زهره میرعیسی‌خانی- با شیوع کرونا و تعطیلی مدارس یکی از روش‌های جبران عقب‌افتادگی درسی محصلین آموزش از راه دور است. آموزش از راه دور در مدارس و موسسات، تنها راه کمک به آموزش مجازی کسانی است که به هردلیلی از تحصیل و آموزش در محیط‌های آموزش حضوری جا مانده‌اند و یا بدنبال شروع و یا تکمیل روند آموزشی خویش با استفاده از این شیوه‌ای نوین می‌باشند. علی‌رغم اینکه در شیوه آموزش حضوری بسیاری از فراگیران مبادرت به یادگیری می‌نمایند لیکن همچنان هستند کسانی که به دلایل مختلف نظیر مشغله و عدم امکان کسب دانش و تجربه نمی‌توانند به مدرسه عادی و یا دانشگاه یا موسسات آموزشی به شکل حضوری جهت ادامه تحصیل بروند. این روزها اما شیوع بیماری کرونا موجب شده است که  نظام آموزش و پرورشی کشور برای جبران عقب افتادگی‌های در این زمینه به این سمت گرایش پیدا کنند.

وقتی به تاریخچه آموزش غیرحضوری و دلایل به وجود آمدن آن نگاه می‌کنیم، به وضوح نقش این رویکرد آموزشی را در جوامع پیشرفته می‌بینیم و این خود گواهی است برای افزایش هر روزه تمایل به سمت آموزش مجازی و زیرساخت‌های آموزش الکترونیکی که نموداری صعودی دارد. امروزه در کشورهای مدرن آموزش از راه دور و ویدیو کنفرانس تحت وب بسیار متداول است. آموزش غیرحضوری مزایای زیادی برای آموزشگاه‌ها، اساتید، دانش‌پذیران و سایر افراد فعال در صنعت آموزش کشور فراهم نموده است.

آموزش از راه دور می‌تواند با توجه به نیازهای افراد و موسسات مختلف به طرق مختلفی انجام پذیرد. افراد و آموزشگاه‌ها به دلایل متنوعی از بستر آموزش مجازی استفاده می‌کنند. اما آنچه در انتها برای تمام تصمیم گیرندگان اهمیت ویژه‌‌ای دارد تاثیر پیاده‌سازی بستر یادگیری الکترونیکی بر نرخ بازگشت سرمایه آن هاست. هر مزیتی که بتواند با حذف موارد غیرضروری در یک کسب و کار، به سهام‌داران آن در افزایش درآمد و حاشیه سود کمک کند از اولویت بالاتری برای پیاده سازی برخوردار است. هر چه این مزایا به صورت دوطرفه برای یاددهنده و یادگیرنده بیشتر باشد از شانس بیشتری نیز برای انتخاب برخوردار میشود. 

ابزارهای مختلفی برای آموزش مجازی تاکنون فراهم شده است مانند وب کنفرانس برای جلسات آنلاین آموزشی، نرم افزار کلاس مجازی و تدریس آنلاین، نرم افزار مدیریت آموزشگاه، نرم افزار مدیریت آموزش سازمان و سایر ابزارهای آموزش الکترونیکی که بستر لازم را برای اجرا و پیاده سازی آموزش مجازی مهیا کرده‌اند.  تمامی این ابزارها به نحوی تاثیر مستقیم و غیرمستقیم بر کاهش هزینه‌ها، افزایش درآمد و دستیابی به جامعه هدف بیشتر داشته‌اند. در بازار رقابتی امروز، متقاضیان آموزش الکترونیکی lms هر روز بیشتر می‌شود و نموار درخواست ابزارهای آموزش الکترونیکی هر روز رو به افزایش است. بسیای از مواقع به دلیل عدم آشنایی با نرم افزار اموزش آنلاین، بسیاری از افراد روش‌های یادگیری مجازی و داشتن یک سایت آموزش از راه دور را جست و جو می‌کنند. به نظر میرسد این نرم افزارها و سامانه ها امروز با شیوع بیماری کرونا می توانند در خدمت نظام اموزشی قرار بگیرند تا محصلین با استفاده از نظام آموزشی مدرن  از آموزشهای مجازی بهره ببرند چرا که اگر چه مدارس در سطح کشور تعطیل هستند اما به هیچ عنوان نمی توان اموزش و مساله تدریس را تعطیل شده دانست.

