پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ آب مایه حیات است که  از آن برای مصارف مختلف از قبیل:آشامیدن، بهداشت، کشاورزی، تولید انرژی و صنعت استفاده می‌شود. اهمیّت آب به عنوان یک منبع بی‌نظیر و اساسی برای توسعه پایدار و حفظ زندگی بر روی زمین غیر قابل انکار می‌باشد.

در مورد اهمیّت آب همین بس که خداوند متعال می فرمایند:" وَجَعَلنا مِنَ الماءِ کُلَّ شیءِِ حَیّ اَفَلایُومنونَ"هر چیز زنده ای را از آب پدید آوردیم آیا (بازهم )ایمان نمی آورند .(آیه ۳۰سوره انبيا ء).

با امعان نظر در آیه مبارکه فوق  اهمیّت آب از جنبه های مختلف قابل بررسی است که به مواردی از آنها اشارتی می شود:

اهمیت آب برای انسان:

آب ضروری برای بقا و حیات  انسان است. بدون دسترسی به آب، انسان نمی‌تواند به طور مداوم به زندگی ادامه  دهد .

آب به عنوان یک ماده اساسی در فرآیندهای بدنی مانند هضم، جذب مواد مغذی و تنظیم دمای بدن ضرورتی انکار ناپذیر می باشد‌.

اهمیت آب در امور کشاورزی:

بیشترین مصرف آب در ایران در امورات  کشاورزی است. کشاورزی بدون آب قابل انجام نیست و آب به عنوان عامل اصلی در تولید محصولات کشاورزی حیاتی است.

اهمیت آب برای محیط‌زیست:

آب برای حفظ تنوع زیستی و تعادل اکوسیستم‌ها بسیار اساسی است.ضرورت وحائز اهمیّت بودن این منبع طبیعی وخدادادی  به عنوان محیط زندگی برای موجودات زنده و محیط‌های آبزی ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

اهمیت آب درامر  اقتصاد:

آب به عنوان یک منبع استراتژیک و اساسی برای تولید انرژی، صنایع و کسب و کارها اهمیّت دارد. بدون آب، بسیاری از صنایع و تجارت‌ها قادر به ادامه کار بهینه نیستند.

 آب، رگه زندگی و توسعه انسانی است. بااین توصیفات گفتنی است که حفظ منابع آبی، مدیریّت مستدام و استفاده بهینه از آب ضروری است تا زندگی بر روی زمین ادامه یابد. علیهذا اهمیّت آب به عنوان یکی از مهم‌ترین وحیاتی‌ترین مسائل جهانی، نیاز به توجّه و تلاش‌های مشترک برای حفظ و مدیریّت صحیح آن دارد.

حال که ضرورت واهمیت آب به عنوان یک منبع حیاتی  مورد بررسی قرار گرفت

در سطح جهانی هم نگاهی به منابع آب خالی از لطف نیست در این سطح آبها به گونه های متفاوتی می باشند که اختصاراًدرذیل آورده می شوند:

🔹آبهای سطحی: این قبیل آبها شامل رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، و خلیج‌ها است. آبهای سطحی به عنوان منابع اصلی آب برای مصارف انسانی، کشاورزی، صنعت و سایر نیازها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

🔹آبهای زیرزمینی: این منابع شامل چاه‌ها و منابع آب زیرزمینی مانند چشمه‌ها هستند. آبهای زیرزمینی نقش مهم وبه سزایی  در تأمین آب برای مناطقی که به آبهای سطحی دسترسی محدود دارند، دارند.

🔹آب‌های ناچیز: این قبیل آبها شامل منابعی مانند رطوبت هوا، برف و یخ، و آب‌های آلوده شده مانند آب‌های شور و پساب‌ها است. این منابع می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم برای تأمین آب استفاده شوند.

🔹آب‌های تازه‌سازی: تصفیه آب، طرح‌های تازه‌سازی آب و بازیافت آب از منابع آلوده از جمله روش‌هایی هستند که برای تأمین آب در برخی مناطق دارای پدیده کم آبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این منابع به گسترده در سطح جهان برای تأمین نیازهای مختلف انسانی به آب مورد استفاده قرار می‌گیرند، با این حال مدیریت استفاده مستدام و حفظ این منابع ضروری است.

علی ایّحال برای هر منبعی محدودیت‌هایی وجود دارد که منابع آبی نیز ازاین قاعده مستثنی نبوده ودارای محدودیت‌هایی می‌باشند که محدودیت‌های مهم در منابع آبی در سطح جهانی عبارتند از:

🔶کاهش منابع آبی: تغییرات اقلیمی، تخریب محیط زیست، بی‌توجهی به مدیریت منابع آب و رشد جمعیّت می‌توانند منجر به کاهش منابع آبی در سطح جهانی شوند.

🔶آلودگی آب: تخلیه پساب‌های صنعتی، کشاورزی و شهری، همچنین آلودگی از منابع دیگر مانند نفتکش‌های تخلیه کننده نفت، محدودیت‌های جدّی برای منابع آبی ایجاد می‌کند.

🔶رقابت برای آب: رشد جمعیّت، توسعه صنعتی و کشاورزی، و نیازهای متنوع مناطق مختلف باعث رقابت شدید برای منابع آبی می‌شود، به خصوص در مناطقی که آب محدود است.

🔶تخریب زیستگاه‌های آبی: تخریب مراتع، واژگونی جنگل‌ها، ساخت سد‌ها و تغییر کاربری اراضی باعث از بین رفتن زیستگاه‌های آبی و کاهش تنوع زیستی می‌شود.

