پایگاه خبری صدای زنجان- با گذشت حدود یک ماه از آغاز فروش اجباری دام‌ از جمله دام‌های مولد توسط دامداران زنجانی، هنوز اقدامی برای توقف این فرآیند انجام نشده است. گزارش‌ها حاکی از حضور دلالان مرزنشین در میادین احشام برای معامله با دامدارانی است که از سر ناچاری دام‌های‌شان را برای فروش به این مکان‌ها آورده‌اند.

بر اساس اظهارات دامداران و عشایر استان زنجان، خشکسالی آثار منفی بر روی نهاده‌های دامی گذاشته و وضعیت کاه، کلش، یونجه و ذرت علوفه‌ای مطلوب نیست. دامداران می‌گویند که علوفه مورد نیاز دام در بازار کم شده و علاوه بر آن قیمت آن نیز بالا رفته است.

صاحب‌نظران معتقدند که دولت باید با تخصیص ارز مناسب به تولیدکنندگان و شرکت‌های دیگر امکان واردات نهاده‌های دامی از جمله یونجه و کلش را فراهم و کمک کند که صنعت دامپروی از بین نرود چرا که اگر به دام غذا نرسد، تلف می‌شود.

مشکلات تامین نهاده دامی

به گفته سیداحمد مقدسی، رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی گاوداران ایران، جو، ذرت و سویا نهاده‌های وارداتی هستند که بیش‌تر به بخش دام شیری و صنعتی آن هم با تاخیر تعلق می‌گیرد و دام های روستایی و پرواربندی بهره کمتری از آن‌ها دارند. به عبارت دیگر 20 درصد نهاده‌های موردنیاز واحدهای تولیدی از سوی دولت تامین می‌شود و دامداران مجبور هستند که 80 درصد باقیمانده را از بازار آزاد و کشاورزان خریداری کنند.

دامداران زنجان هم می‌گویند: یونجه، کاه و کلش و ذرت علوفه‌ای تولید داخل هستند و امسال قیمت آن‌ها به دلیل خشکسالی و عرضه کم بالا رفته است.

ضرر در بازار فروش دام زنده

در حال حاضر قیمت گوساله زنده نر برای دامداران کیلویی حدود 60 هزار تومان تمام می‌شود در حالی که در بازار آزاد بیشتر از 47 هزار تومان خریداری نمی‌شود. این یعنی دامداران در فروش دام‌های‌شان بیش از 10 هزار تومان ضرر می‌کنند.

به گفته مسئولان جهاد کشاورزی، نزدیک به یک میلیون راس دام سبک در استان زنجان به ثبت رسیده که حدود ۸۰۰ هزار راس آن را دام روستایی و مابقی را دام صنعتی تشکیل می‌دهد.

خشکسالی و عدم دسترسی به نهاده مناسب سبب شده تا دامداران علاوه بر فروش بره‌ها اقدام به فروش دام‌های مولد کنند که این مسئله سبب می‌شود دام‌های مولد از گردنه تولید خارج شده و ذخایر ژنتیک دامی و سرمایه‌های دامی استان در معرض خطر جدی قرار گیرد.

یکی از قصاب‌های شهر زنجان با اشاره به دلایل علاقه‌مندی دامداران برای فروش دام به دلالانی که عموما ساکن استان‌های مرزی هستند، می‌گوید: خشکسالی و کمبود نهاده‌های دامی، عدم توزیع مناسب نهاده‌های دولتی و افزایش هزینه‌های تولید، بحران ارزی سه سال اخیر از مهم‌ترین عواملی قاچاق دام زنده است.

از نظر او دامداران تامین نهاده‌های دامی را یکی از مشکلات اصلی خود می‌دانند، این نهاده‌ها با قیمت بسیار بالا به‌دست دامدار می‌رسد و با وجود افزایش هزینه تولید، قیمت محصول به نحوی که هزینه‌ها جبران شود، افزایش نداشت و از این جهت بسیاری از دامداران دیگر تمایلی به نگهداری دام خود نداشته و فروش دام به دلال را به نگهداری آن ترجیح می‌دهند!

این قصاب با اشاره به اینکه وضعیت بازار گوشت قرمز فعلا آرام است و به احتمال زیاد این شرایط تا قبل از آغاز فصل سرد سال ادامه دارد، می‌گوید: اگر مسئولان به موقع وارد نشوند دلالان دام‌های زنده اعم از بره و مولد و پرواری را از دامداران خریداری و به خارج از کشور قاچاق خواهند کرد، البته در خوشبینانه‌ترین حالت نیز این دام‌ها را نگه داشته و پس از مدتی، به چندین برابر قیمت به دامداران خواهند فروخت!

