مهدی سهرابی- اگر زلزله طارم آن‌قدر بزرگ بود که نقطه عطفی در مطالعات زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در ایران و تأثیرگذارترین زلزله در زمینه ساخت‌وساز و مقاوم‌سازی در برابر زلزله باشد، زلزله سال گذشته کرمانشاه هم نقطه عطفی در بررسی استحکام ساخت‌و‌سازهایی شد که با نام مسکن مهر، نقطه اشتراک همه استان‌های کشور هستند.

شامگاه 21 آبان ماه سال گذشته زلزله‌ای به بزرگی 7.3 ریشتر شهرهای استان کرمانشاه را لرزاند که حاصل آن مرگ 620 نفر و بی‌خانمان شدن 70 هزار نفر دیگر بود.

گرچه در زلزله کرمانشاه از تعداد بالای کشته‌های زلزله‌هایی چون طارم و بم خبری نبود و وضعیت امدادرسانی هم سروشکل بهتری داشت اما آن‌چه آن را فارغ از بحث وقوع یک حادثه بزرگ در کانون توجه افکارعمومی قرار داد، تصاویر ویرانی‌های مسکن مهر و آوارگی آن‌هایی بود که به مهر پناه برده بودند.

مسکن مهر بزرگ‌ترین مداخله دولتی تاریخ ایران در بازار مسکن محسوب می‌شود و با توجه به این که هیچ‌کدام از شهرهای بزرگ و کوچک کشور از مهر این مسکن‌ها بی‌بهره نبودند، سؤال‌هایی درباره استحکام مسکن مهر در برابر حوادثی مانند زلزله در ذهن ساکنان این واحدهای مسکونی ایجاد شده است.

هفته‌های نخست وقوع زلزله کرمانشاه بیش‌تر اظهارنظرها رنگ و بوی سیاسی داشت و بار احساسات بر منطق می‌چربید اما امروز با گذشت هشت ماه از آن حادثه شاید بتوان پاسخ منطقی‌تری به این سؤال داد که مسکن‌های مهر استان تا چه حد تاب مقابله در برابر زلزله را دارند؟  

گزارشی که خاک خورد

به گفته مدیرعامل خانه عمران کشور، ایران یک درصد جمعیت دنیا را در خود جای داده است اما 20 درصد تلفات زلزله‌های دنیا در 50 سال اخیر متعلق به ایران است و این موضوع وقتی به باور نزدیک‌ می‌شود که بدانیم بسیاری از ساختمان‌های فروریخته در زلزله کرمانشاه نوساز بودند.

به اعتقاد حسن‌علی مجبوریان، زلزله رخ می‌دهد و عده‌ای کشته می‌شوند اما ما آن را فراموش می‌کنیم موضوعی که سرنوشت گزارش تحقیق و تفحص مجلس هشتم از وضعیت مسکن مهر نیز آن را ثابت می‌کند.

کمیسیون اصل ۹۰ مجلس از سال ۸۹ یعنی در مجلس هشتم با دریافت شکایات مردمی در خصوص مسکن مهر مأمور تهیه گزارشی در این زمینه می‌شود، گزارشی که عمر آن به دولت احمدی‌نژاد که خود را صاحب این پروژه می‌داند، نرسید و متن نهایی آن مهرماه سال 95 یعنی بعد از ۶ سال در مجلس دهم قرائت شد. اما این گزارش کدام جنبه‌های مسکن مهر را مورد توجه قرار داد و دستگاه‌های نظارتی و قضایی چه اقدامی در راستای برطرف کردن ضعف‌های ذکر شده در گزارش انجام دادند؟

به گفته بهرام پارسایی، عضو کمیسیون اصل 90 مجلس فعلی، واگذاری اراضی نامناسب برای احداث مسکن مهر و بالا رفتن هزینه‌های آماده‌سازی، عدم پیش‌بینی سرانه خدماتی فضای سبز و بهداشتی، عدم نظارت مؤثر سازمان‌های راه‌وشهرسازی استان‌ها به نحوه اجرای مقررات ملی ساختمان‌ها، کیفیت ساختمان، عدم رعایت مفاد شیوه‌نامه ماده 33 قانون نظام‌مهندسی، فقدان خدمات زیربنایی و روبنایی و ضعف در اعمال نظارت‌های عالیه سازمان‌های استانی از جمله ضعف‌هایی بود که در گزارش کمیسیون اصل 90 به آن اشاره شده بود.