 آموزش از راه دور با بهره گیری از اینترنت امکان پذیر می‌شود. تاریخچه سیستم آموزش مجازی در دهه اول سال 1717 میلادی آغاز شده است. این نوع آموزش در سال 1854 در کشورهای مدرن از طریق به اشتراک گذاری خلاصه جزوه‌های آموزشی گسترش پیدا کرد. پیدایش آموزش از راه دور در ایران به سال 1366 باز می‌گردد. در واقع آموزش از راه دور  راه اندازی شد تا بازماندگان از تحصیل بتوانند با بهره‌گیری از آن به سیستم آموزشی کشور متصل شوند. موسسات آموزشی فعال در این حوزه اهداف اجتماعی مهمی را دنبال می‌کنند برای مثال ارتقاء سطح علمی افرادی که به آموزش حضوری دسترسی ندارند، فراهم کردن امکان آموزش از راه دور برای بخش محروم جامعه،  آموزش بخشی از نیروهای متخصص جامعه که برای بروزرسانی مهارت‌های خود نیازمند آموزش با تخصیص زمان کمتر از گذشته هستند و از همه مهمتر تعهد به رسالت اجتماعی حفظ محیط زیست و حذف کاغذ از فرآیندهای غیرضروری. البته که افزایش سود و درآمد و کاهش هزینه‌ها نیز هدف مهمی برای تصمیم گیرندگان این موضوع است. اعتبار عمرانی بعضی از این مراکز آموزشی که در شهرهای بزرگ واقع شده اند تا سال 1384، بیش از 2.4 میلیارد تومان بوده است.

شیوع کرونا در سطح کشور و لزوم تعطیلی مدارس نیز نشان داد، آموزش از راه دور علاوه بر تمام مزیت‌هایی که دارد، می‌تواند در مواقع بحرانی نیز که جامعه درگیر مسائلی فراگیر است در خدمت نظام آموزشی قرار گیرد تا آموزش همچنان ادامه یابد.

در این خصوص داود بهرامی، معاون آموزش متوسطه  آموزش  و پرورش استان زنجان با اشاره به اینکه اعتقاد نظام اموزش‌وپرورش استان براین است که با توجه به تعطیلات عارض شده بر محیط و فضاهای آموزشی، به هر حال وظایف معلمین سر جای خود هست وتنها شاکله مساله یک میزان عوض شده است، گفت: لذا با توجه به این مساله و این نوع نگاه که هر چند واحدهای آموزشی ما تعطیل است ولی آموزش و پرورش ما تعطیل نیست، بایستی سعی و تلاش ما بر این باشد که آموزش و تعلیم و تربیت در سطح واحدهای آموزشی جریان داشته باشد لذا با این نوع نگاه و رویکرد یک سری اقداماتی را در سطح استان انجام داده‌ایم.

وی ادامه داد: با شروع تعطیلات و وضعیت اضطراری، شورای آموزشی و کمیته‌های آموزش مکمل با محوریت شوراهای آموزشی در استان فعال شد و تاکید ما بیشتر براین است که آموزش از طریق ارائه محتوای الکترونیکی در آموزش‌های مجازی و از راه دور باشد به همین دلیل نیاز بود که ما یک منبع قوی اطلاع‌رسانی را به جهت ارائه محتوای آموزشی داشته باشیم که  در همین راستا به محض بروز چنین شرایطی استدیو و اتاق ضبط استان را در محل اداره کل آموزش و پرورش تاسیس و راه اندازی کردیم.

این مسئول خاطرنشان کرد: روزانه همکاران و دبیران با تجربه و فعال در این استودیو حضور پیدا می‌کنند و روزانه این دروس و مطالب و محتوای بودجه بندی کتب اسفند ماه، ضبط می‌شود و در کنار این امر؛ سایتی هم درپرتال اداره آموزش و پرورش  به نام آموزش‌های مجازی راه اندازی شده است که بالا‌فاصله این دروس پس از ضبط و تدوین در روی این سایت به صورت صوت و تصویر بارگذاری می‌شود که مطالب غنی وخوبی برای استفاده دانش آموزان است‌.

بهرامی افزود: دانش‌آموزانی که در سطح استان به اینترنت دسترسی دارند در بستر فضای مجازی می‌توانند این مطالب و ویدیوها را دانلود و استفاده کنند. ضمن اینکه نظرسنجی را از گروه آموزشی کشور برای اینکه بدانیم دروس مورد نظر که باید توجه بیشتری به آن شود، کدام است و چه درس‌هایی را بایستی بیشتر بر روی آن متمرکز شویم، قرار دادیم و تولید محتوای الکترونیکی در قالب این دروس  صورت گرفت که این موارد به تفکیک شاخه و رشته مشخص شده است و همه تولیدات ما در قالب الکترونیکی و تولیدات دیداری و شنیداری و نوشتاری در بستر فضای مجازی، در بستر همین نیاز سنجی انجام شده است.