قبول چک‌های مدت‌دار از سر ناچاری

عدم صرفه در نگهداری دام به جایی رسیده که دامداران چاره‌ای جز فروش دام‌های خود به دلالان ندارند، دلالان نیز دام‌ها را به صورت غیرقانونی خارج می‌کنند، اما آنچه قابل توجه است، این است که از چند وقت پیش قبول چک مدت‌دار به جای دام از سوی دامداران باب شده و بنا به ادعای دامداران، آن‌ها ناچارند برای جلوگیری از متضرر شدن، از دلالان چک مدت‌دار قبول کنند!

مشکل دامداران باید در اسرع وقت در سطح کلان پیگیری شود

جواد تاراسی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه موضوع فروش دام‌های مولد و حتی دام سبک به علت خشکسالی از سوی دامداران مختص زنجان نیست و موضوع ملی است بر لزوم اندیشیدن تمهیدات تاکید کرده و می‌گوید: زیرساخت‌های بخش کشاورزی شامل بذور، باغات زیتون، نهالستان‌ها و دام‌های مولد است که باید برای حفظ آن‌ها برنامه‌ریزی دقیق صورت گیرد. در بخش دانش‌بنیان موفق به پرورش و تکثیر دام‌های مولد چندقلوزا شده‌ایم که اگر این ظرفیت مورد غفلت قرار گیرد، تولید و تکثیر مجدد آن‌ها دچار مشکل خواهد شد.

تاراسی بر لزوم تشکیل کارگروه بحران برای تدوین برنامه‌های کوتاه، میان و بلندمدت تاکید کرده و عنوان می‌کند: مسئولان باید در کارگروه بحران نقشه راهی را برای برون‌رفت از مشکلات این‌چنینی تهیه کنند تا به محض برخورد با مسائل در راستای نکات اعلام شده در این نقشه برای بهبود وضعیت کشاورزی گام‌های اساسی در اسرع وقت برداشته شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان که معتقد است فروش دام‌های مولد و به طور کلی دام سبک و حتی سنگین توسط دامداران تنها به فقر مراتع برنمی‌گردد، تاکید می‌کند: در حال حاضر شاهد نیمه‌پر یا خالی‌بودن آبشخورها هستیم که همین امر در کنار عدم تامین به موقع نهاده غذایی و کنستانتره دامدار را به فروش دام‌ها واداشت.

زنجان مشمول خرید تضمینی دام زنده سبک نمی‌شود؟

با وجود صدور مجوز خرید تضمینی دام زنده سبک، هنوز هیچ خریدی در استان زنجان به ثبت نرسیده است. البته خرید تضمینی دام سنگین در زنجان مشکل خاصی ندارد و این امر توسط شرکت پشتیبانی امور دام خریداری می‌شود.

در شرایطی که دامداران زنجان چشم‌انتظار خرید تضمینی دام زنده از سوی دولت بودند، گزارش‌ها حاکی از آن است که با توجه به اینکه زنجان جزو استان‌های درجه 3 بوده و جمعیت عشایری آن نیز قابل توجه نیست، به احتمال زیاد این خرید مشمول دام‌های سبک حتی دام عشایری نشود!

جواد تاراسی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه در حال حاضر قیمت هر کیلو دام سنگین زنده حدود 80 هزار تومان است در رابطه با علت عدم خرید تضمینی دام زنده سبک به ویژه دام‌های عشایر به صدای زنجان می‌گوید: استان زنجان جزو استان‌های درجه 3 عشایری است که شاید این خرید به زنجان نرسد! چرا که جمعیت عشایری استان زنجان در مقایسه با سایر استان‌ها کم است.

نگرانی از فروش دام‌های مولد

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان تعدیل دام‌ از روی کمک به معیشت دامداران را مطلوب اما نتیجه تعدیل دام از روی ناچاری را صرفا به ضرر بخش کشاورزی دانسته و معتقد است: از دامداران می‌خوایم حداقل در فروش دام عجله نکنند یا اگر قصد آن را دارند دام‌های پرواری را بفروشند نه دام مولد را! چرا که فروش دام مولد در شرایط کنونی، منجر به کمبود دام و افزایش قیمت در بخش دام طی نیمسال دوم سال جاری و سال آینده خواهد شد. دامداران این هشدار را جدی بگیرند چرا که در صورت فروش دام خود سال بعد باید با چندین برابر قیمت، دام خریداری کنند!