هم‌چنین در این گزارش به تصویب تغییر کاربری عمومی به مسکونی که زمینه سوءاستفاده و زمین‌خواری را در کمیسیون ماده5 استان‌ها فراهم کرده بود، تعداد متقاضیان و واجدان شرایط، ضعف فنی و اجرایی در عملکرد پیمانکاران و مجریان و پایین بودن کیفیت ساخت‌وسازها در پروژ‌های مسکن مهر هم اشاره شد.

از سوی دیگر نمایندگان استان‌ها نیز ضمن اشاره به نقاط قوت پروژه مسکن مهر، نقاط ضعف آن را بروز مشکلات اجتماعی، وضعیت تأسیسات زیربنایی، عدم فعالیت بخش خصوصی، عدم نظارت کافی نظام مهندسی و سازمان ملی زمین و مسکن و ضعف در طراحی و ساخت و حاشیه‌نشینی فرهنگی عنوان کرده و گفتند که مکان در نظر گرفته شده برای این پروژه‌ها هزینه‌های اضافی را برای ساخت آن تحمیل کرده است.

بنا بر اظهارات عضو کمیسیون اصل 90 مجلس پس از ارائه گزارش درباره ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی پروژه‌های مسکن مهر اقدام جدی انجام نشد و به گزارش اکتفا شد اما بعد از زلزله کرمانشاه بود که یادآوری شد ایراداتی در گزارش چند مرجع از جمله عدم نظارت بر ساخت‌و‌ساز و مقاوم‌نبودن برخی از پروژه‌ها وجود داشته و باید مورد بازنگری قرار گیرد و در جایی که مورد نیاز است مقاوم‌سازی شده و نظارت جامع انجام شود تا پیمانکارانی که در ارائه خدمات کاهلی کردند و ناظرینی که دقت نکرده‌اند، پاسخگوی مشکلات باشند.

معنای دیگر گفته‌های این نماینده مجلس این می‌تواند باشد که اگر مجلس دهم در سال 95 توجه بیش‌تری به گزارش کمیسیون اصل 90 خود می‌کرد میزان خسارت‌های جانی و مالی در زلزله کرمانشاه به‌خصوص در بخش مسکن مهر می‌توانست کم‌تر از آماری باشد که تاکنون اعلام شده است.

خانه‌ای مثل بقیه خانه‌ها

اواخر اردیبهشت‌ماه سال گذشته جشن پایان پروه مسکن مهر در استان برگزار شد تا زنجان نخستین استانی لقب بگیرد که بنا بر گفته مسئولان، کار ساخت و تحویل واحدهای مسکن مهر را به پایان رسانده است. بدین ترتیب 32 هزار و 30 واحد مسکونی در شهرهای مختلف استان به متقاضیان واگذار شد.

