زهره
میرعیسی‌خانی- همایش موضوعات نوین در علوم داده، 14 الی 17 اسفند ماه امسال به
میزبانی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه در زنجان برگزار می‌شود.
به گزارش صدای زنجان، علم داده
(Data Science)، دانشی میان‌رشته‌ای پیرامون استخراج دانش و
آگاهی از مجموعه‌ای داده و اطلاعات است. علم داده از ترکیب مباحث مختلفی به وجود آمده
و بر مبانی و روش‌های موجود در حوزه‌های مختلف علمی بنا شده است. تعدادی از این حوزه‌ها
عبارتند از: ریاضیات، آمار، مهندسی داده، بازشناخت الگو و غیره هدف این علم، استخراج
مفهوم از داده و تولید محصولات داده‌محور است.
عبارت علم داده بیش از یک دهه
است که موجودیت دارد. ویلیام کلیولند اولین کسی است که اصطلاح علم داده را در سال
۲۰۰۱ مطرح کرده‌است. وی در مقاله «علم داده: برنامه‌ای برای گسترش جنبه‌های فنی در
رشته آمار» پیشنهاد کرد که علم داده به عنوان یک رشته مستقل شناخته شود. کلیولند این
رشته جدید را مرتبط با علوم کامپیوتر و داده‌کاوی می‌دانست. وی بر این باور بود که
منافع استفاده از یک تحلیلگر داده محدود است. چون مهندسین کامپیوتر شناخت کمی از روش‌های
کار با داده دارند و دانش محاسباتی متخصصین آمار هم محدود است، بنابراین تلفیق این
دو گروه می‌تواند منجر به نوآوری‌های زیادی شود. دپارتمان‌های علم داده باید اساتیدی
داشته باشد که بتوانند دانش داده‌ها را با دانش محاسبات تلفیق کنند. با این که عبارت
علم داده عبارت جدیدی است، این حرفه سال‌هاست که وجود داشته‌است.
از همین رو و با توجه به اهمیت
برگزاری این همایش که در نوع خود بسیار خاص است، صدای زنجان بر آن شد تا با دکتر
«بهرام صادقی بی‌غم» و دکتر«مهدی بهلولی» دو رئیس برگزاری این همایش و زهرا
نریمانی دبیر اجرایی این همایش به گفتگو بپردازد.
«بهرام صادقی بی‌غم» در گفت‌وگو
با صدای زنجان با اشاره به اینکه همایش «موضوعات نوین در علوم داده» به مدت دو روز
در کنار کارگاه آموزشی دو روزه در دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه برگزار خواهد شد،
گفت: این همایش از تاریخ 14 اسفند ماه تا 17 اسفند ماه برگزار می‌شود.
وی ادامه داد: کلیه سخنرانی‌ها
و ارائه‌هایی که در این کنفرانس صورت خواهد گرفت، به زبان انگلیسی است و مسلما کسانی
که در این همایش حضور پیدا خواهند کرد، باید به زبان انگلیسی تسلط کامل داشته باشند.
رئیس همایش «موضوعات نوین در
علوم داده» افزود: اشپرینگر ناشری از آلمان است که بنا است با این همایش همکاری داشته
باشد و مقالات داوری شده را در قالب یک مجله و یک کتاب چاپ کند که این موضوع در نوع
خود خاص و پراهمیت است.
وی با اشاره به اینکه در هر علمی،
در برهه‌ای از زمان موضوعات خاصی به جهت نیازمندی دنیا به این علم جزو موضوعات روز
محسوب می‌شود، گفت: در علم کامپیوتر نیز شاهد هستیم که در حال حاضر «علم داده» به جهت
نیازمندی که به این علم در سطح جهان حس می‌شود، اهمیت یافته است .
وی افزود: به نظر می‌رسد موضوعی
که امروز جهان، ایران و به تبع آن استان زنجان را نیازمند خود کرده است، علم داده است.
این استاد دانشگاه با اشاره به
اینکه این بخش از علم به «داده کاوی و کار با داده‌های حجیم و استخراج داده از آنها»
می‌پردازد، تصریح کرد: به واسطه این علم می‌توان داده‌های حجیم موجود که انسان را دچار
سردرگمی می‌کند و جزو داده‌های از دست رفته محسوب می‌شود را به دانشی تبدیل کرد که
برای جامعه کارآیی داشته باشد.
صادقی ادامه داد: نظیر این داده‌ها
را می‌توان در تراکنش داده‌های عابر بانک‌ها در یک ماه به دست آورد وکل داده‌های یک
ماه را اعم از اینکه در چه تاریخی و در چه
زمانی چه میزان از عابر بانک پول برداشته شده است؟ و یا کدام عابر بانک موجود در سطح
شهر بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ و زمان‌های شلوغی عابر بانک‌ها شامل چه محدوده
زمانی است؟ را به شکل داده مورد بررسی قرار داد و در پایان روابطی را بین این داده‌ها
کشف کرد.
