پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ لیلا محمدی: «مجتمع آندیافولاد» با سرمایه‌گذاری چینی که از سال 1392 در اراضی روستای «کوسه‌لر» شهرستان ایجرود استقرار یافته است، تا به امروز بدون توجه به نکات زیست محیطی، اقدامی برای تعیین تکلیف 250 هزار تن پسماند صنعتی خود نکرده است. از طرفی شنیده‌ها از صدور دستور پلمب این واحد از سوی مراجع ذی‌صلاح حکایت دارد، موضوعی که مشهود تقیلو، معاون دانشگاه علوم پزشکی زنجان نیز آن را دور از انتظار نمی‌داند.

سال‌هاست انباشت پسماندهای صنعتی مجتمع آندیا فولاد، در اراضی کشاورزی در شهرستان ایجرود، موجب گلایه ساکنان روستاهای «کوسه لر» و «احمد کندی» شده است.

روستائیان نسبت به گرد و غبار ناشی از جابجایی بخشی از پسماندهای دپو شده که حجم آن تا 250 هزار تن تخمین زده می‌شود، ناراضی بوده و چند سالی است نگران نفوذ آلایندگی ناشی از این پسماندها به خاک کشاورزی و در نهایت آلودگی تولیدات گیاهی منطقه هستند.

نگرانی کشاورزان روستاهای «کوسه‌لر» و «احمدکندی» از دپوی پسماندهای صنعتی «مجتمع آندیافولاد»

هر چند که مسئولان اداره حفاظت محیط زیست استان زنجان تاکید دارند که آلودگی ناشی از «آرسنیک» مربوط به سنگ‌آهن‌های منتقل شده به کارخانه، از خارج از استان زنجان، آن هم در سال‌های دور است و ارتباطی به فعالیت واحد ندارد، اما همچنان نگرانی‌هایی از این بابت وجود دارد که شاید انجام نمونه‌برداری و آنالیز بتواند در ایجاد آرامش روانی ساکنان نقش مهمی ایفا کند.

گفته می‌شود؛ «آلودگی خاک اراضی منطقه ناشی از پسماندهای حاوی آرسنیک»، «خروجی غیراستاندارد یکی از دودکش‌ها» و بدتر از آن «دپوی 250 هزار تن پسماند صنعتی» از ایرادات زیست محیطی اعلامی برای «مجتمع آندیا فولاد» است که تا به امروز از سوی صاحب یا صاحبان این صنعت جدی گرفته نشده است.

به گفته یک منبع آگاه، «مجتمع آندیا فولاد ایجرود» پس از جزای نقدی در حدود 2 سال پیش، باید در کلاس‌های زیست محیطی و رفع آلودگی شرکت می‌کرده اما نه به این موضوع توجهی داشته و نه تا به الان برای رعایت اصول زیست محیطی، اقدامی در مسیر رفع آلودگی کرده است.

طبق بررسی‌های صدای زنجان اراضی خریداری شده برای دپوی پسماندها، در مجاورت کارخانه و نزدیک به اراضی کشاورزی روستائیان بوده است که به علت جابجایی پسماندها در اثر وزش باد و ایجاد گرد و غبار، ساکنان روستاهای «احمدکندی» و «کوسه‌لر» نسبت به آن گلایه‌مند هستند.

دپوی 250 هزار تن پسماند صنعتی «آندیا فولاد» در ایجرود!

اظهارات محمدرضا یافتیان، مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان زنجان و تاکیدات قانونی این مسئول از مصمم بودن این دستگاه بر لزوم رعایت تمام و کمال اصول زیست محیطی حکایت دارد و تا به امروز حتی قول‌های مساعدی که دست‌اندرکاران مجتمع آندیا فولاد ایجرود برای رفع آلودگی‌های مورد درخواست اداره محیط زیست، داده‌اند نتوانسته اداره کل را راضی نگه دارد.

به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان، مجتمع آندیا فولاد ایجرود مشکلات متعددی دارد که یکی از این موارد به دپوی پسماندها در اراضی مجاور این شرکت دپو شده است که ظاهرا با سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان نیز دچار مشکل شده است.