از طرفی سجاد خدایی، سخنگوی شورای شهر زنجان حدود یک‌ماه پس از وقوع زلزله کرمانشاه در یکی از جلسات شورای شهر با ابراز تأسف از عدم مطالعه درست در احداث پروژه‌های عمرانی در زنجان گفت که مسکن‌های مهر واقع در حد فاصل جنوب‌غربی تا شمال‌غربی شهر زنجان، خط راه‌آهن زنجان به قزوین و جاده ترانزیت زنجان به قزوین و همین‌طور آزادراه زنجان به تبریز بر روی گسل قرار دارند و حالا با این اوصاف آن‌هایی که سایه مهر را چند سالی‌ست بر سر خود می‌بینند به‌دنبال پاسخی برای این سؤال هستند که آیا مسکن‌های مهر در زنجان همان واکنشی را برابر زلزله نشان می‌دهند که در کرمانشاه نشان دادند یا داستان مسکن مهر زنجان فرق دارد؟

مدیر مسکن و ساختمان اداره‌کل راه‌وشهرسازی استان استحکام مسکن مهر در زنجان را همانند استحکام سایر سازه‌ها در سطح استان دانسته و کاهش تلفات در زلزله کرمانشاه و سالم‌ماندن ستون‌های مساکن مهر را نشانه پیشرفت صنعت ساختمان‌سازی کشور ارزیابی می‌کند.

محسن محرمی‌یگانه می‌گوید: روزی که کار یکی از پروژه‌های مهر استان به پایان رسیده بود همه عوامل پروژه را دعوت کردم و از آن‌ها پرسیدم آیا خودتان حاضرید به همراه خانواده خود در این خانه‌ها زندگی کنید و به ایمنی‌شان اعتماد دارید یا نه؟ که پاسخ دادند استحکام این ساختمان از ساختمان‌های دیگری که در سطح شهر ساخته می‌شوند اگر بیش‌تر نباشد، کم‌تر نیست.

یگانه ادامه می‌دهد: آن زمان نه زلزله بود و نه حادثه دیگری در حال رخ دادن بود. حتی به صورت کتبی تعهد لازم را از سازندگان گرفتیم و در همه مسکن‌های مهر استان سعی شد این روال رعایت شود.

به گفته او مسکن‌های مهر بر سه نوع بودند؛ تعدادی تنها از وام‌های مهر استفاده کردند که به آن‌ها خودمالکی گفته می‌شود. نوع دوم تعاونی‌ها بودند که یا خودشان زمین داشتند و یا از دولت می‌گرفتند و در نوع سوم بین دولت، بانک و یک سازنده تفاهم‌نامه‌ای بسته می‌شد. در این مدل دولت زمین را تأمین می‌کرد، بانک تسهیلات را می‌داد و سازنده می‌ساخت و نفراتی که ثبت‌نام کرده‌بودند با نظارت دولت در واحدها جانمایی می‌شدند.

مدیر مسکن و ساختمان اداره‌کل راه‌وشهرسازی استان تأکید می‌کند: در کلیه ساخت‌وسازهایی که در استان انجام می‌شود، راه‌وشهرسازی حداقل سه تا پنج درصد آن‌ها را به صورت انتخابی بررسی می‌کند. این نظارت شامل رعایت آن چیزی است که در قانون پیش‌بینی شده است.

یگانه درباره نظارت بر ساخت‌وسازهای مسکن مهر استان هم اظهار می‌کند: اختصاصاً در مورد مسکن مهر هم این بازدیدها وجود داشت و در قسمتی که زمین از سوی دولت تأمین شده بود، پررنگ‌تر دنبال می‌شد. همه پروژه‌ها یا از ناظران نظام مهندسی استفاده کرده‌اند یا از ناظرانی استفاده شد که از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گواهی داشتند. شهرداری هم پایان کار را بدون ارائه تأییدیه‌ها و گزارشات پایان کار از سوی دستگاه‌های نظارتی صادر نمی‌کرد.

وی در پاسخ به این سؤال که با اتفاق رخ داده برای مسکن مهر استان کرمانشاه چه پیش‌بینی می‌توان برای مسکن مهر زنجان داشت، تصریح می‌کند: در مورد مسکن مهر کرمانشاه اظهارنظرها احساسی بود و باید صبر می‌شد تا بررسی‌های لازم انجام شود. وضعیت ساخت‌وسازها در ایران با توجه به امکانات فنی، نیروی انسانی و سخت‌افزار در مقایسه با کشورهای توسعه یافته فاصله دارد اما از کشورهایی که در حال توسعه هستند جلوتریم و وضعیت بهتری داریم.