تاراسی در رابطه با درصد کاهش جمعیت دام استان زنجان پس از فروش اجباری دام‌ها به ویژه دام سبک به صدای زنجان می‌گوید: فعلا دام‌های دامداران از پوشش گیاهی مراتع استفاده می‌کنند و وضعیت آنچنان هم بد نیست اما قطعا تاثیر خشکسالی بر کاهش جمعیت دام استان زنجان در فصول سرد سال قابل مشاهده می‌شود. هنوز آماربرداری صورت نگرفته و در زمان مربوطه حتما تطبیق‌های لازم برای میزان کاهش جمعیت دامی استان را در دستور کار قرار می‌دهیم.

برخی از صاحب‌نظران معتقدند به علت فروش اجباری دام در میادین شاید در شرایط کنونی بازار مصرف دچار نابسامانی نشود و حتی در برخی موارد شاهد کاهش قیمت گوشت به ویژه گوشت گوسفندی شویم اما به تدریج با فروش این دام‌ها و تاثیر منفی بر ذخیره ژنتیک دامی به تدریج بازار گوشت قرمز وضعیت بدی را تجربه خواهد کرد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در رابطه با نابسامانی در بازار گوشت قرمز می‌گوید: وزارت جهاد کشاورزی و به تبع آن سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در این خصوص هشدارهایی را داده است. ما معتقدیم چنین مواردی در ایام خشکسالی طبیعی است و با مدیریت اصولی که به هنر مجموعه دولت، سیستم قضایی و مجلس برمی‌گردد، می‌توان وضعیت بازار گوشت قرمز (زنده و لاشه) را تحت کنترل درآورد. به نظرم تخصیص ارز برای واردات نهاده‌ها و اختصاص آب برای استفاده دام‌ها می‌تواند مثمرثمر باشد.

با تداوم این وضعیت، باید شاهد مهاجرت دامداران به شهرها و افزایش جمعیت کارگران فصلی باشیم!

برخی از کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی برای حفظ ذخائر ژنتیک دامی و جلوگیری از فروش دام‌های مولد به دلالان به قیمت‌های پائین دولت باید در اسرع وقت نسبت به توزیع علوفه یارانه‌ای بین دامداران اقدام کند. بر اساس ادعای دامداران زنجان آنها هنوز هیچ علوفه‌ یارانه‌ای دریافت نکرده و برای تامین غذای دام خود به مراتع پناه برده‌اند و چشم امید به تدبیر مسئولان دولتی دوخته‌اند تا قبل از رسیدن فصل سرما فکری به حال دام‌های روستائیان و عشایر استان کنند.

مرادپاشا اسکندری‌نسب، دانشیار دانشگاه زنجان که مخالف اعطای غذا و علوفه‌ یارانه‌ای است، می‌گوید: البته در شرایط کنونی چاره‌ای جز توزیع خوارک یارانه‌ای و ارزان‌قیمت نیست و مسئولان باید نسبت به تحویل علوفه‌ها به دامداران اقدام کنند.

اسکندری‌نسب با بیان اینکه به شخصه موافق خرید تضمینی دام زنده هم نیستم، می‌گوید: خرید تضمینی دام زنده بر ذخائر ژنتیکی تاثیر منفی دارد، البته اگر این خرید صرفا مربوط به دام نر باشد مشکلی نیست اما ما خرید تصمینی دام ماده را توصیه نمی‌کنیم چرا که تاثیر مخربی بر ذخائر ژنتیک‌مان دارد. همانطور که در ابتدای صحبت‌ها عرض کردم در شرایط کنونی مهم‌ترین کار، تحویل علوفه یارانه‌ای به دامداران است.

دانشیار دانشگاه زنجان بر لزوم برنامه‌ریزی برای ایجاد کارهای زیربنایی نظیر تولید مواد خوراکی تاکید کرده و آن را مصداق روش دامداری صحیح دانسته و می‌گوید: دام‌های دامداران از اوایل بهار تا اواسط پائیز هر سال غذای رایگان را از مراتع تهیه می‌کند اما پس از این برهه با توجه به وضعیت خشکسالی، به ناچار دام خود را برای جلوگیری از تحمیل هزینه‌ها خواهد فروخت، مسئولان باید الان بیدار باشند چرا که هم اکنون زمان رسیدگی به دامدار است.

اسکندری‌نسب «فروش دام به قیمت پائین‌تر و عدم توانایی خرید دام در سال آتی چرا که قیمت آن دو برابر و حتی بیشتر نیز می‌شود» و مهم‌تر از آن «مهاجرت به شهر و پیوستن به کارگران فصلی میدان‌های سطح شهرها از جمله میادین 15 خرداد و ارگ شهر زنجان» را دو موضوع قابل تامل در بحث فروش اجباری دام‌ها ذکر کرده و می‌گوید: دولت هم می‌تواند وضعیت دامداران را بهبود بخشد و هم بازار مصرف گوشت قرمز را کنترل کند.

انتهای پیام/

خبرنگار: لیلا محمدی