🔶ناتوانی در مدیریت: ناتوانی در مدیریت منابع آب، عدم اجرای سیاست‌های مؤثر و کمبود هماهنگی بین کشورها می‌تواند به نوسانات و مشکلات در تأمین و استفاده از منابع آب منجر شود.

این محدودیت‌ها نشان دهنده ضرورت توجّه به مدیریت مستدام و اقتصادی منابع آبی در سطح جهانی است تا بتوان نیازهای متنوع جوامع را تأمین کرد و حفظ محیط زیست را تضمین نمود.

آب به عنوان یکی از منابع طبیعی حیاتی، در توسعه اقتصادی و اجتماعی هر کشور نقش بسیار مهمی ایفا می کند. ایران، یکی از کشورهایی است که با مشکلات و چالش‌هایی در زمینه مدیریت و استفاده از منابع آب مواجه است.

در ادامه نوشتار وضعیّت فعلی منابع آبی در ایران را مورد بررسی قرار می دهیم .

پر واضح است که ایران با مشکل ویابهتر بگوییم بامعضل کمبود آب مواجه است چرا که بیشتر منابع آبی این کشور در نواحی خشک ونیمه خشک واقع شده‌اند. همچنانکه

در سطور بالا گفته شد بیشترین مصرف آب در ایران نیز  مربوط به بخش کشاورزی است که با توجه به نظام آبیاری سنتی( غرق آبی) و ناکارآمد، به ضایعات و تلفات زیادی منجر می شود .ازسویی هم نباید ازاین

نکته غافل شد که آب به عنوان عامل اصلی در توسعه کشاورزی، صنعت و اقتصاد ایران  حائز اهمیت بسیاری  است ونقش بسزایی در حفظ تنوع زیستی و محیط زیست ایران داشته ودارد.همچنین آب این منبع خدادادی وحیات بخش با چالش‌ها وفرصتهایی روبرو ست که به اختصار عبارتنداز:

چالش‌ها :

 کاهش آب‌های سطحی، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و تخریب زیستگاه‌های آبی از جمله چالش‌های مهم در زمینه آب در

ایران هستند وازطرفی تخلیه پساب‌های صنعتی و کشاورزی، همچنین آلودگی از فاضلاب‌ها منجر به کاهش کیفیت آب منابع آبی شده است.

فرصت‌ها:

 با بهره‌وری بهتر از آب‌ها، مدیریت مستدام تری برای تأمین نیازهای جامعه و توسعه اقتصادی ممکن ومیسّر می گردد.

 استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت آب می‌تواند به بهبود مدیریت و بهره‌وری آب کمک نماید.

آب به عنوان یک منبع حیاتی در ایران، با مدّ نظر قرار دادن چالش‌ها و فرصت‌های  ذکر شده حفظ منابع آبی، مدیریت مستدام آب، بهره‌وری بهتر از منابع موجود و توسعه فناوری‌های مدیریت آب از جمله اقداماتی هستند که برای مقابله با چالش‌ها و بهره‌برداری از فرصت‌ها در زمینه آب در ایران لازم وضرورتی اجتناب ناپذیر است.

بامطالبی که پیرامون اهميت وضرورت منابع آبی ونقش تاثیر گذار آن درتوسعه پایدار ارائه گردید اقداماتی اساسی برای حفاظت از این منبع حیات بخش لازم وضروری است که باید به صورت جدی و اساسی صورت پذیرد .که اهم آنها عبارتنداز:

مدیریت مصرف آب: از طریق کاهش ضایعات و استفاده بهینه ولزوم صرفه جویی در  آب مصرفی منازل، کشاورزی، صنعت و سایر بخش‌ها می‌توان به حفظ منابع آب کمک کرد.

اصلاح نظام‌های آبیاری: استفاده از سیستم‌های آبیاری مدرن و بهره‌ور می‌تواند کمک کند تا مقدار آب مورد نیاز برای کشاورزی کاهش یابد.

حفظ و احیای منابع آبی: حفاظت از حوزه‌های آبخیز، جلوگیری از تخریب جنگل‌ها و اکوسیستم‌های آبی، و ترویج فعالیت‌های بازسازی و احیای این منابع از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به حفظ منابع آب کمک کنند.

بازیافت و استفاده مجدد از آب: بازیافت آب فاضلاب، استفاده از آب‌های خاکی، و ایجاد سیستم‌های بازیافت آب در صنایع و شهرها می‌تواند به حفظ منابع آب کمک کند.

آگاهی‌زایی و آموزش: آموزش به مردم درباره مدیریت بهینه مصرف آب، کاربردهای صحیح آب، و اهمیت حفظ منابع آب می‌تواند افراد را به انجام اقدامات حفاظتی ترغیب کند.

این اقدامات، در کنار سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های ملی و بین‌المللی، می‌توانند به حفظ منابع آب و مدیریت مستدام آنهاکمک شایان توجهی نماید .

ناتوانی در مدیریت: ناتوانی در مدیریت منابع آب، عدم اجرای سیاست‌های مؤثر و کمبود هماهنگی بین کشورها می‌تواند به نوسانات و مشکلات در تأمین و استفاده از منابع آب منجر شود.

کاهش تنوع زیستی: کمبود منابع آبی و تغییرات اقلیمی می‌توانند به کاهش تنوع زیستی در اکوسیستم‌های آبی و کاهش تعداد گونه‌های زنده منجر شود.

برای مقابله با این چالش‌ها، نیاز به توسعه راهکارها و سیاست‌های مدیریت منابع آبی، بهره‌وری بهتر از منابع موجود، حفظ و احیای منابع آبی، و همکاری بین کشورها در مدیریت منابع آبی است.