مانند اتفاقی که برای فرهنگ‌سازی جهت استفاده از کمربند ایمنی افتاد در ساخت‌وساز هم باید به این باور برسیم که در کنار نظارت ناظران و دولت، سازنده هم نکات مورد اشاره ناظران و قانون را رعایت کنند و به بحث‌هایی مانند هزینه ساخت ارتباط ندهند.

این مسئول می‌افزاید: سابقه نداشت در غرب کشور چنان زلزله‌ای رخ دهد اما رخ داد. هیچ تضمینی در زلزله وجود ندارد. در ساختمان‌سازی نیروها و حوادثی مدنظر قرار می‌گیرند که ممکن است هیچ‌گاه رخ ندهند و ممکن هم هست رخ دهند. صنعت ساختمان‌سازی ما رشد کرده که از سالم ماندن اسکلت اغلب ساختمان‌های زلزله کرمانشاه می‌توان نتیجه گرفت اما در برخی موارد مشکل داریم.

یگانه با ذکر این مطلب که در پروژه‌های دولتی اگر مقاومت ساخت‌وساز از مقاومت ساختمان‌های شخصی‌ساز بیش‌تر نباشد کم‌تر نیست، می‌گوید: کسانی که کار ساخت‌وساز را در مسکن‌های مهر انجام دادند صلاحیت لازم را داشتند و این کاره بودند. از طرفی در حالت کلی از کارگر ساده گرفته تا مهندسان نیاز به رشد داریم. گاهی دانش مورد نظر موجود است اما امکاناتش نیست و گاهی هم باید سعی کنیم دانش یاد گرفته را عملیاتی کنیم.

به دلیل تیراژ بالایی که مسکن مهر داشت در برخی موارد کمبود نیروی کار پیش آمد و در همان مقطع وزارت راه‌وشهرسازی تصمیم گرفت هزینه‌ای به سازمان‌های فنی‌و‌حرفه‌ای برای آموزش کارگران پرداخت کند. میزان موفقیت این تصمیم نیاز به بررسی دارد اما در به کارگیری نیروی کار، کارت مهارت از سوی ناظران خواسته می‌شد.

مدیر مسکن و ساختمان اداره‌کل راه‌وشهرسازی استان ادامه می‌دهد: در همه ساخت‌وسازهای دولتی، اجازه استفاده از مصالح خارجی وجود ندارد و باید از مصالح داخلی استفاده کرد که در مسکن مهر هم چنین بود. در قراردادهای مسکن مهر برند مطرح نبود و تنها به استاندارد بودن مصالح و ابزار تأکید داشتند. در برخی موارد مصالح مشکلی ندارند بلکه استفاده کننده از آن مسئله دارد.

یگانه درباره رعایت استانداردهای لازم در یاخت مسکن‌های مهر استان نیز تأکید می‌کند: در بحث سازه‌ها رعایت استاندارد به معنای عمومی آن نداریم بلکه موضوع رعایت مقررات مطرح است. در این شرایط ساختمان به صورت بهینه طراحی می‌شود یعنی مصالح به اندازه استفاده می‌شود؛ نه زیاد و نه کم. علاوه بر این ضریب اطمینانی هم در نظر گرفته می‌شود. در نتیجه بحث رعایت حداقل‌ها در ساخت‌وساز مطرح نیست بلکه رعایت بهینه‌هاست در کنار ضریب اطمینان.

وی یادآور می‌شود: در نازک‌کاری و تزئینات ساختمان حداقل‌ها در مسکن مهر مورد نظر بود، حداقل‌هایی که استاندارد بودند. ملاک‌ها به‌گونه‌ای بود که خانه‌دار شدن مردم بر داشتن خانه لوکس اولویت داشت.

