نقش پراهمیت عوارض توپوگرافی سطحی و زیرسطحی همچون درّه‌ها، تپّه‌ها، حفرات و ناهمگنی‌ها بر پاسخ لرزه‌ای سطح زمین موجب شده است تا امروزه محققان زیادی مطالعات خود را بر این حوزه متمرکز نمایند. آگاهی امروز بشر درزمینه‌ی زلزله‌شناسی، حاصل مطالعات گسترده‌ی پژوهشگران از دهه‌ها قبل بر این عرصه بوده است. حضور این‌چنین عوارض می‌تواند به طرق مختلف ماهیت اولیه‌ی امواج ناشی از زمین‌لرزه را دستخوش تغییر قرار داده و منجر به تداوم تغییر مکان‌ها در نواحی مختلف سطح زمین ازجمله مناطق شهری و بروز خسارات جانی و مالی قابل توجّه گردد. این پدیده که در اصطلاح به اثرات ساخت گاهی مشهور است را می‌توان به سه عامل اصلی شامل خصوصیّات منبع تولیدکننده‌ی امواج زلزله، مسیر حرکت و نحوه‌ی پراکنش امواج بر اساس فاصله از کانون زمین‌لرزه تا ساخت گاه موردنظر و شرایط زمین‌شناسی ساخت گاه وابسته دانست. پیچیدگی نهان در این مسئله‌ی موجب شده است تا نتوان از آن در کشور پهناوری چون ایران که در منطقه‌ای با شرایط لرزه‌خیزی و ناهمسانی توپوگرافی بالا واقع‌شده و در سال‌های اخیر زلزله‌های متعدد و مخربی همچون زلزله سرپل ذهاب را تجربه نموده به سهولت عبور نمود. حال، اگرچه استان زنجان در محاصره 42 گسل کوچک و بزرگ قرار داشته و در وضعیت لرزه‌خیزی نسبتاً بحرانی به سر می‌برد، امّا بی‌شک وقوع زمین‌لرزه در استان‌های مستعد مجاور نیز بر استانمان بی‌تأثیر نخواهد بود. لذا، پژوهشگران همواره در مسیر کسب آگاهی بیشتر درباره‌ی عوامل مؤثر بر پاسخ لرزه‌ای سطح زمین گام برداشته و با تدوین، گسترش و تدقیق آئین‌نامه‌های لرزه‌ای پیرامون حوزه‌های مهندسی، سعی بر آن داشته تا ضمن شناسایی هرچه دقیق این اثرات، بر عوامل مخرب ناشی از آن فائق آید. بنابراین لازم است بیش‌ازپیش، دانش خود را در رابطه با رفتارشناسی لرزه‌ای عوارض و ناهمسانی‌های سطحی و زیر‌سطحی افزایش دهند. در دهه‌های اخیر، پیشرفت قطعات الکترونیکی و افزایش چشمگیر قدرت رایانه‌ها زمینه‌‌ساز رشد قابل توجّه روش‌های عددی برای تحلیل مسائل گوناگون مهندسی‌شده است. این روش‌ها به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، امکان مدل‌سازی و تحلیل مسائل پیچیده و دشوار مهندسی با در نظرگیری اثرات ناشی از امواج زمین‌لرزه را به سهولت فراهم می‌نمایند. بدین ترتیب، مدل‌سازی ساده‌تر و درعین‌حال دقیق‌تر عوارض یادشده می‌تواند در بالا بردن گستره‌ی این دانش نقش قابل‌توجهی را ایفا نماید.

در طی شش سال گذشته و باراهنمایی و زحمات بی‌بدیل استاد گران‌قدرم، دکتر مهدی پنجی موفق به ادامه‌ی توسعه‌ی یک نرم‌افزار کامپیوتری که تحت عنوان داس‌بِم (DASBEM) شناخته‌شده و مبتنی بر روش اجزای مرزی نیم فضای میرا شده‌ی اورتوتروپ در حوزه‌ی زمان عمل می‌نماید شدیم که می‌توان از آن به‌عنوان ابزاری جهت بررسی هرچه دقیق و حقیقی انتشار و اثرات ناشی از امواج زمین‌لرزه در حضور انواع عوارض توپوگرافی متشکل از خاک/سنگ رسوبی و آبرفتی که امروزه شهرها نیز غالباً در این‌چنین مناطقی توسعه‌یافته‌اند بهره جست. ازجمله مزایای بارز این روش نسبت به نمونه‌های خارجی آن می‌توان به سهولت در مدل‌سازی، دقّت بسیار بالا، کاهش قابل توجّه حجم محاسبات و مدّت زمان تحلیل اشاره نمود. از این نرم‌افزار مقالات متعددی در نشریات و مجلات داخلی و خارجی به چاپ رسیده و تلاشمان بر آن است تا با کمک خداوند متعال و ادامه فرآیند توسعه‌ی نرم‌افزار یادشده بتوانیم گامی مؤثر در این حوزه برداشته و کشور عزیزمان ایران را به‌عنوان یکی از قطب‌های پیشرو و صادرکننده علوم در عرصه‌ی مطالعات ژئوتکنیکی و لرزه‌ای به جامعه جهانی معرفی نماییم.

ا