وی خاطرنشان کرد: امروز این علم
در پزشکی نیز کاربرد زیادی می‌تواند داشته باشد از جمله اینکه از داده‌های حجیم پزشکی
می‌توان میزان ابتلای افراد به بیماری‌ها را سنجید و از این داده‌ها بهره برد.
وی با اشاره به اینکه این همایش
یکی از همایش‌های مطرح و قابل قبول در این حوزه در سطح کشور و جهان است، افزود: با
توجه به اینکه موضوع انتخابی برای این همایش یک موضوع خاص در حوزه کامپیوتر است انتظار
نمی‌رفت این حجم از مقالات به این همایش ارسال شود اما در کمال تعجب شاهد بودیم که
در حدود 100 مقاله به این همایش ارسال شده است که بالغ بر 80 درصد از مقالات ارسال
شده نیز از کیفیت خوبی برخوردارند.
صادقی خاطرنشان کرد: بیشتر مقالات
توسط اساتید سرشناس دانشگاه‌های مطرح ایران نظیر امیرکبیر و صنعتی شریف و غیره ارسال
شده است. همچنین مقالاتی نیز از کشورهای آلمان، کانادا، یونان، اتریش، هندوستان و سایر
کشورها نیز به دست ما رسیده است که همین موضوع بیانگر اهمیت این همایش می‌تواند باشد
.
وی با اشاره به اینکه امید است
از رهگذر این همایش موقعیتی برای بهره بردن از این دانش به شکل عملی در قالب پروژه‌ای
فراهم آید، گفت: بسیاری از ارگان‌ها نظیر بانک‌ها، بیمه‌ها، بورس، و سازمان آب و
شرکت گاز و نفت به سبب داشتن داده‌های حجیم که عملا از دست رفته هستند، می‌توانند در
جهت رسیدن به دانش جدید و کاربردی از این علم بهره بگیرند.
در ادامه مهدی بهلولی گفت: علم
داده و کاربرد آن در علوم مختلف نظیر شهرهای هوشمند، اينترنت اشيا، انقلاب چهارم صنعتي
و غیره، یکی از موضوعات مهم و جدیدی است که
در دنیای امروز از کاربرد بالایی برخوردار است و از همین رو است كه علم داده
در شاخه‌های مختلف علوم اهمیت پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: با استفاده از
علم داده می‌توان در بسیاری موارد، سرويس‌ها و خدمات را با دقت بیشتري به انجام رساند
و می‌توان اذعان داشت که با بكارگيري این علم در سیستم‌هايي همانند تصميم يار پزشک،
تمامی داده‌های مربوط به وضعیت بیمار را جمع‌آوري و آنالیز كرد و در هر لحظه از شبانه
روز در اختیار پزشک قرار داد و شرایطی را برای پزشک فراهم آورد که تصمیم جامع‌تری و
تخصصي را نسبت به وضعیت بیمار اتخاذ کند.
رئیس همایش موضوعات نوین در علم
کامپیوتر افزود: از علم داده در آزمایشات زیادی بهره گرفته شده است. به عنوان مثال،
با استناد به گزارشي از انجمن سرطان‌شناسي اتحاديه اروپا كه به بررسی دقت عملکرد
57 متخصص آنکولوژیست در مقايسه با علم كامپيوتر جهت تشخیص 300 بیمار مبتلا به سرطان
پوست مي‌پردازد، نشان می‌دهد كه متخصصان آنکولوژیست در زمینه تشخیص بیماری نزديك
74 درصد دقت داشته‌اند. در حالي كه الگوريتم‌هاي كامپيوتري، به خصوص يادگيري ماشين
و عميق، در علوم کامپیوتر و آنالیز داده‌های حاصل از آن 93 درصد دقت تشخيص داشته‌اند.
وی خاطرنشان کرد: از جمله کاربردهای
ديگر این علم می‌توان به استفاده در مسیر‌یابی ماشین‌های خودران، مقصد‌دهی و مكان‌يابي
هواپیماها و غیره اشاره داشت که می‌توان در هر گوشه و کناری از جامعه با آنالیز داده‌ها،
بسیاری از فعالیت‌ها را با دقت بیشتری اجرایی کرد.
بهلولی با اشاره به اینکه این
همایش با حضور سخنرانان مطرح بين‌المللي و کشوری برگزار خواهد شد، گفت: یکی از سخنرانان
کلیدی این همایش رئیس مجتمع کتابخانه‌هاي فنی آلمان است و يكي ديگر از سخنرانان كليدي
این همایش، از مهندسان متخصص علم داده شرکت اپل خواهد بود.
این استاد دانشگاه با اشاره به
اینکه برگزاری این همایش نه تنها برای استان، بلکه در سطح کشور نیز مورد اهمیت است،
افزود: این همایش مورد استقبال کشورهای دیگر نیز قرار گرفته و از سایر کشورها نيز به
اين كنفرانس مقاله ارسال شده است.
وی افزود: این مقالات در حال
داوری هستند و بر اساس رای داوران، هر مقاله‌ای که کیفیت بالایی داشته باشد، براي ارائه
در كنفرانس پذيرفته خواهد شد و یکی از ویژگی‌های این همایش این است که به کیفیت مقالات
توجه خواهد داشت، نه به کمیت آن.
