فرشته وطن‌دوست، نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان اواخر پائیز و زمستان را زمان‌های اوج قاچاق چوب اعلام کرده و می‌گوید: کاهش اشتغال به علت فصول سرد سال از یک سو و ماجراجویی برخی از سودجویان نیز از سوی دیگر دو عامل مهم در قطع غیرمجاز انواع چوب و قاچاق است.

به گفته نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری، زنجان به عنوان استانی کوهستانی در کشوری مثل ایران که جنگل‌های آن حدود یک چهارم دنیاست، واقع شده است، وجود جنگل در زنجانِ کوهستانی، یک فرصت است.

نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان جنگل‌ها را سرمایه ملی دانسته و عنوان می‌کند: جلوگیری از وقوع سیل، حفظ گونه‌های ارزشمند جانوری و گیاهی، تولید اکسیژن و کاهش آلاینده‌ها یکی از موثرترین دلایل ارزش‌‌مندی جنگل‌ها به شمار می‌رود که باید مورد توجه باشد.

نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان با اشاره به قانون قاچاق کالا و ارز که بر اساس آن خرید، فروش و حمل کالاهای مدنظر در مبادی ورودی و خروجی ممنوع شده و قانونگذار مجازاتی را برای عاملان در نظر گرفته است، ابراز می‌کند: این قانون در جلوگیری از قاچاق چوب تا حدودی تاثیرگذار است، واقعیت این است که مجازات‌های در نظر گرفته شده در مقابل لطمه و آسیب وارده به محیط زیست بسیار کم است و علاوه بر آن خلاهای موجود در این قانون، مواردی را از شمول قاچاق خارج کرده که نمونه آن درخت صنوبر است. این خلا فرصتی را برای سودجویان فراهم کرده تا به راحتی درختان صنوبر را قطع کنند!

در قانون جنگل‌ها و مراتع کشور مصوب هشتم شهریور سال 1338، قانون‌گذار، سوءاستفاده و بهره‌برداری غیرمجاز از جنگل‌ها و مراتع را مشمول مقررات مربوط به قاچاق قرار داده است. همچنین قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور مصوب 25 مردادماه 1346، حمل چوب، هیزم و ذغال حاصله از درختان جنگلی در همه نقاط کشور به استثنای داخل شهرها بدون تحصیل پروانه حمل از سازمان جنگل‌بانی ممنوع است و چنانچه مرتکب، فاقد پروانه بهره‌برداری باشد، طبق قانون مجازات مرتکبین قاچاق تعقیب و مجازات خواهند شد.

قانون نحوه اعمال تعزیرات حکومتی راجع به قاچاق کالا و ارز مصوب 12 اردیبهشت‌ماه 1374 مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز مرتکبین جرایم قطع اشجار جنگلی و قاچاق چوب، هیزم و ذغال مستحصله نمی‌شود و با مرتکبین این‌گونه جرایم طبق قانون سابق رفتار خواهد شد.

فرشته وطن‌دوست، نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان می‌گوید: در طارم، در ارتفاعات منتهی به جنگل‌های هیرکانی، جنگل‌های اُرس که از گونه‌های مقاوم و ارزشمند محسوب می‌شوند، واقع شده‌اند اما تا به امروز اقدامی برای گسترش این جنگل‌ها صورت نگرفته است!

نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان «طارم» و «اطراف رودخانه خرمدره» را دو منطقه بحرانی به لحاظ قاچاق چوب اعلام کرده و تاکید می‌کند: مقصد عمده درختانی که در این مناطق قطع می‌شوند شمال است! ضروری است تا گشت‌های یگان حفاظت منابع طبیعی استان زنجان در این مناطق به ویژه نقاط قرق‌شده که محل رویش گونه‌های خاص است حضور یافته و با علائم و تابلوها نشانه‌گذاری کند. البته طبق فرمایشات مقام معظم رهبری حفاظت و حراست از اراضی ملی فقط وظیفه ادارات منابع طبیعی نیست و سایر دستگاه‌ها نیز باید دوشادوش این مجموعه برای حفظ عرصه‌ها تلاش کنند.

استقرار گشت‌های شبانه‌روزی یگان حفاظت منابع طبیعی در نقاط بحرانی

اما رضا مهدیون، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان زنجان می‌گوید: بحث تعامل با نیروی انتظامی استان و شهرستانهای تابعه، بحث پایش و کشف محمولات چوبی غیر مجاز، همه ساله در دستور کار این یگان بوده و در سال جاری به مراتب جدی تر در حال اجراست که خروجی آن، توقیف بالغ بر 40 محموله غیر مجاز در آذر و دی ماه جاری است، علاوه بر آن، کشیک‌ها و گشت‌های شبانه و ایام تعطیل از طریق نیروها حفاظتی این یگان در سطح شهرستان‌های بحرانی و نیمه بحرانی در حال اجراست.