این مسئول درباره ارتباط اداره‌کل راه و شهرسازی استان و سازمان نظام مهندسی برای نظارت بر مسکن مهر نیز اظهار می‌کند: این ارتباط مانند ارتباطی بود که در ساخت‌و‌سازهای شخصی وجود داشت. در سری نخست مسکن مهر زمین‌ها به افراد داده می‌شد تا گروهی بسازند اما با بازدیدهایی که داشتیم به این نتیجه رسیدیم که ساخت به سازندگان سپرده شود چون کیفیت آن بهتر می‌شد و همه این‌ها نتیجه آن بازدیدها و مقایسه کیفیت‌ها بود.

از خودمان مطمئن هستیم

چند روز پس از وقوع زلزله کرمانشاه زمانی که هنوز معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در نامه‌ای به سازمان نظام مهندسی کشور دستور ممنوعیت اظهار نظر اعضای نظام مهندسی استانی درباره زلزله کزمانشاه را نداده بود، رئیس سازمان نظام مهندسی کشور یکی از ماندگارترین جمله‌ها درباره استحکام مسکن مهر را در تاریخ ثبت کرد.

فرج‌اله رجبی گفت: مسکن مهری که در آن الزام شده هزینه ساخت هر متر 300 هزار تومان باشد در این حد مقاومت دارد که ساکنان آن فرصت خروج از خانه بدون آسیب‌د‌یدگی را داشته باشند. تا زمانی که مقررات موجود در حوزه ساخت و ساز ضمانت اجرایی نداشته باشد نمی‌توان در اصلاح سیستم موجود موفق بود.

از سویی دیگر رئیس انجمن انبوه‌سازان کشور قصور نظام مهندسی در مسکن مهر کرمانشاه مخصوصاً در سرپل ذهاب را مشهود دانست و اعلام کرد این سازمان باید گارانتی ساخت مسکن در ایران را متقبل شود.

گرچه زلزله مرگبار رودبار و منجیل باعث تصویب و الزام عمومی آیین‌نامه زلزله توسط دولت که استاندارد شماره 2800 را تشکیل می‌داد، شد اما برآوردها نشان داد که تنها نیمی از ساختمان‌ها در برابر زلزله ایمن شدند. در زلزله سال 82 بم نیز که با 40 هزار کشته همراه بود و می‌توانست نقطه آغازی بر پایان هرج‌ومرج در ساخت‌وسازها تبدیل شود به گفته کارشناسان برعکس زمینه‌ تصویب قانونی مهیا شد که نتیجه آن ایجاد فرصت‌های رانت‌جویی برای برخی از ارکان مرتبط با ساختمان بود. حال هشت ماه پس از زلزله کرمانشاه آیا می‌توان امیدوار بود که کارهای نیمه‌تمام پس از زلزله‌های رودبار و منجیل و بم به سرانجام برسد؟

رئیس سازمان نطام مهندسی ساختمان استان مشکل اصلی در نظارت بر ساخت‌وسازها از سوی این سازمان را تأمین نشدن مهندسان ناظر از نظر مالی می‌داند و از سویی تأکید دارد در نظارت بر ساخت مسکن مهر استان نظام مهندسی بهترین عملکرد را داشته است.

حسن مجتبی‌زاده می‌گوید: در بحث مسکن مهر و در بخشی که به مهندسان این سازمان مربوط می‌شد به خصوص در قسمت سازه‌ای یقین دارم که در حد قابل قبولی نظارت شده است و نگرانی از این بابت در استان نداریم. تنها نگرانی موجود بابت مهاربند دیوارهای پیرامونی است.

به گفته مجتبی‌زاده در این قسمت در کل توجه کمی وجود دارد و آسیب‌پذیر هستیم که در این زمینه کارگاه‌های لازم برای آموزش مهندسان در سازمان نظام مهندسی برپا می‌شود.

