پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ اهمیت موضوعات کلان همچون تولید داخلی و همبستگی ملی، منجر به قلم‌زنی و سخنرانی و ارائه تحلیل و نظر توسط کارشناسان و متخصصان بسیاری شده است اما نگارنده نیز قصد دارد با نگاه و تحلیل رابطه بین این دو موضوع چراغی دیگر و نوری دیگر بر اشباحی که ممکن است جهش تولید و همبستگی را مورد تهدید قرار دهند بیافکند.

الف. جهش تولید و چالش‌های آن

تولید داخلی یکی از ارکان مهم دستیابی به خودکفایی اقتصادی و توسعه پایدار و نیل به افق‌های روشن و امید برای هر کشور و جامعه‌ای است. تولید داخلی، در نقش یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی کشور، نشان‌دهنده میزان ثبات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی نیز می‌تـواند باشد. در کشور ما با عنایت به شرایط خاص اقتصادی و تحریم‌ها، ضمن تاکید ویژه بر تولید داخلی بالاخص در چارچوب اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید ملی، بارها در کانون تاکیدات و سخنان مقامات رسمی به ویژه رهبر انقلاب قرار گرفته است.

جهش تولید که به افزایش قابل توجه و مستمر در تولید کالاها و خدمات اشاره دارد، معمولاً در شرایطی مطرح می‌شود که کشورها به‌دنبال رشد سریع اقتصادی و کاهش وابستگی به منابع خارجی هستند.

جهش تولید ملی ضمن اشتغال‌زایی، با کاهش وابستگی به واردات کالا و خدمات و پیشگیری از خروج ارز و تقویت پول ملی، تحکیم و تقویت اقتصاد داخلی و امنیت اقتصادی را به همراه دارد.  اما همواره برای افزایش تولید داخلی  چالش‌های مهمی پیش روی اقتصاد است که به اختصار می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1- رقابت با محصولات خارجی:

 مهم‌ترین چالش پیش روی تولیدکنندگان، رقبای آن ها هستند و محصولات وارداتی که عمدتاً از چین وارد می‌شوند به عنوان رقیب تولید داخلی، به خاطر ارزان بودن نیروی کار در کشور صادرکننده، و تنوع تولیدکنندگان اغلب از قیمت پایین‌تر و یا کیفیت و تنوع بالاتری در رقابت با تولیدات داخلی برخوردار هستند و رقابت با آن‌ها برای تولیدکنندگان داخلی چالش‌برانگیز بوده است.

2- تحریم‌ها:

تحریم های ظالمانه انواع متفاوتی دارند  یکی از مهمترین آنها تحریم‌ اقتصادی است که در نوع خود اگر چه روی کاغذ فرصتی برای تولید داخلی و خودکفایی به شمار می‌رود اما در عمل به عنوان یکی از آسیب‌زننده‌ترین عوامل و بلند‌ترین موانع پیش روی تولیدکنندگان داخلی است که ضمن بستن راه بر سرمایه‌گذاران خارجی، از بهره‌مندی از فناوری‌های نوین در بسیاری از صنایع داخلی جلوگیری کرده و عملاً تولیدات داخلی در زمینه‌های مختلف چندین گام عقب‌تر از نمونه‌های خارجی هستند.

3- مشکلات ساختاری:

عدم هماهنگی میان نهادهای مختلف در اجرای سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی، که نیازمند وفاق ملی مورد تاکید رییس جمهور منتخب است و همچنین تناقضات  سیاست‌های واردات و صادرات که سردرگمی اقتصادی را به همراه دارد در کنار نوسانات نرخ ارز و تورم و بی‌ثباتی اقتصادی، فضای برنامه‌ریزی بلندمدت برای سرمایه‌گذار داخلی و خارجی را ناامن ساخته و انگیزه‌های تولیدکننده را برای فعالیّت اقتصادی سالم کاهش می‌دهد و تولید کننده داخلی را ناچاراً به سمت فعالیّت‌های اقتصادی ناسالم مانند دلالی‌گری و رانت‌جویی و یا خارج کردن سرمایه از خط تولید وا دار می سازد .

ب) همبستگی ملّی و جهش تولید

ارتباط میان همبستگی ملّی و تولید داخلی، ارتباط دوسویه‌ی مستقیمی است که افزایش هر سویه‌ از این ارتباط، تقویت سویه دیگر این معادله را به همراه خواهد داشت. از این رو بررسی راهکار‌های تقویت همبستگی ملّی که نگارنده در جستاری در همین ماه به آن اشاره داشته است ، منجر به کشف راه‌های افزایش تولیدات داخلی با بهره‌مندی از سرمایه‌گذاری داخلی و کاهش تناقضات سیاست‌ها و کاهش  موازی‌کاری‌های کاهنده، خواهد شد چرا که مفهوم همبستگی ملّی که اشاره به احساس تعلق مشترک و اتحاد میان اعضای جامعه دارد، محور اساسی در کاهش تنش‌های اجتماعی، تقویت اعتماد عمومی و ایجاد زمینه برای همکاری‌های جمعی است. همبستگی ملّی به‌عنوان عامل مهم حفظ یکپارچگی و وحدت جامعه و پیشبرد اهداف ملّی علی‌رغم تنوع سلایق سیاسی و نگرش‌های متنوع دینی و گروه‌های فرهنگی و قومی رنگارنگ ایفای نقش کرده است.افزایش تولید ملّی با ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، می‌تواند نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی را کاهش داده و زمینه‌ساز تقویت اعتماد و همبستگی میان اقشار مختلف جامعه  باشد، علاوه بر این کاهش وابستگی به واردات و مدیریت بهینه منابع طبیعی و انسانی، با افزایش ثبات اقتصادی، احساس امنیّت و همبستگی در جامعه را تحکیم و تقویت کرده و حرکت‌های جدایی‌طلبانه که از نابرابری‌های اقتصادی و ضعف‌های عرصه اقتصاد به عنوان سلاحی برای جذب و جلب مخاطب استفاده می‌کنند را ناکام خواهد گذاشت‌ و از دیگر سو، جهش تولید با معطوف ساختن نگاه شهروندان و جامعه به صنایع داخلی و توسعه تولیدات ملّی، احساس