یافتیان حجم پسماندهای دپو شده را بر اساس برآوردهای صورت گرفته حدود 250 هزار تن اعلام کرده و می‌گوید: نزدیک به 3 ماه است که مدیریت جدید این شرکت به دنبال پیگیری مسائل مجموعه است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان با بیان اینکه بر اساس مستندات موجود از حدود سال 1399 مشکلات این مجموعه احصا و مدیران مربوطه بارها نسبت به رفع مشکلات زیست محیطی تاکید کرده‌اند، ادامه می‌دهد: مجتمع آندیا فولاد ایجرود از حدودا سال 1394 فعالیت خود را آغاز کرد که با مجوز ستاد تسهیل و رفع موانع تولید در راستای «ریخته گری چدن» مجوز مربوطه را اخذ می‌کنند اما طبق این مجوز اقدام نکرده و به صورت غیرقانونی به دنبال «کنستانتره آهن» و «فرومنگنز» می‌روند. به همین دلیل وقتی برای درخواست استقرار اقدام کردند به علت مسائل زیست محیطی که ایجاد کرده بودند که بخشی از ان به دپوی پسماندها، عدم ایزوله استخرها و ایراد در خروجی واحدهای فرومنگنز و غبار حاصل از فعالیت‌های خردایش، اداره کل حفاظت محیط زیست استان زنجان مجوزی صادر نکرد.

قول مسئولان «آندیافولاد» پذیرفتنی نیست باید «اقدام عملی» برای رفع ایرادات زیست محیطی صورت گیرد

یافتیان اضافه می‌کند: به علت صدور اخطاریه‌های متعدد و عدم توجه مسئولان شرکت به رفع ایرادات زیست محیطی، در سال 1400 واحد مربوطه موظف به واریز جریمه شد. البته این مجموعه جریمه را نیز پرداخت کرد. اخیرا با تغییر مدیریت مجتمع، قول مساعد برای رفع مشکل داده شده است اما این قول از نظر اداره کل حفاظت محیط زیست استان زنجان پذیرفتنی نیست چرا که واحد همچنان دچار مشکلات زیست محیطی بوده و نیازمند به رفع سریع ایرادات است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان از آنالیزهای صورت گرفته (خروجی دودکش و آلایندگی ناشی از آن) خبر داده و در پاسخ به سؤال صدای زنجان مبنی بر «میزان آلودگی خاک ناشی از آرسنیک» نیز می‌گوید: مواد معدنی در واحدها از منابع مختلف حمل می‌شوند، فرض کنید دوره‌ای سنگ آهن حمل شده حاوی مقادیر بالای آرسنیک بوده است که در این زمان نیز بازرسان مشکوک شده‌اند. سنگ آهن‌های حمل شده از معادن استان زنجان، آلایندگی و مشکلات مربوط به آرسنیک را ندارند. آنچه ما با این صنعت مشکل داریم به خروجی دودکش، رعایت ضوابط مربوط به کاشت درخت و ایجاد فضای سبز در 10 درصد محیط شرکت، تعیین تکلیف پسماندها است.

به گفته این مسئول، بخشی از 250 هزار تن پسماند دپوشده جابجا شده است و آن طور که گفته شده، مسئولان شرکت همچنان درصدد انتقال تدریجی پسماندهای باقیمانده طبق مقررات زیست محیطی هستند. اعطای فرصت به این مجتمع جهت تسریع در انتقال اصولی پسماندها به ارگان‌های ذیربط تصمیم‌گیر برمی‌گردد. اما آن چه مهم بوده آن است که اداره کل محیط زیست استان مصرانه این روند را نظارت و رصد می‌کند.

«آندیا فولاد ایجرود» بدون مجوز، اقدام به «تغییر کاربری» کرده است!

نگرانی‌ها کماکان از گردوغبار ناشی از وزش باد در منطقه و جابجایی بخشی از پسماندهای صنعتی مجتمع آندیا فولاد ایجرود و نقش مخرب احتمالی آن در تولیدات گیاهی منطقه وجود دارد این در حالی است که منابع رسمی یا نمی‌خواهند که در این باره اظهارنظر کنند یا اطلاعاتی در خصوص آثار منفی احتمالی پسماندهای دپو شده که لازمه آن نمونه‌برداری از محصولات و خاک منطقه می‌تواند باشد، ندارند!