وی افزود: ما روش‌های آموزشی مکمل را با مدیریت و راهبری مدیرکل آموزش و پرورش داریم که آن تعداد از برنامه‌ها و مطالبی را که زود بازده است را هر روز به جهت پیشنهاد و نظرات دوستان تهیه می‌کنیم و در اختیار محصلین قرار می‌دهیم.

 معاون آموزش متوسطه  آموزش  و پرورش استان زنجان، با اشاره به اینکه برخی از سایت‌ها و رسانه‌های معتبر آموزشی را به مدارس و مراکز و نواحی آموزشی جهت بهره بردن از مطالب آموزشی این سامانه‌ها معرفی کردیم، اظهار کرد: بیش از 100 بسته آموزش دیداری، شنیداری و تصویری از طریق گروه‌های آموزشی و دبیران در سطح مدارس دولتی و خاص در عرض این دو هفته تولید و در فضای مجازی برای استفاده این دانش‌آموزان بارگذاری شده است.

بهرامی گفت: بانک سوالات امتحانی را برای دوره‌های متوسط نظری با محوریت دوره‌های آموزشی تدوین کرده‌ایم و جهت استفاده دانش آموزانی که به اینترنت دسترسی ندارند، معرفی کردیم که یک  منبع غایی برای دانش آموزان است که می‌توانند با بهره بردن از این سوالات گامهایی در جهت بهبود وضعیت درسی خود بردارند.

وی با اشاره به اینکه برای بهره بردن هر چه بیشتر از ظرفیت انجمن‌های اولیا و مربیان و استفاده از ظرفیت اولیای دانش آموزان جهت ارتقای تحصیلی دانش‌آموز برای داشتن فعالیت آموزشی در محیط خانه با معلمین کمپین «هر خانه، یک مدرسه» را راه اندازی کردیم،اظهار کرد: این کمپین را در بستر فضای مجازی اشاعه دادیم که زمینه و بستری را برای ترغیب اولیا جهت تشویق دانش‌آموزان در جهت فعالیت بیشتر در محیط خانه ایجاد کردیم. کنار ظرفیت‌هایی که در استان وجود دارد، ظرفیت شبکه های ملی و آموزشی و شبکه چهار که از امروز به لیست این شبکه‌های تلویزیونی اضافه شده است ظرفیت‌هایی را برای ارتقای آموزشی در این مدت ایجاد کرده است که از 182 عنوان درس در متوسطه نظری 150 عنوان واحد از طریق این دو شبکه پوشش داده می‌شود و از 36 عنوان درس متوسطه اول 18 عنوان درس از طریق شبکه آموزش تحت پوشش قرار می‌گیرد. همچنین دروس فنی و حرفه‌ای و کار و دانش هم از همین طریق تدریس می‌شود و این شبکه‌ها ظرفیتی را ایجاد کرده‌اند که دانش آموزان بتوانند در هر نقطه‌ای از استان بتوانند پای رسانه ملی بنشینند و از برنامه‌های خوب این شبکه که از دبیران پیشکسوت و با تجربه در این زمینه هستند بهره ببرند.

بهرامی با اشاره به اینکه با شروع فعالیت مدارس و بازگشتن به روند طبیعی آموزش ، آموزشها با تاکید وزیر آموزش و پرورش دوباره از سر گرفته خواهد شد و تا پایان سال تحصیلی ادامه خواهد داشت ضمن اینکه دوستانمان در راس وزارت پیگیر این هستند که یک شبکه‌ای را با عنوان شبکه ملی آموزش دانش آموزان در قالب «شبکه شاد» راه اندازی کنند که مراحل انتهایی خود را طی می‌کند که به امید خدا این شبکه نیز یک ظرفیت خوبی برپایه آموزش‌های مبادله‌ای و تبادلی و استفاده از محتوای الکترونیکی و تدریس آنلاین و برخط در این فضا است.

معاون آموزش متوسطه  آموزش  و پرورش استان اظهار کرد: خوشبختانه با شرایط پیش‌آمده شاهد هستیم که برخی از مدارس به ویژه مدارس خاص با ابتکارات و خلاقیت‌هایی که در این زمینه دارند یک سری شیوه‌ها و روش‌هایی را شروع کردند و به صورت آنلاین و برخط به تدریس دانش آموزان اقدام کرده‌اند که در این زمینه دبیران محترم به صورت ویدیو کنفرانس تدریس‌های خود را انجام می‌دهند و فضا ملموس است و یک کلاس مجازی برگزار می‌شود و حضور و غیاب انجام می‌شود و تعاملات آموزشی برگزار می‌شود که جای تشکر دارد.