روزگاری در هر خانواده
«آلبوم عکس یادگاری از ایام بود حال تکنولوژی این امکان را فراهم کرده که لحظات در
صفحات اینستگرام ثبت شود. به سخنی دیگر بسیاری از خانوادهها اغلب توسط مادران عکس
فرزندان منتشر شده و تبلیغ کردن با آنها یک مد جدید شده است، مدی اینستاگرامی.
موضوعی که در بسیاری از
کشورهای جهان با واکنش مواجه شده و حتی برایش قانونگذاری شده بطوری که یک دختر در
آلمان از والدیناش بخاطر عکسهایی که از دوره کودکیاش در فیسبوک منتشر کردهاند
شکایت کرده است. در اصل انتشار عکسهای دوران کودکی که این روزها مد روز شده،
تجاوز به حریم خصوصی کودک است.
نخستین نسل از کودکانی که در
این عصر انفورماتیک به سن بلوغ رسیدهاند اغلب به این حرکت والدین خود اعتراض
دارند و اعتراضشان بجاست زیرا آنان دوست نمیدارند دوران کودکی آنها را کسی تماشا
کند، این عمل مدرن در نظر گرفتن خواست کودک توسط والدینشان انجام گرفته است به
سخنی دیگر والدین برای کودکان خود هویت مجازی میسازند و خود لذت میبرند و برای
دیگران فخرفروشی میکنند، در حالیکه والدین از هویت مجازی که برای فرزندان خود میسازند
لذت میبرند آگاه نیستند که هویت مجازی ساخته شده در آینده آنها و جایگاه اجتماعیشان
تأثیر مثبتی نخواهد داشت.
این عمل معمولاً از والدینی
سر میزند که عکس و فیلم خود را در شبکههای مجازی نشر میدهند در وحله اول برای
گرفتن لایکها و کامنتهاست که اگر لایکی دریافت نکنند و کامنتی نداشته باشند
افسرده میشوند. این گونه والدین برابر فرزندانشان نیز اینگونه عمل میکنند. در
حالیکه از عواقب سوء این اعمال غافلاند. روانشناسان میگویند کودکانی که با چنین
فضاهایی به محبوبیت میرسند و طرفدار پیدا میکنند دیگر یک زندگی آرام و پرنشاط
ندارند بلکه همواره منتظر دریافت نظر دیگران هستند. مطمئناً با چنین روشی در آینده
نه چندان دور حاضر به پذیرفتن هیچ شکستی نیستند و به افرادی خاص تبدیل میشوند چون
والدین آنها به آنان بهعنوان یک کالا نگاه میکنند.
یک روانشناسی که از وضعیت
فعلی استفاده سوء از شبکههای اجتماعی نگران است، میگوید: مادرانی که با انتشار
تصاویر کودشان در شبکههای مجازی آنان را به همه مغروض میکنند سبب میشوند که
کودکشان بیهیچ تلاشی به موفقیت برسد، شهرت بیابد. در اصل این مادران، مکانیزم
تلاش را از کودکان خود میگیرند و بزرگترین آسیب را در بزرگسالی متوجه کودک خود میکنند.
ناگفته نماند که شبکههای مجازی فضایی دم دستی برای افرد سودجو است. نگذاریم که
کودکان معصوممان هویت مجازی بیابد زیرا این هویت یک هویتی مصنوعی و ظاهری و سطحی
است و مطمئناً به کودک آسیب میرساند. در بسیاری از اخبار هراسانگیز که نیاز به
تأثیر در احساسات مردم دارد، مثل (زلزله، سیل و ...) میبینیم که از چهره کودکان
استفاده میشود.
این امر مورد تأیید فعالان
حقوق کودک نیست بلکه سوءاستفاده از کودک برای برانگیختن احساسات مردم است. از
آنجائیکه کشور ما هم رسماً در کنوانسیون حقوق کودک عضویت دارد جا دارد که کوشش
شود تا برای پیشگیری از آسیبهای مادی و معنوی کودکان در برابر فضای مجازی، قوانین
ویژهای مصوب شود و به خانوادهها بویژه مادران در مورد عواقب سوء لایک گرفتن از
فرزندان هشدارهای جدی داده شود و قوانین در راستای صیانت از حقوق کودکان در فضای
مجازی مقرر شود. با این توصیفات، سواد رسانهای و آگاهیبخشی در راستای کودکان،
کمک چشمگیری در کاهش آسیبها خواهد بود با امید به اینکه مسئولان و والدین توجه
خاصی به آینده این آیندهسازان داشته باشند.