مجتبی‌زاده ادامه می‌دهد: اصولاً بحث نظارت باید به شکلی باشد که مهندسان ناظر به شکل حرفه‌ای به آن نگاه کنند و لازمه آن تأمین بودن زندگی این افراد از نظر مالی‌ست. نظارت بر ساخت‌وساز باید مستمر باشد یعنی مهندس ناظر باید بر ورود مصالح ساختمانی و به کار بردن آن در کارگاه، داشتن کارت مهارت فنی از سوی کارگران و استادکاران و بسیاری مسائل دیگر نظارت مستمر داشته باشد.

او با اشاره به این نکته که در بحث اخلاق و وجدان‌کاری هم باید کار کنیم، تأکید می‌کند: مگر مهندس ناظر در کارگاهی که چندین کارگر دارد چه نقشی می‌تواند داشته باشد؟ در جامعه ما چنین جا افتاده است که مسئولیت تنها بر عهده مهندسان ناظر است.

ما نباید همه مسئولیت‌ها را از مهندسان ناظر بخواهیم. عوامل مختلفی در ساخت یک ساختمان دخیل هستند که تنها یکی از آن‌ها مهندس ناظر است. برای کسی که مصالح را تولید می‌کند هم باید مسئولیتی تعریف شود و این‌گونه نباشد که با فروش مصالح کارش هم تمام شود. یا کارگری که کار می‌کند دیگر مسئولیتی در قبال کار خود ندارد و فکر کند فقط کار می‌کند تا پول بگیرد.

مجتبی‌زاده در رابطه با قوانین حوزه ساخت‌وساز در کشور نیز تصریح می‌کند: برخی قوانین ما با شرایط امروز سازگار نیست. قانون نظام مهندسی مصوب سال 1374 است و حتماً بعد از 23 سال نیاز به بازنگری دارد. زمانی که این قانون تصویب شد کمبود مهندس داشتیم اما امروز انباشت مهندس داریم. دانشگاه‌ها هم باید به مسائل آموزشی توجه بیش‌تری داشته باشند و کیفیت آموزش را بالا ببرند و در بحث‌های عملی هم وارد شوند.

حرف غیراستاندارد نمی‌زنم

در زلزله کرمانشاه اظهارنظرهای گوناگونی درباره مصالح استاندارد و نحوه به کارگیری درست مصالح مطرح بود و حتی در مواردی عنوان شد که در برخی واحدهای مسکن مهر که دچار تخریب‌های بیش‌تری شده‌اند از مصالح غیراستاندارد استفاده شده است.

در همین زمینه مدیرکل استاندارد استان در پاسخ به این سؤال صدای زنجان که آیا به طور کلی می‌توان گفت مسکن مهر استان استاندارد است، می‌گوید: در پروژه‌های مسکن مهر استان بحث‌هایی مثل آسانسور که به استاندارد مربوط می‌شد کاملاً کنترل شده و اظهار نظر من در مورد سایر موارد این پروژه حرفی غیراستاندارد است.

داود کارگرزاده با اذعان به این موضوع که آماری از مصالح غیر استاندارد احتمالی که در مسکن مهر استان به کار رفته باشد ندارد، تأکید می‌کند که دلیل این امر نظارتی بودن وظیفه استاندارد است و این اداره‌کل بر تولید نظارت دارد تا مصالح غیراستاندارد تولید نشوند.

کارگرزاده ادامه می‌دهد: در ژاپن اصلی وجود دارد که می‌گوید زلزله آدم‌ها را نمی‌کشد بلکه این ساختمان‌های غیراستاندارد و غیراصولی هستند که آدم را می‌کشند. در ساختمان‌هایی که به علت زلزله یا علل دیگر تخریب می‌شوند یکی از عوامل می‌تواند عدم به کارگیری مصالح ساختمانی باکیفیت باشد.

