زهره میرعیسی‌خانی- با گسترش شهرها و روی آوردن مردم به حمل و نقل راحت‌تر، ترافیک تبدیل به یک معضل جهانی شد و مسائل زیادی را برای افراد به وجود آورد. مساله استخراج اطلاعات ترافیکی از دوره‌های بعدی موضوعی بود که به واسطه اهمیتی که در کنترل ترافیک داشت، اهمیت یافت و امروزه این اطلاعات کاربردهای فراوانی در زمینه‌های مختلف علمی و عملی از جمله مدیریت شهری و ترافیکی دارد و تبدیل به یک نیاز مستقیم برای جامعه شده است. طرح دکتر ابراهیم فولادوند با عنوان ساخت شناساگر خودرو با کمک امواج فراصوتی، طرحی است که در زمینه اطلاعات ترافیکی می‌تواند اطلاعات خوبی در اختیار ارگان‌های مرتبط قرار دهد. این طرح برگزیده پژوهشگاهی سال 97 شد. از همین رو صدای زنجان بر آن شد تا با این دانشیار گروه فیزیک دانشگاه زنجان به گفتگو بپردازد تا در مورد این دستگاه اطلاعاتی به دست بیاورد و از زمینه‌های لازم برای تجاری شدن این طرح آگاهی یابد. در زیر بخشی از این مصاحبه را می‌خوانید:

آقا دکتر فولادوند در خصوص این طرح توضیح بدهید و در واقع نحوه کار این دستگاه را شرح دهید؟

طرح سامانه فراصوتی اولتراسونیک خودرو دستگاهی است برای شمارش و کلاس‌بندی خودروهایی که از برابر آن می‌گذرند. این سامانه با کمک امواج فراصوتی (اولتراسونیک) خودرو را شمارش و دسته‌بندی می‌کند. این دستگاه در واقع یک شناساگر خودرو است، منظور از شناساگر این است که با نصب این دستگاه در 4 متری از بزرگراه یا خیابان‌ها؛ خودروهایی که از زیر دستگاه عبور می‌کنند بر اساس امواج فرستاده شده شمارش و نوع کلاسه آنها شناسایی می‌شود. اساس کار این دستگاه بر اساس امواج فرا صوتی و اولتراسونیک است ضمن اینکه فراصوتی در محدوده‌ای قرار دارد که بسامد امواج از امواج صوتی که برای انسان قابل درک است بیشتر است و بسامدی که ما این دستگاه را با آن ساختیم حدود چهل هزار هرتز است. در این پروژه آقای دکتر غفاری‌راد از دانشکده مکانیک دانشگاه پلی تکنیک امیر‌کبیر به همراه سه دانشجو ایشان با من همکاری داشتند ضمن اینکه این پروژه به سفارش سازمان راهداری وابسته به وزارت راه ساخته شده است.

در‌باره نحوه کارکرد این دستگاه و اینکه این دستگاه به چه طریقی می‌تواند نوع و کلاسه خودرو را شناسایی کند یک میزان بیشتر توضیح بدهید؟

اساس کار این دستگاه به این شکل است که یک فرستنده امواج فرا صوتی از بالا امواج را به شکل عمودی به سطح زمین می‌فرستد و هر خودروی متحرکی که از آنجا عبور ‌کند، امواج فرا صوتی را پراکنده می‌کند. بخشی از این امواج پراکنده شده دوباره به دستگاه بازمی‌گردد. در واقع این دستگاه یک فرستنده و یک گیرنده دارد و دستگاه گیرنده با کمک مدار الکتریکی این امواج دریافتی را تبدیل به یک سیگنال الکتریکی می‌کند. بازه زمانی‌ این سیگنال الکتریکی مورد قررسی قرار می‌گیرد و از روی این سیگنال تعداد و ارتفاع خودروهای گذر کرده مشخص می‌شود. با به دست آوردن ارتفاع خودروها، نوع و کلاس خودرو گذر کرده مشخص می‌شود.

این دستگاه چه کاربردی دارد و در واقع چه ارگان‌هایی می‌توانند از این طرح استفاده کنند؟

این دستگاه مورد استفاده سازمان‌هایی که سرو کارشان با مسئله ترافیک است به عنوان مثال شهرداری‌ها و وزارت راه قرار می‌گیرد و از آن برای تحلیل وضعیت ترافیکی و شناسایی وضعیت و به دست آوردن داده‌های ترافیکی استفاده می‌کنند. این دستگاه آمار ترافیکی لازم را در اختیار این سازمان‌ها قرار می‌دهد.

آیا این دستگاه نمونه خارجی دارد؟

تاکنون در ایران دستگاه شمارشگر خودرو با امواج مکانیکی صوتی درست نشده بود و ما این کار را برای اولین بار در ایران انجام دادیم ضمن اینکه این دستگاه مشابه خارجی دارد و اگر اشتباه نکرده باشم در ژاپن نمونه‌ای از این دستگاه تولید شده است ولی در ایران تاکنون شرکتی آن را تولید نکرده ضمن اینکه این دستگاه در حال حاضر قابلیت رقابت با ابزارهای جهانی را دارد.

تاکنون سفارشی در خصوص ساخت این دستگاه از ارگان‌های مرتبط دریافت کردید؟

تاکنون هیچ ارگان مرتبطی نسبت به سفارش این دستگاه اقدام نکرده است ولی امید است ارگان‌های دولتی مرتبط در جهت تامین نیازهای خود به ما سفارش بدهند ضمن اینکه با توجه به هزینه‌بر بودن این دستگاه، ما به تعداد این دستگاه‌ها را تولید می‌کنیم و بر پایه سفارشات اقدام به تولیدش خواهیم کرد. در کنار این، بنا است که بروشوری جهت شناساندن بیشتر این دستگاه تهیه شود و با ارگان‌های مرتبط وارد گفتگو شویم تا این دستگاه را به صورت رسمی به مسئولین بشناسانیم.

آیا این دستگاه تنها در قالب یک طرح اجرا شد یا دو مرحله‌ای بود؟

در واقع دو نوع دستگاه برای سفارش وزارت راه را ساخته شد که یکی از این طرح‌ها همان دستگاه فراصوتی است. این طرح، به عنوان طرح برگزیده وزارت علوم شناخته شد اما پروژه دوم این پروژه با کمک امواج الکترومغناطیس و یا به عبارت دقیق‌تر بخش فروسرخ امواج ساخته شد که در این پروژه با کمک و همیاری دکتر درودی که یکی از اساتید گروه فیزیک دانشگاه زنجان هستند با ما همکاری داشتند. در طرح دوم اطلاعات بیشتری دستگاه در خصوص خودرو در اختیار ما قرار می‌دهد که پهنا و طول خودرو را مشخص می‌کند و این کار در واقع هنوز در ایران انجام نشده است.