دادستانی به موضوع قاچاق چوب وارد شود

با این حال فرشته وطن‌دوست، نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان با ادامه تاکیدات خود برای لزوم ورود دستگاه قضایی به موضوع قاچاق چوب و همراهی دستگاه‌های اجرایی با اشاره به نقش قوه قضائیه در مقابله با قاچاق چوب عنوان می‌کند: هر چند قانون قاچاق کالا و ارز بخشی از رسیدگی‌ها را به تعزیرات حکومتی واگذار کرده است اما با توجه به موقعیت سوق‌الجیشی منطقه طارم، ضروری است برای مقابله جدی با قاچاقچیان چوب، دادستانی زنجان شخصا ورود کند.

طمع فرصت‌طلبان به صنوبرهای کاشته شده در طرح زراعت چوب

وطن‌دوست در گفت‌وگو با صدای زنجان اکولوژیکی بودن را از ویژگی‌های خاص جنگل‌های زنجان دانسته و می‌گوید: جنگل‌های زنجان به جهت اکولوژیکی بودن قابل بهره‌برداری نبوده و  نیاز به حفاظت دارند. بر اساس اعلام رسمی دستگاه‌ها مربوطه، حدود 70 تا 73 هزار هکتار جنگل طبیعی در استان زنجان به ثبت رسیده که عمده آن را اُرس، بنه و زالزالک تشکیل می‌دهد.

نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان با بیان اینکه 55 هزار هکتار از جنگل‌های استان در منطقه طارم واقع شده است، تصریح می‌کند: در میان انواع گونه جنگلی، درختان صنوبر نیز وجود دارد.که برخلاف سایر درختان جنگلی، قطع آن‌ها منافاتی با قانون نداشته و حتی قاچاق هم محسوب نمی‌شود.

نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان با بیان اینکه متاسفانه بحث قاچاق چوب در استان زنجان افزایش یافته است به قرارگیری زنجان در ردیف استان‌های پیشرو در زراعت چوب و سوء‌استفاده برخی از متخلفان برای جولان در عرصه قاچاق چوب اشاره می‌کند.

بحث سوء‌استفاده از طرح زراعت چوب در زنجان منتفی است

اما رضا مهدیون، فرمانده یگان حفاظت منایع طبیعی استان زنجان در واکنش به این اظهارات می‌گوید: موارد و مصادیق زراعت چوب(کاشت صنوبر) از صفر تا صد( از کاشت تا برداشت) تحت نظارت این اداره کل بوده بنابراین بحث هرگونه سوء استفاده منتفی است.

فرمانده یگان حفاظت منایع طبیعی استان زنجان گونه‌های ارس، راش، گردو، زبان‌گنجشک، چنار و صنوبر را مشمول قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی دانسته و می‌گوید: این یگان دارای اختیار تام و کامل جهت حفظ و حراست این گونه ها است.

خلاهای قانونی

فرشته وطن‌دوست، نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان در واکنش به این اظهارات با اشاره به استقبال کارخانجات فعال در حوزه چوب از تنه درختانی نظیر صنوبر عنوان می‌کند: این درخت به جهت تنه قوی که دارد مورد توجه فرصت‌طلبان قرار گرفته و از انجایی که قانون در رابطه با قطع آن سختگیری نکرده است این افراد به راحتی و بدون نگرانی دست به قطع این درخت می‌زند.

نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان با اشاره به نیاز آبی بالا و خاک قوی درخت صنوبر برای رشد می‌گوید: عمده هدف کاشت درخت صنوبر در زنجان، استفاده به عنوان بادشکن و مرزکشی است، این درخت سریع‌الرشد بوده و قطع آن نیز منع قانونی ندارد و همین موضوع سبب شده تا نه حساسیتی بر قطع این گونه باشد و نه آماری از قطع و انتقال آن‌!

وطن‌دوست با اشاره به مجازات‌های در نظر گرفته شده برای قطع درختانی همچون ارس، راش، گردو و غیره تاکید می‌کند: درختانی نظیر صنوبر جزو درختان زراعی و باغی محسوب شده و ممنوعیت قانونی در قطع این گونه وجود ندارد، این در حالی است که تمامی گونه‌های جنگلی مشمول ممنوعیت در قطع هستند.

بهره‌گیری از ظرفیت جوامع محلی و تشکل‌های مردم‌نهاد برای مقابله با قاچاق چوب

نماینده تشکل‌های مردم نهاد در شورای توسعه و حمایت استانداری زنجان بر لزوم بهره‌گیری از ظرفیت جوامع محلی و تشکل‌های مردم‌نهاد برای مقابله با قاچاق چوب تاکید کرده و می‌گوید: در کنار تشدید گشت‌زنی‌های یگان حفاظت منابع طبیعی، همکاری دستگاه‌های اجرایی و قضایی برای مقابله با متخلفان حوزه منابع طبیعی، فرهنگ‌سازی با تکیه بر آموزش همگانی می‌تواند در مقابله با پدیده قاچاق چوب تاثیرگذار باشد. البته دستگاه‌های ذیربط باید برای ترغیب روستائیان با اجرای طرح‌های حمایتی در ارتقا سطح معیشت خانوارها عاملی برای حضور پررنگ بومیان مناطق در عرصه حفاظت از اراضی ملی نقش‌آفرینی کنند.

لیلا محمدی

انتهای پیام/