به عنوان مثال در استان ما هم پلی‌استایلن استاندارد وجود دارد و هم نوع غیراستاندارد آن از نقاط دیگر به استان سرازیر شده است و برخی مالکان و پیمانکاران به علت پایین بودن قیمت از آن‌ها استفاده می‌کنند. این جا باید به اصل به کارگیری مصالح اصولی دقت کرد و توجه کرد که ما مصالح استاندارد داریم اما مهم استفاده از آن‌هاست.

وی تصریح می‌کند: اگر اصول و قواعد ساخت‌وساز رعایت شده باشد نباید نگران مقاومت ساختمان‌ها در برابر زلزله باشیم و این وظیفه نظام مهندسی است که این اطمینان خاطر را فراهم کند. در سال 94 از 2 هزار و 333 آسانسوری که در کل کشور مورد بررسی قرار گرفتند فقط 11 آسانسور استاندارد بود که شامل آسانسورهای مسکن‌های مهر هم می‌شد. اداره‌کل استاندارد استان با اطلاع‌رسانی و پیگیری‌های لازم این مشکل را در مسکن مهر استان تا حد زیادی حل کرده است و اگر مشکلی در بخش‌های دیگر این پروژه وجود داشته باشد باید مسئولان مربوطه پیگیر موضوع باشند.

مگر بقیه ساختمان‌ها بهترند؟

گرچه مدیر مسکن و ساختمان اداره‌کل راه‌وشهرسازی استان می‌گوید که تضمینی در زلزله وجود ندارد و رئیس سازمان نظام مهندسی و مدیرکل استاندارد استان با اطمینان کامل از انجام وظایف خود می‌گویند اما عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان اعتقاد دارد اگر روزی زلزله‌ای مشابه زلزله کزمانشاه در زنجان رخ دهد، مسکن مهر زنجان همان رفتاری را نشان می‌دهد که مسکن مهر کرمانشاه نشان داد چون همه ساخت‌وسازها در کشور شرایط مشابهی دارند و بر اساس یک قانون ساخته می‌شوند.

سعید عباسی در گفت‌وگو با صدای زنجان با ذکر این مطلب که گزارش‌های رسیده از مناطق زلزله‌زده کرمانشاه نشان می‌داد که مسکن مهر به نسبت سایر ساختمان‌ها مقاومت بهتری از خود نشان داده‌اند، تصریح می‌کند: اگر زلزله‌ای مشابه زلزله کرمانشاه در زنجان رخ دهد وقوع اتفاقی که آن‌جا رخ داد در زنجان نیز کاملاً محتمل است.

به گفته عباسی در مورد زلزله کرمانشاه شاهد بهره‌برداری‌های سیاسی بودیم و در این میان کسانی که سیاسی بودن این برخوردها را تشخیص نمی‌دادند مردم عادی بودند.

او با طرح این سؤال که اگر خواستار نگاه فنی به موضوع هستیم نخست باید به این پاسخ برسیم که کیفیت ساخت‌وساز در زنجان و کشور در چه رتبه و جایگاهی قرار دارد، تأکید می‌کند: ما زمانی شهرکی به نام شهرک اکباتان در تهران ساخته‌ایم که 60 سال عمر دارد و با این وجود وقتی مسکن گران می‌شود نخستین منطقه‌ای است که شاهد افزایش قیمت در آن هستیم اما ساختمان‌های نوساز فعلی وقتی به 5 سال عمر می‌رسند، کلنگی می‌شوند که این موضوع ربطی به مسکن مهر یا غیر مهر ندارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان ادامه می‌دهد: در شهر زنجان شهرک کارمندان یا کوی فرهنگ در کیفیت ساختمان‌ها تفاوتی با هم ندارند و همگی در ضعف و قوت یکسان هستند. در فازهای یک تا شش گلشهر کاظمیه 90 درصد دودکش‌های بخاری از تیرهای بتنی ساختمان‌ها رد شده‌اند که هیچ‌کدام مسکن مهر نیستند.