آلودگی هیچ‌وقت در عرض  مدت کوتاهی از بین نمی‌رود در رابطه با اصلاح و رفع آلودگی خاک و تعیین تکلیف اراضی باید دستگاه مربوطه که قانون مکلف کرده، وارد عمل شود!

در اجرای اصل ۱۲۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی به پیوست قانون حفاظت از خاک در جلسه علنی روز شنبه مورخ ۴ خردادماه ۱۳۹۸ مجلس تصویب و در تاریخ ۱۲ خردادماه به تائید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره ۹۱/۲۰۷۰۴ مورخ ۲۰ خردادماه سال ۹۸ مجلس واصل‌شده است.

طبق ماده ۸ این قانون، محیط‌زیست موظف است نسبت به پایش کمی و کیفی خاک کشور با اولویت اراضی زراعی و باغی در مقاطع زمانی مناسب که مستلزم حفظ حاصلخیزی و پایداری خاک باشد به‌صورت مستمر اقدام و تغییرات کمی و کیفی خاک را به‌صورت نقشه و آمار ارائه کند.

بر اساس ماده ۱۱، محیط‌زیست مکلف به پایش خاک‌های آلوده، شناسایی مواد آلاینده خاک و اشخاص آلوده‌کننده آن و اعلام وقوع وضعیت اضطراری براساس حدود مجاز آلودگی خاک و آلاینده‌های ورودی به آن برای کاربری‌های مختلف خاک است.

از طرفی هم جهاد کشاورزی و هم اداره محیط‌زیست طبق ماده ۱۲ همین قانون، مکلف‌اند با همکاری دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط نسبت به تهیه و اجرای طرح بازسازی خاک در مناطق تخریب یافته و آلوده‌شده ناشی از حوادث طبیعی غیرمترقبه اقدام کنند، اقدامی که تا به امروز بنا به دلایلی زیاد جدی گرفته نشده است!

اکبر طیبی، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان زنجان در این باره به صدای زنجان می‌گوید: تقریبا هر عنصری که خارج از عناصر موردنیاز محصول مدنظر ما باشد، می‌تواند مضر باشد. مقدار، میزان و غلظت ماده نیز طبیعتا باید مشخص باشد که نیاز به بررسی و آنالیز دارد. اگر امکان آلودگی وجود داشته باشد و احتمال تاثیر منفی بر محصولات کشاورزی داشته باشد که این محصولات موردتغذیه مردم قرار می‌گیرد مطمئنا باید متولیان در حوزه محیط زیست و غذاو دارو باید تهمیدات لازم را انجام دهند.

طیبی با اشاره به اینکه عمده محصولات تولیدی در روستای «کوسه‌‌لر» و مناطق اطراف شامل غلات دیم از جمله گندم و جو است، در خصوص بررسی‌های صورت گرفته در خصوص سنجش وضعیت خاک منطقه می‌گوید: برای بررسی خاک منطقه کارشناسان جهاد کشاورزی اعزام شده‌اند، ارائه اطلاعات آن بر عهده محیط زیست سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان است و من اطلاعاتی در این زمینه ندارم.

پیگیری‌های صدای زنجان برای اقدامات صورت گرفته در مجموعه جهاد کشاورزی استان زنجان از جمله مصاحبه با مسئول واحد محیط زیست جهاد کشاورزی استان زنجان در راستای اقدامات صورت گرفته در اجرای «قانون حفاظت از خاک» میسر نشد.

اما یک منبع آگاه که نامش نزد صدای زنجان محفوظ است به صدای زنجان می‌گوید: زمینی که پسماندهای مجتمع «آندیا فولاد ایجرود» در آن دپو شده، حدود 5 هکتار مساحت داشته و توسط مسئولان این واحد خریداری شده است. اما این مجتمع به هیچ عنوان اجازه تغییر کاربری نداشته است.