خودکفایی و افتخار

ملی را تقویت می‌کند که این امر می‌تواند همبستگی ملّی را از طریق افزایش امید به آینده و اعتماد به توانایی‌های داخلی افزایش داده و با مدیریت صحیح منابع طبیعی و نیروی انسانی ضمن خلق اقتصادی شکوفا در تقویت پیوندهای اجتماعی و همبستگی ملّی نقش مؤثر داشته باشد.

ج) چالش‌های همبستگی ملی در مسیر جهش تولید:

جهش تولید، به عنوان یک هدف ملّی، با چالش‌های ساختاری و اجتماعی متعددی روبرو است که می‌تواند بر همبستگی ملّی تأثیر منفی بگذارد. این چالش‌ها را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:

1- چالش‌های ساختاری اقتصادی:

*- نوسانات اقتصادی: تورم بالا، نرخ ارز ناپایدار و نوسانات اقتصادی کلی، باعث ایجاد عدم اطمینان در سرمایه‌گذاری و تولید می‌شود. این نوسانات، انگیزه تولیدکنندگان را کاهش داده و به تدریج به کاهش همبستگی ملی می‌انجامد.

*- بیکاری و نابرابری: نرخ بالای بیکاری، به ویژه در میان جوانان، و توزیع نامناسب درآمد، می‌تواند به ایجاد نارضایتی اجتماعی و کاهش اعتمادعمومی  به نظام منجر شود.

*- وابستگی به درآمدهای نفتی: اقتصاد ایران به شدت به درآمدهای نفتی وابسته است. این وابستگی، مانع از توسعه بخش‌های دیگر اقتصاد و ایجاد اشتغال پایدار شده و در نتیجه، بر همبستگی ملّی تأثیر منفی می‌گذارد.

2-  چالش‌های سیاست‌گذاری:

*-عدم هماهنگی سیاست‌ها: سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی باید با یکدیگر هماهنگ باشند تا به اهداف جهش تولید دست یافت. عدم هماهنگی این سیاست‌ها، موجب سردرگمی و کاهش انگیزه در بخش‌های مختلف جامعه می‌شود.

*-فساد اداری و اقتصادی:  فساد اداری و اقتصادی، اعتماد عمومی را کاهش داده و به ایجاد شکاف بین مردم و دولت منجر می‌گردد. این امر، مانع از مشارکت فعال مردم در فرایند توسعه و تولید می‌شود.

*- ضعف زیرساخت‌ها:  ضعف زیرساخت‌های تولیدی، حمل و نقل و انرژی، یکی از مهم‌ترین موانع پیش روی جهش تولید است. این ضعف‌ها، هزینه‌های تولید را افزایش داده و رقابت‌پذیری محصولات داخلی را کاهش می‌دهند.

3-  چالش‌های اجتماعی و فرهنگی:

*-  مهاجرت نخبگان:  خروج نخبگان از کشور به دلیل نبود فرصت‌های شغلی مناسب و آینده نامشخص ومبهم ، یکی از چالش‌های جدّی برای توسعه پایدار کشور است.

*- عدم اعتماد به نهادهای دولتی:  کاهش اعتماد عمومی به نهادهای دولتی، مانع از مشارکت فعال مردم در برنامه‌های توسعه‌ای می‌شود.

*-تفاوت‌های قومی و مذهبی:  وجود تفاوت‌های قومی و مذهبی در ایران، اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند به ایجاد شکاف‌های اجتماعی و کاهش همبستگی ملی منجر شود..

د) راهکارهای تقویت همبستگی ملی در مسیر جهش تولید:

*- شفافیت و پاسخگویی:  ایجاد شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها و پاسخگویی مسئولان به مردم، می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی و تقویت همبستگی ملّی کمک کند.

*-  توزیع عادلانه فرصت‌ها:  ایجاد فرصت‌های برابر برای همه اقشار جامعه، به کاهش شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی کمک می‌کند.

*-  حمایت از تولید داخلی:  حمایت از تولیدکنندگان داخلی، ایجاد مشوق‌های سرمایه‌گذاری و کاهش هزینه‌های تولید، می‌تواند به افزایش تولید و اشتغال و در نتیجه به تقویت همبستگی ملی کمک نماید.

*-تقویت زیرساخت‌ها:  سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تولیدی، حمل و نقل و انرژی، می‌تواند به بهبود محیط کسب و کار و افزایش بهره‌وری کمک کند.

*-مبارزه با فساد:  مبارزه جدّی با فساد اداری و اقتصادی، یکی از مهم‌ترین عوامل تقویت اعتماد عمومی و افزایش مشارکت مردم در فرآیند توسعه است.

هـ ) آنچه باید:

جهش تولید، یک هدف ملّی است که نیازمند مشارکت همه اقشار جامعه است. برای تحقق این هدف، باید چالش‌های ساختاری، سیاست‌گذاری و اجتماعی را شناسایی و برای رفع آن‌ها اقدام کرد. با ایجاد شرایط مناسب برای تولید، می‌توان به همبستگی ملّی دست یافت و کشور را به سمت توسعه و پیشرفت وتعالی سوق داد.

انتهای پیام/