پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ امروز موضوع آب یکی از چالشهای فراگیر و مهم کشوراست که عبور از این چالش نیازبه یک مدیریت صحیح و کارآمد دارد. باتوجه به اینکه حدود ۷۰ درصد از مساحت ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهانی واقع شده است ، همین امر باعث میشود تا بحران آب و مدیریت آن به یکی از استراتژیهای مدیریتی تبدیل شود ، ضمن اینکه مدیریت حوضه ای آب دیگر پاسخگو‌نیست و نهایتا باید به مدیریت صحیح بانگرش توسعه ی منابع آبی توجه جدی صورت میگیرد.

باتوجه به فراگیری تغییر اقلیم در دودهه گذشته و عدم توجه به محیط زیست  ، منابع طبیعی و آب و خاک و با عنایت به تحریم‌های ظالمانه علیه کشور و عدم اختصاص بودجه های لازم به بخشهای صدرالاشاره ، متاسفانه  بایک عقب گرد منفعلانه و تاریخی در توسعه ی پایدارکشور مواجه هستیم و عملا شانس توسعه ی پایدار و متوازن را حداقل برای سالهای طولانی ازدست داده ایم.

بااین رویکردو بایک دید منفعت طلبانه ی ، منطقه ای نگر  ظاهراً مدیریت فراحوضه ای آب در اولویت قرارگرفته است آنچه از دیتای خروجی وزارت نیرو استخراج شده نشان میدهد از سال ۹۲ تااین تاریخ ۱۵ پروژه انتقال آب بین حوضه ای در حال بهره برداری بوده  و یا در حال مطالعه می‌باشد.

یکی از این پروژه ها که مستقیما با استان زنجان مرتبط است انتقال حدود ۵۰ میلیون مترمکعب از آب رودخانه قزل اوزن به دشت اردبیل می‌باشد هرچندگفته شده است انتقال آب صرفا برای تامین آب شرب خواهد بود و هیچگونه مصرف کشاورزی نخواهد داشت ولی نگرانی انتقال بین حوضه ای همواره مردم ساکن در حوضه های آبریز را تهدید می‌کند و در کل میتواند موجب تنش آبی در منطقه ی منتقل کننده ی آب باشد.

واگر موارد مهمی مانند اثرات زیست محیطی ، فرهنگی ،اقتصادی ، اجتماعی و توجه به پوشش گیاهی لحاظ نشودانوقت فاجعه ی عمیق تری اتفاق خواهد افتاد چراکه باعث ناپایدارشدن حوضه و اراضی آن میشودو ممکن است رخدادهای آسیب زایی مانند بیابان زایی و نشست زمین روی دهد.

حوضه ی قزل اوزن توان انتقال آب را ندارد 

چنانکه میدانیم دشت اردبیل در حوضه آبریز قزل اوزن واقع نشده است و معلوم هم نیست روی چه ضوابطی قراراست انتقال بین حوضه ای صورت گیرد.

برر سیها نشان میدهد باتوجه به بارشهای اندک سالهای اخیر و بروز خشک سالیهای مستمر طی دودهه گذشته اراضی حاشیه قزل اوزن همواره از کم آبی رنج برده است بخصوص در منطقه طارم که بواسطه ی کاشت محصولات چهارفصلی نیازمند آب حداقلی است وباید سهم برداشت از رودخانه در مسیر به طور توازن متوالی در اختیار کشاورزان قرارگیرد

رودخانه قزل اوزن از ارتفاعات چهل چشمه کردستان سرچشمه میگیرد و‌پس از عبور از منطقه گروس بیجار و همراه ساختن آبراهه ها و رودهای کوچک باخود و پیوستن به ابهررود و زنجانرود مسیر خودرا به طرف میانه ادامه میدهد

و باعبوراز قافلانکوه و هم آغوشی با رودهای آیدوغموش و قرانقو و در عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۳۰ دقیقه و عرض شمالی ۴۸ درجه و ۰۵ دقیقه  وارد شهرستان خلخال  از توابع استان اردبیل میشود

هیرورود در شهرستان خلخال و کوثر وزیر شعب آن یعنی نورعلی رود ، دختربین رود ، کالاررود ، ارپارود  و چلبی رود باپیوستن در بستر قزل اوزن نهایتا سراز سرخ آباد طارم در می آورد و دلتای طارم را سیراب میسازدو در آخرین منزل در شهرستان منجیل به سپیدرود می پیوندد.

