سمیه میناخانی- انتخاب یک شهر به عنوان پایتخت کتاب، برنامه‌ای است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از سه سال گذشته اقدام به برگزاری آن کرده تا  در هر سال، شهری را که بیشترین طرح‌های نوآورانه و خلاق در حوزه کتابخوانی برگزار کرده را به عنوان پایتخت انتخاب کند.

این طرح اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کند که تمرکززدایی از برنامه‌های حوزه فرهنگی و ترویج فرهنگ کتابخوانی و طراحی برنامه‌های جذاب و مردم‌پسند در حوزه کتاب از جمله آنهاست.

به گزارش صدای زنجان، این طرح برای چهارمین سال پیاپی، سال آینده نیز اجرا می‌شود که به همین دلیل صبح دیروز جلسه‌ای برای برنامه‌ریزی در جهت ارائه مستندات معرفی زنجان به عنوان پایتخت کتاب در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان برگزار شد.

ابراهیم قاسمی، معاون امور فرهنگی و قرآنی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان، با اشاره به پیشینه فرهنگی زنجان از گذشته‌های دور گفت: زنجان در حوزه کتاب نیز فعالیت‌های قابل توجهی داشته است که در کشور سرآمد بوده و از جمله آن می‌توان به ساخت کتابخانه‌های خیری اشاره کرد که در کشور پیشتاز است.

وی مطرح شدن زنجان به عنوان پایتخت کتاب را منوط به همکاری همه دستگاه‌های مرتبط فرهنگی دانسته و افزود: انتظار داریم دستگاه‌های مختلف، برنامه‌ها خود را در زمینه کتاب و کتابخوانی ارائه دهند تا بتوان با مستندسازی آنها در جشنواره انتخاب پایتخت کتاب کشور شرکت کرد.

قاسمی از استان بوشهر به عنوان پایتخت سال 96 کتاب یاد کرده و ادامه داد: این استان 390 برنامه طراحی کرده بود و اینک ما که ادعا می‌کنیم رتبه اول سرانه مطالعه را در کشور داریم باید بتوانیم در عمل نیز این موضوع را ثابت کنیم .

این مقام مسئول به اجرای طرح‌های نویی در ادارات استان به منظور ترویج فرهنگ کتابخوانی اشاره کرده و گفت: اینک طرح "کتاب آزادی" توسط دادگستری استان به عنوان محکومیت جایگزین در جرایم غیرعمد اجرا می‌شود که بر اساس آن، مجرم با ارائه خلاصه کتاب، خرید و اهدای کتاب، ارائه مقاله علمی پژوهشی و ... از تخفیف در طی مدت محکومیت بهره‌مند می‌شود.

وی بر استفاده از تجربه بوشهر به عنوان پایتخت کتاب سال گذشته تاکید کرده و اظهار داشت: در این استان گذر "فرهنگ و کتاب" برگزار شده و طرح بامداد کتاب را اجرا کرده‌اند که ما نیز باید وارد کارهای خلاقانه شده و انتظار همکاری شهرداری در اجرای این طرح‌ها را داریم چون در پر کردن فرم‌های شرکت در جشنواره پایتخت کتاب، در کنار مدیرکل فرهنگ و ارشاد هر استان، شهردار نیز باید همه برگه‌ها را امضا کند.

وی از برگزاری جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب در حاشیه این جشنواره نیز خبر داده و افزود: تا بیستم آذر باید همه برنامه‌ها و طرح‌های خود را جمع‌بندی کرده و به تهران ارسال کنیم.

لیلا حسنی، نماینده شهرداری در این جسله با اشاره به اتخاذ رویکرد فرهنگی شهرداری در مدت اخیر گفت: طرح "کتابت را جا بگذار" از سوی شهرداری زنجان اجرا شده و امروز نیز با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان، اولین کتابخانه مادر و کودک در فرهنگسرای زندگی پارک بانوان افتتاح می‌‌شود که برای اولین بار در کشور بوده و رده سنی 6 تا 16 سال را پوشش می‌دهد که طرحی نو در کشور محسوب می‌شود.

اصغر محرمی، نماینده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان از راه‌اندازی دومین اتوبوس سیار کتاب در زنجان خبر داده و افزود: این کتابخانه با همکاری شهرداری، امروز راه‌اندازی شده و مجهز به 4 هزار جلد کتاب بوده و با حضور در مناطق محروم که دسترسی به کتاب ندارند، اقدام به فعالیت خواهد کرد.

وی از اکران فیلم کودک در این اتوبوس نیز یاد کرده و گفت: این اقدام نیز برای اولین بار در کشور اجرا می‌شود. در کتابخانه تخصصی مادر و کودک نیز، مربیان کانون اقدام به برگزاری کارگاه‌های هنری و ادبی، قصه‌گویی  و ... می‌کنند و کارگاه‌هایی چون کارگاه خلاقیت ویژه کودک و والدین نیز برگزار می‌شود.