عباسی با اشاره به وضعیت نظارت به پروژه مسکن مهر نیز اظهار می‌کند: در روزهایی که اجرای مسکن مهر در اوج خود قرار داشت، وزارت راه و شهرسازی احتمالا درگیر مسائل دیگری بود که از مسئله نظارت غافل شد و مهندسان ناظر هم به سمت امضافروشی رفتند. این مسائل خاص مسکن مهر یا غیر آن نیست و اگر بخواهیم نگاه واقع‌بینانه داشته باشیم، کیفیت مسکن مهر هم‌تراز کیفیت سایر ساختمان‌های شهر است. اگر آن‌ها کیفیت خوبی دارند مسکن مهر هم کیفیت خوبی دارد و اگر مشکل دارند مسکن مهر هم مشکل دارد.

وی تصریح می‌کند: در ساختمان‌های مسکونی معمولی پولی که مهندس ناظر برای نظارت دریافت می‌کند کم‌تر 50 درصد پولی است که باید دریافت کند و بقیه پول را دلال، معرفی‌کننده نقشه و سایر عوامل از راه‌های مختلف دریافت می‌کنند. در این وضعیت طبیعی است که مهندس ناظر برای نظارت جایی نرود.

عباسی با اشاره به رفتار مسکن مهر کرمانشاه در زلزله سال گذشته می‌گوید: در زلزله سال گذشته رفتاری که مسکن مهر نشان داد به مراتب بهتر از رفتار سایر ساختمان‌ها بود. در زلزله 7 ریشتری نباید انتظار داشت که اتفاقی برای ساختمان پیش نیاید. در ساختمان‌هایی که امروز و با قوانین موجود ساخته می‌شوند انتظار این است که ساکنان به خاطر زلزله جان خود را از دست ندهند که در کرمانشاه نیز این اتفاق افتاد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه با انتقاد از برخوردی که با مسکن مهر در زلزله اخیر شد، عنوان می‌کند: اگر به روند کشته‌های زلزله‌های مهم کشور توجه کنیم می‌بینیم که تعداد کشته‌ها کاهش یافته که این جای تقدیر دارد اما برخورد سیاسی با موضوع سبب شد پرونده پروژه‌هایی مانند مسکن مهر برای همیشه در کشور بسته شود و کسی سراغ این قبیل کارها نرود.

من زمانی می‌توانم ادعا کنم که مسکن مهر کیفیت لازم را ندارد که سایر ساختمان‌ها شرایط متفاوتی داشته باشند که مسکن مهر نتواند به آن شرایط برسد در حالی که همه ساختمان‌هایی که در زنجان و کشور ساخته می‌شوند شرایط مشابهی دارند.

کیفیت با پول بالا و پایین شد

۸۵۰ هزار واحد در دولت یازدهم و ۶۹۳ هزار واحد نیز در دولت قبل به متقاضیان مسکن مهر تحویل داده شده‌اند و بنا بر گفته قائم‌مقام وزیر راه‌وشهرسازی در این طرح، کیفیت مسکن مهر براساس آورده متقاضیان کاهش یا افزایش پیدا می‌کند. از سویی رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی هم در اردیبهشت‌ماه سال 95 در گفت‌وگویی بر این موضوع تأکید کرد که قراردادهای ساخت‌وساز مسکن مهر جزو تعهدات دستگاه‌های پیمانکار بود که مقررات ملی ساختمان رعایت شود، اما اینکه در عمل، میزان رعایت مقررات ملی ساختمان در پروژه‌های مسکن مهر تا چه حد رعایت شده است، باید گفت که خیلی کم‌رنگ بوده است، چرا که محدودیت قیمت و مشخص نبودن عدد واقعی، باعث می‌شود که پیمانکاران به دنبال حاشیه سود بروند و کیفیت را فراموش کنند.

#مسکن مهر زنجان، استحکام مسکن مهر زنجان، زلزله