کد خبر: 608
1397/03/20 - 19:46
شهری که در حال غریبه شدن با آن هستیمصحرا رضایی
باورش سخت است اما روزی کوچهپسکوچههای شهر زنجان با عناوین زیبا و پرمحتوایی آراسته شده بود. نامهایی چون «قیزلار باغی»، «توپ آغاجی»، «خان درهسی»، «حاجی بلواری»، «وَرَکچیلر میدانی»، «صدرجهان»، «حاجی نوروزلار»، «قیزیلچیلار»، «شیطانا بازار»، «قویو باشی»، «دئییرمان ارخی»، «نایب آغا گؤلو»، «قوشا حاماملار»، «بازار باشی»، «یایلاق»، «گوَنیه»، «چایلاق (سئلاب) کوچهسی» و صدها نام قدیمی دیگر که این نامها نه تنها بر کاغذهای رسمی و آدرس پستی خانهها نقش بسته بود بلکه با معانی خاص خود که گاه از شغل افراد ساکن در آن محلها نشأت میگرفت و گاه به حادثه و اتفاقی تاریخی اشاره داشت؛ به آن محل و افراد ساکن در آن هویت میبخشید که هر بار نام آن محله بر زبانها جاری میشد علاوه بر یادآوری تاریخچه آن، حس بسیار خوبی را در وجود شنونده زنده میکرد.
در دنیای امروز از شهرها به عنوان یک وجود و هستی زنده نام برده میشود و طبیعی است که هر تغییر جدید در شهر تحول بزرگی را در کیفیت زندگی شهروندان ایجاد خواهد کرد. شاید گذشتگان بیشتر از ما به این حقیقت پی برده و این علم را حتی در تعریف نام کوچهها و محلهها نیز به کار میبردند. هر چند این نامگذاریها به مرور زمان انجام میگرفته، اما ماندگاری آن در طول سالیان دراز خوشسلیقگی گذشتگان را به رخ شنوندگان میکشد.
این نامها از نمادهای ویژه سرچشمه گرفته و با تاریخی طولانی که داشته است با فرهنگ و زبان مردمان این شهر درآمیخته بود و هر کدام از آنها یادآور خاطرات قدیم بوده و با نوستالژی خاص خود احساس بسیار خوبی را در رهگذران و نیز ساکنان آن محلهها بر جای مینهاد. عجین بودن نامهای قدیمی با زبان و فرهنگ مردم، حس نزدیکی بیشتری را در بین شهروندان و شهر ایجاد کرده و این حس زیبا به دنبال خود یک احساس وابستگی و تعلق خاطر نسبت به محل زندگی و به دنبال آن حس مسئولیت بیشتری را در شهروندان و ساکنان نسبت به آن ایجاد میکرد. انگار که وجود فرد با تک تک عناصر محل زندگیاش درهمآمیخته و با آن یکی میشد و این اتفاق حس غرور، نزدیکی و تعصب را در وجود تک تک افراد ساکن نسبت به آن محله برمیانگیخت.
قانونها و تبصرههای دست و پاگیر قدیمی
حال چه شده است که این نامهای پرمحتوا تک به تک از محلات و کوچههای این شهر حذف شده و اسامی دیگری جایگرین میشود که هیچ کدام از نسل قدیم و جدید هیچ گونه اشتراک فکری و فرهنگی با آن ندارند از طرفی شهروندان نیز در این انتخابها هیچ جایگاهی ندارند. شهروندانی که قرار است در آن مکانها زندگی کرده و به آن هویت بخشند. گویا که قانونها و تبصرههای دست و پاگیر قدیمی برای آنها تعیین تکلیف میکنند که در محلی ساکن باشند که کوچکترین نقشی حتی در انتخاب نام آن نیز نداشتهاند. یعنی کمترین حق شهروندی که به بهانه تبصرههای قانونی قدیمی از آنها سلب میشود. قانونی که با آراء همین شهروندان شکل گرفته و قرار است به دست آنها اجرایی شود. هر چند با تلاش فعالان فرهنگی و نیز NGOهای فعال در سطح شهر و با جلسات متعدد این موضوع در جلسه شورای شهر مطرح و برای آن تدابیری اندیشیده شد اما گویا این قصه سر دراز دارد. چرا که به تبع توسعه و گسترش شهر و ایجاد شهرکهای جدید این بحث روزانه تکرار میشود و علاوه بر نام محلهها و شهرکهای جدید به نظر میرسد که عناصر دیگر شهری هم نیاز به نامهای درست و پرمحتوایی دارند.
گذر از اتاق فکری زنجان و شهروندان زنجانی
بحث روز در این زمینه که چند هفته قبل از کلنگزنی تقاطع گلشهر کاظمیه آغاز شده است مربوط به نامگذاری این تقاطع است که به دلیل ارتباط مهم بین شهرکهای اقماری منطقه دارای اهمیت بالایی است.
در طراحی اولیه و برنامهریزی برای این تقاطع از طرف شورای شهر و شهرداری بر ضرورت ایجاد یک اِلِمان معماری در این بخش از شهر که به نوعی ورودی شرقی شهر نیز محسوب میشود تاکید شده است و این اهمیت موضوع را میرساند که برای انتخاب نام آن نیز باید همین اندازه دقت نظر داشت. چرا که بنا به گفته متخصصان شورا احداث این تقاطع علاوه بر حل معضل ترافیکی این منطقه، قرار است با طرح معماری نمادین به لحاظ بصری نیز برای مشاهدهکنندگان جذاب باشد.
هر چند خود نام گلشهر کاظمیه نیز ریشه بومی و استانی نداشته و در کنار اسامیای مانند پونک، ونک، زعفرانیه و چندین نام دیگر ناسازگار با فرهنگ بومی و محلی، از اسامی شهرکهای تهران کپیبرداری شده است، اما به نظر میرسد که تکرار کار اشتباه در نامگذاری دیگر عناصر شهری افتادن در دور باطل خواهد بود. این موضوع نیازمند شورایی است که اتاق فکری از زنجان یعنی شهروندان زنجانی هم در آن حضور داشته باشد. چرا که انتخاب نام تقلیدی، مناسبتی و احساسی و نیز پیشنهاد نام حتی از طرف شهردار نیز نمیتواند این مهم را به سرانجام درستی برساند.
شهری که رفتهرفته در حال غریبه شدن با آن هستیم
با تکرار اشتباهات گذشته و بیمهریها باز ما میمانیم و شهری که رفتهرفته در حال غریبه شدن با آن هستیم. شهروندان محجوب و کمتوقع زنجانی و دردهای گوناگونی که همه در نهایت به توسعهنیافتگی ختم میشوند. با ادامه این روند باید شاهد فرسایش از درون باشیم و با از بین رفتن ریشههای مستحکمی که ما را با گذشته پیوند میدهد، سخت است تصور کنیم که آینده چگونه برای فرزندان ما رقم خواهد خورد. همان طور که قبول کردن و استفاده از نمادهای توسعه ضروری است، تبعیت از گذشته فرهنگی و نامها و نمادها نیز بسیار مهم است و نامگذاری نادرست علاوه بر گسست فرهنگی و احساسی شهروندان با محل زندگی خود، برای گردشگرانی که گذرشان به این شهر میافتد حکایت از بیسلیقگی در انتخاب نامها و نمادها و نیز نوع چینش آن خواهد داشت. دردی که در کنار دیگر کمبودهای عدیده در این شهر باید شهروندان زنگانی را بیش از گذشته به فکر واداشته که باید چارهای برای درمان بیندیشند.
اقدام کننده: روزنامه صدای زنجان
sedayezanjannews.ir/nx608