«جهاد کشاورزی» موضوع بررسی خاک مناطق اطراف «آندیا فولاد ایجرود» و آسیب مزارع را پیگیری می‌کند

وی با اشاره به پیگیری‌های صورت گرفته جهاد کشاورزی بابت تغییر کابری غیرمجاز این واحد یادآور می‌شود: موضوع مشکلات زیست محیطی و آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های کارخانه مذکور در کمیسیون ماده 11 بررسی و حتی با خواسته این مجموعه بابت فعالیت، مخالفت شده است.

این منبع با اشاره به فاصله نه چندان دور روستاهای «احمدکندی» و «کوسه‌لر» نسبت به محل کارخانه آندیا فولاد عنوان می‌کند: فاصله این دو روستا از مجتمع آندیا فولاد ایجرود، حدود 150 متر است، مردم منطقه نسبت به باطله‌های انباشت شده این کارخانه که پس از هر ورزش باد در منطقه آلودگی ایجاد کرده و منجر به گردوغبار می‌شوند، شاکی هستند. سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان نیز موضوع بررسی آلودگی خاک منطقه و آسیب مزارع را در دستور کار دارد.

این منبع با بیان اینکه پسماندهای دپو شده فعلا در منطقه موجود است در خصوص احتمال آلایندگی ناشی از آرسنیک و ماندگاری این ماده در خاک و نفوذ در تولیدات گیاهی منطقه و در نهایت تاثیر سوء آن در سلامتی انسان و موجودات زنده به صدای زنجان می‌گوید: در خصوص نفوذ آلودگی موجود در منطقه به محصولات و تولیدات منطقه، گزارشی مستدلی وجود ندارد!

این منبع در پاسخ به سؤال صدای زنجان مبنی بر اینکه «گزارش مستدلی وجود ندارد یا اصلا نمونه‌برداری صورت نگرفته که گزارش محکم با نتیجه واقعی وجود داشته باشد» اظهارنظر جالبی کرده و می‌گوید: یک طرف کشاورزی و طرف دیگر صنعت است! برخی مواقع نگاه به این دو منفعت‌طلبانه است و منطقی نیست! دولت برای ایجاد تعادل بین دو بخش نقش بسزایی می‌تواند داشته باشد و در این مدت نیز سعی داشته تعادل را ایجاد کند!

 تائید تاثیر مخرب فعالیت «آندیافولاد» بر محصولات تولیدی روستائیان منطقه ایجرود

«مشهود تقیلو، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زنجان» در خصوص اقدامات صورت گرفته در آنالیز و نمونه‌برداری و تاثیر پسماندهای دپو شده صنعتی مجتمع «آندیافولاد ایجرود» بر سلامتی روستائیان و مصرف‌کنندگان محصولات تولیدی این منطقه به صدای زنجان می‌گوید: نمونه‌برداری از «هوا» و «خاک» بر عهده محیط زیست است که این مهم صورت گرفته است. از سال 1400 و 1401 چندین مرتبه از سوی بهداشت به اداره محیط زیست و دادستانی گزارش کرده‌ایم. حتی چند وقت پیش با حکم قضایی حدود 2 میلیارد تومان جریمه شده بود.

تقیلو هر گونه نمونه‌برداری از خاک منطقه را جزو وظایف اداره محیط زیست و جهاد کشاورزی دانسته و می‌گوید: ادارات مذکور طبق قانون براساس داده‌ها اقدامات لازم را انجام می‌دهند. البته بازدیدهای دانشگاه علوم پزشکی از منطقه نیز مداوم بوده و طبق اظهارات قبلی‌ام، این واحد حتی جریمه هم شده است.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زنجان در پاسخ به سؤال صدای زنجان مبنی بر اینکه «آیا در بررسی‌های کارشناسان علوم پزشکی موردی که برای سلامتی ساکنان منطقه در اثر استفاده از محصولات کشاورزی و پرورشی منطقه خطر یا مشکلی داشته باشد، مشاهده شده است»، با تائید این مطلب صراحتا اعلام می‌کند: تاثیرات مخرب ناشی از فعالیت مجتمع آندیا فولاد ایجرود برای سلامتی ساکنان منطقه را نمی توان رد کرد.