گذر قزل اوزن در یک پهنه وسیع و اثرات حیاتی آن نشان میدهد چنانچه بارسیرابی آن باانتقال بخشی از آب آن به دشت اردبیل دچار نقصان شود اثرات زیانبار زیست محیطی ، اجتماعی  ، اقتصادی و فرهنگی زیادی را در ۵ استان به بیش از ۱۰ میلیون نفر تحمیل خواهد کرد.

لزوم تشکیل انجمن تفکر آب دراستان

آنگونه که اشاره شد حل بحران آب در استان نیازمند یک مدیریت کارآمد باتکیه برمباحث علمی و آکادمیک میسر است ، پیشنهاد میشود انجمن تفکر آب دراستان بامحوریت استانداری و دانشگاه زنجان و همراهی دستگاههای ذیربط هرچه سریعتر تشکیل شود تاهم درمورد مشکلات انتقال بین حوضه ای آب وهم درخصوص اثرات خشک سالی ها برروی منابع آبهای سطحی و زیرزمینی ابراز نظرو ارائه طریق نماید.

 همچنین لازم است رویکردمنطقی در خصوص انتقال بین حوضه ای دراستان اتخاذگردد تا مسئله نزاع منطقه ای شکل نگیرد وگروه برنامه ریزی آمایش وبهره وری سازمان مدیریت استان هم باید بتواندبابرنامه ریزی اصولی مانع تخریب منابع طبیعی و پوشش گیاهی، ترویج و توسعه مصرف بهینه آب و نظارت بر کشت منطقه ای محصولات شود

 نتیجه گیری :

 تجارب جهانی نشان میدهد در ۱۷۰ پروژه انتقال آب بین حوضه ای که عمدتا با اهداف تامین آب شرب شهری ، تامین آب کشاورزی ، تولید انرژی و اهداف زیست محیطی و چند منظوره انجام شده وبا اجرای این پروژه ها حدود ۲۷ درصد آب بین حوضه ای جابجا شده است.

در ایران هم اکثر پروژه های انتقال آب بین حوضه ای برای

تامین اهداف شرب و کشاورزی اجراشده اند و عمدتا این طرح ها  اکولوژی و‌درمپاردی اکوسیستم ومدیریت حوضه های مبدا و مقصد را بگونه موثری تحت تأثیر قرارداده است و اغلب منجر به تضعیف شرایط اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی شده است .

براین اساس اجرای پروژه های انتقال بین حوضه فقط باید تنها در صورت ضرورت تامین آب شرب بابررسی شناخت همه جانبه و پتانسیل  های منطقه وبا رویکردیک مدیریت جامع و نظام مند و لحاظ کردن جنبه های زیست محیطی ، اجتماعی و اقتصادی دریک پروسه ی زمانی درازمدت به مرحله ی اجرا درایند .

نکته اخراینکه انتقال آب رودخانه ی قزل اوزن به دشت اردبیل باتوجه به شرایط موجود در منطقه به هیچ وجه نباید صورت گیرد چراکه در صورت اجرا زنجان را خواهد بلعید و لازم است نمایندگان محترم مردم و مدیرعالی استان در مقابل اجرای این طرح به صورت شفاف موضع گیری و از اجرای آن قاطعانه جلوگیری کنند و نتیجه را بامردم استان و ساکنان حوضه ی آبریز رودخانه قزل اوزن درمیان بگذارند.