محرمی با اشاره به توزیع 10 هزار جلد کتاب کودک توسط کانون در مناطق مختلف استان، تاکید کرد: چندین کتابخانه سیار از جمله در شهر سجاس، چورزق و دندی داریم و تا پایان سال در بخش زنجان‌رود هم راه‌اندازی خواهیم کرد.

وی پیشنهاد کرد شهرداری یکی از پارک‌های شهر را به پارک مطالعه یا پارک کتاب تبدیل کند تا در آن پارک، امکان راه‌اندازی جمعه بازار کتاب برای خرید و فروش این کالای فرهنگی فراهم شود.

بهروز حیدری، نماینده نهاد کتابخانه‌های عمومی استان در این جلسه با اشاره به سابقه پایتخت جهانی کتاب از سوی سازمان یونسکو در سال 2001، اجرای این طرح را موفق عنوان کرده و ادامه داد: کشور ایران چندین بار در این طرح شرکت کرده و در سال 2006 جزو کاندیداهای پایتخت جهانی کتاب قرار گرفت ولی موفق به کسب مقام نشد.

وی ویژگی‌های مدنظر یونسکو برای انتخاب پایتخت جهانی کتاب را انسجام دستگاه‌های مرتبط و خلاقیت برای معرفی کتاب، درگیر کردن مردم در فرهنگ کتابخوانی و هدایت کودکان به سمت کتابخوانی دانسته و گفت: سال 94، اهواز به عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب شد، سال 95 نیشابور و سال 96، بوشهر انتخاب شد، پیشنهاد نهاد کتابخانه‌های استان زنجان، معرفی شهر سلطانیه برای کسب این عنوان است.

حیدری در توضیح دلایل خود برای مطرح کردن نام سلطانیه برای کسب عنوان پایتخت کتاب ایران، اظهار داشت: اولین کتابخانه‌های سیار جهان اسلام در این شهر بوده، 14.5 درصد جمعیت آن عضو کتابخانه هستند و 8 کتابخانه دارد. طرح کتاب‌گردی خانه ‌به خانه در این شهر اجرا می‌شود و کتابخانه‌های روستایی زیادی داشته و خیران زیادی در آن فعالیت دارند. دهیاری‌ها در این زمینه همکاری می‌کنند و پویش مجازی کتابخوانی را اجرا کرده‌اند و در صورت همکاری شهرداری، طرح "کتابت را جا بگذار" در این شهر اجرا خواهد شد.

فریدون رستمخانی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران استان زنجان در این جلسه از کاهش تعداد کتابفروشی‌ها در این استان به عنوان دغدغه مهم این اتحادیه یاد کرده و گفت: برای انتخاب شدن به عنوان پایتخت کتاب باید تعداد کتابفروشی‌ها را افزایش دهیم در حالی که به دلیل عدم معافیت مالیاتی، کتابفروشی‌های زیادی  در حال جمع‌آوری کسب و کار خود هستند. قانون معافیت حدود 25 سال پیش در مجلس مصوب شده ولی تاکنون به بهانه‌های مختلفی اجرا نگشته و تناقضی در اجرای آن وجود دارد که باید برطرف شود.

وی از گرانی کتاب به عنوان یکی دیگر از دلایل عدم رغبت مردم برای خرید آن یاد کرده و افزود: بخشی از این موضوع به گرانی کاغذ مربوط است که به افزایش تعرفه واردات کاغذ از 5 درصد به 15 درصد مربوط است. این عوامل علی‌رغم اهمیت خود، چندان مورد توجه قرار نگرفته و سبب حذف کتاب از سبد خانوار می‌شوند.

رئیس اتخادیه کتابفروشان زنجان با تاکید بر حضور مردم عادی در جلسات نقد کتاب اظهار داشت: باید زمان برگزاری این جلسات از طریق کتابفروشی‌های سطح شهر به مردم عادی اطلاع‌رسانی شود تا حضور آنان در این برنامه‌ها پررنگ‌تر باشد، متاسفانه در جامعه ما کتابخوانی جایگاهی ندارد و باید سعی کنیم این فرهنگسازی را از خانواده‌ها شروع کنیم و به عنوان مثال، در هر مناسبتی، کتاب هدیه دهیم.

وی از شهرداری خواست که مانع فعالیت دستفروشانی که اقدام به فروش کتاب در سطح خیابان می‌کنند نشود.

حسن پاکزاد، دبیر انجمن ادبی صراط نیز پیشنهادی مبنی بر ساخت و نصب المان کتاب در یکی از میادین شهر مطرح کرد و گفت: باید از طرح رونمایی کتاب در دستگاه‌های غیرهمسو نیز حمایت کرد و در طرح اهدای کتاب، از آثار نویسندگان شهر برای اهدا استفاده نمود تا همه با این آثار آشنا شوند.

# زنجان؛ پایتخت کتاب؛ ارشاد