بررسی عملکرد «مجتمع آندیا فولاد ایجرود» توسط استانداری زنجان

عباس ورقایی، رئیس اداره صنایع فلزی اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان زنجان (پنجشنبه 4 آبان ماه) هم در گفت‌وگو با صدای زنجان با تاکید بر اینکه زمان آغاز به کار رسمی سرمایه‌گذار جدید مجتمع آندیا فولاد ایجرود نامشخص است از تشکیل جلسه در هفته جاری برای تعیین تکلیف مشکلات زیست محیطی این مجتمع، پسماندها، مجوزها و نحوه فعالیت این کارخانه با حضور مسئولان استانداری، محیط زیست و اداره کل صنعت، معدن و تجارت خبر داده بود.

رئیس اداره صنایع فلزی اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان زنجان صدور مجوز برای آغاز تولید «آگلومره» در این کارخانه را منوط به نتیجه جلسات و اقدامات سازنده در این مجموعه دانسته و تاکید کرده بود که فعلا هیچ تصمیمی در خصوص تولید کارخانه اتخاذ نمی‌شود.

«آندیا فولاد ایجرود» پلمب شد؟

هر چند امکان گفت‌وگو با رئیس اداره صنایع فلزی اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان زنجان در خصوص زمان برگزاری این نشست، فراهم نشد اما یک منبع آگاه که نامش نزد صدای زنجان محفوظ است از صدور دستور پلمب مجتمع آندیا فولاد ایجرود (دوشنبه 8 آبان‌ماه 1402) خبر می‌دهد.

مشهود تقیلو، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زنجان نیز در گفت‌وگو با صدای زنجان تنها به این اظهارات اکتفا می‌کند که؛ با توجه به شرایط، امکان پلمب مجتمع آندیا فولاد ایجرود آن هم در اسرع وقت وجود دارد! 

ذی‌نفعان استقرار «آندیافولاد ایجرود» چه کسانی هستند؟ طرح‌های مربوط به استقرار این واحد را در دسترس عموم قرار دهید!

اما محمودی، یکی از فعالان محیط زیست به صدای زنجان می‌گوید: بهتر است بررسی مربوط به ابتدای احداث واحد تا به امروز را در برگیرد تا تمامی ابهامات نیز مشخص و روشن شود. از مسئولان استانی انتظار می‌رود تا طبق «قانون انتشار و دسترسي آزاد به اطلاعات» تمامی طرح‌های مربوط به این کارخانه در دسترس عموم قرار گیرد تا ذی‌نفعان و فرصت‌طلبان احتمالی مشخص شود!

این فعال محیط زیست معتقد است: طرح توسعه‌ای و هر نوع فعالیت اقتصادی که قربانی بهداشتی و محیط زیستی داشته باشد، لزوما طرح توسعه محسوب نمی‌شود و قطعا ضد توسعه است. در نتیجه از مسئولان ذی‌ربط انتظار می‌رود این دست از بهانه‌ها را کنار گذاشته و بر اساس مفاهیم واقعی توسعه، رسیدگی کنند.

حالا که شنیده‌ها از پلمب مجتمع آندیا فولاد ایجرود حکایت دارد، شاید اظهارات این فعال محیط زیست نیز قابل تامل تامل باشد که  با اشاره به اظهارات برخی از مسئولان در خصوص راه‌اندازی خط انتقال آب سد گلابر به آندیا فولاد زنجان (در حدود 7 سال قبل) می‌گوید: در رابطه با پسماندها فرقی نمی‌کند، ویژه باشد، عادی و صنعتی این سؤال را دارم، به فرض اینکه پسماندهای انباشته شده متعلق به «مجتمع آندیافولاد ایجرود»، شامل «پسماند صنعتی» باشد. آیا مجوزی در این خصوص از ارگان مربوطه اخذ شده است؟ از مسئولان امر درخواست داریم طبق «قانون انتشار و دسترسي آزاد به اطلاعات» این مجوز را منتشر کنند چرا که موضوع مربوط به پسماندهای این کارخانه و مجوزهای آن به سلامت عمومی مربوط است و محرمانه نیست و طبق قانون نیز مسائل زیست محیطی به هیچ عنوان نمی‌تواند محرمانه تلقی شود. حالا اگر مجوزی در این خصوص وجود ندارد «تخلف» آشکار است و باید اقدامات قانونی جهت شناسایی ذی‌نفعان این ماجرا صورت گیرد.