بهلولی افزود: یک نکته مهمی که
در خصوص این همایش وجود دارد این است که ما توانستیم یکی از اولین همایش‌هایی باشیم
که مقالات پذيرفته شده در اين كنفرانس، بدون داوری مجدد و بر اساس اعتماد متقابل به
عنوان كتاب توسط انتشارات بين‌المللي اشپیرینگر ساینس به چاپ خواهد رسيد.
بهلولي در انتها افزود: با توجه
به استاندارد‌هاي بالاي كنفرانس و حجم انبوه استقبال از آن، از تمامي سازمان‌ها، شركت‌ها
و موسسات استاني و كشوري، جهت همكاري و پشتيباني مالي و اجرايي كنفرانس در راستاي بهره‌برداري
هر چه بيشتر علم داده در صنعت و سازمان‌ها و پيشرفت روزافزون كشور در علوم نوين دعوت
به عمل مي‌آوريم.
در ادامه دبیر اجرایی این همایش با اشاره به
اینکه علم داده امروزه اهمیتی بیش از پیش در جهان دارد، گفت: با پیشرفت تکنولوژی ابزار
جمع‌آوری و ذخیره‌سازی داده در شاخه‌های مختلف علم، مانند پزشکی و سرطان‌شناسی، تجارت
الکترونیک، شاخه مالی (برای مثال مرتبط با بورس، بیمه و بانک)، اقلیم، زمین‌شناسی و
مدیریت ذخایر و منابع طبیعی، حمل و نقل، علوم فضایی و سایر زمینه‌ها فراهم شده است.
زهرا نریمانی ادامه داد: این
حجم عظیم داده‌ها حاوی دانشی هستند که می‌تواند به کمک علم داده برای پیش‌بینی آینده،
بهبود تصمیم‌گیری، کشف علت رویداد وقایع، کشف ناهنجاری‌ها و تخلف‌ها، کشف وابستگی‌ها،
و ارائه راهکارهای بهبود فرایندهای فعلی بر اساس تجربیات قبلی مورد استفاده قرار گیرد.
اهمیت این حوزه تا حدی است که، علم داده و تحلیل داده‌های حجیم در سال ۲۰۱۷ بعنوان
حرفه دارای بیشترین تحولات و تقاضا شناخته شده است.
این مسئول افزود: کنفرانس بین‌المللی موضوعات نوین
در علوم داده با حضور دانشمندان شاخص ملی و بین‌المللی در زمینه علوم داده، از جمله
پروفسور سورن آور (دانشمند علم داده، رئیس
کتابخانه ملی دیجیتال، و استاد دانشگاه در آلمان)، دکتر حمید بیگی (دانشمند علم داده
و استاد دانشگاه صنعتی شریف)، پروفسور آنتونیو لیوتا (دانشمند علم داده و استاد دانشگاه
در انگلستان) و دکتر محمد شکوهی یکتا (دانشمند علوم داده در شرکت اپل) به عنوان سخنرانان
کلیدي برگزار می‌شود. در کنار این کنفرانس کارگاه دو روزه در روزهای 14 و 15 اسفندماه
در زمینه یادگیری عمیق برگزار می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: یادگیری عمیق زیرشاخه‌ای از علم
داده است که در علم تحلیل داده تحولی عظیم ایجاد کرده است. در این کارگاه‌ها نیز اساتید
برجسته‌ای از داخل و خارج کشور دانش و تجربیات خود را به صورت تئوری و عملی به علاقه‌مندان
آموزش می‌دهند.
دبیر اجرایی این همایش
افزود: بیش از 100 مقاله، از دانشگاه‌های معتبر کشور و همچنین سایر کشورها مانند آلمان،
کانادا، بلژیک، یونان، بنگلادش، هندوستان و سایر کشورها به این همایش ارسال شده است
که بالغ بر 80 درصد از مقالات ارسال شده نیز از کیفیت خوبی برخوردارند. بیش از 30 استاد
برجسته و محقق بین‌المللی از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی معتبر دنیا در کمیته علمی
با کنفرانس همکاری دارند.
وی اظهار کرد: بانک‌ها، بیمه،
سازمان آب، شرکت گاز و نفت، حمل و نقل، مخابرات، بیمارستان‌ها و سازمان‌های مرتبط با
حوزه سلامت و تمامی سازمان‌هایی که داده‌هایی با حجم زیاد دارند و به دنبال استخراج
دانش از این داده‌ها و همگام شدن با سازمان‌های جهانی را دارند، می‌توانند گام‌های
نخست در راه پیشرفت در این زمینه را با مشارکت در همایش موضوعات نوین در علوم داده
بردارند. امید است با برگزاری این همایش به پیشرفت دانش کشور و بخصوص استان در زمینه
علوم داده و برداشتن گام در رسیدن به سطح دانش جهانی و همگام‌سازی صنعت برای استفاده
از دانش روز دنیا و پتانسیلی که در دانشگاه‌ها وجود دارد کمک شود.
#دکتر بهلولی، زهرا نریمانی،
دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان