صدای زنجان- چک به عنوان یکی از ابزارهای مهم نظام پرداخت همواره نقش قابل توجهی در تسویه مبادلات خرد و کلان جامعه دارد که در این میان ممکن است در هنگام ارائه به بانک جهت وصول به دلایل مطابقت نداشتن امضا و یا نقض امضا، مغایرت تاریخ، امضا و یا مندرجات مخدوش، مغایرت مبلغ حروفی و عددی، کسری و یا فاقد موجودی منجر به برگشت چک شود.

به گزارش بانک مرکزی در دی‌ماه امسال در کشور بالغ بر 7.7 میلیون فقره چک به ارزش 993 هزار میلیارد ریال وصول و حدود 694 هزار فقره به مبلغ 112 هزار میلیارد ریال که بیشتر به دلایل کسری و یا فقدان موجودی برگشت خوردند.

لازم به توضیح است؛ اعلامیه عدم پرداخت این قبیل چکها با درخواست مشتری صادر می‌شود.

در این یکماه در استان زنجان نیز بنا بر اعلام بانک مرکزی 88 هزار و 100 فقره چک به مبلغ 8 هزار و 734 میلیارد ریال مبادله شده که از این تعداد 8 هزار و 500 مورد به مبلغ 820 میلیارد ریال برگشتی بوده است که تعداد چک های مبادله‌ای استان در دیماه امسال بیشتر از استان‌های کردستان و کرمانشاه و کمتر از قزوین، همدان و گیلان بوده است.

در ماهی که گذشت یک درصد چکهای مبادله‌ای کشور و 1.2 درصد چکهای برگشتی در استان صورت گرفته و این درحالیست که در آذرماه امسال از تعداد 87 هزار و 500 چک مبادله‌ای 8 هزار و 600 فقره چک برگشتی بوده که از 1.1 درصد چکهای مبادله‌ای کشور و 1.3 درصد چکهای برگشتی متخص استان زنجان بوده است.

آمارها نشان می‌دهد، چکهای برگشتی دیماه استان زنجان نسبت به مهرماه امسال نیز کاهش یافته ولی در مقایسه با دیماه سال قبل تعداد چکهای مبادله‌ای و برگشتی افزایش یافته است به طوریکه در دیماه سال 97 حدود 0.9 درصد چکهای مبادله‌ای و یک درصد چکهای برگشتی کشور در استان زنجان اتفاق افتاده است.

در دیماه سال گذشته 66 هزار چک به مبلغ حدود 6 هزار میلیارد ریال در استان زنجان مبادله شده که از این تعداد 7.3 هزار میلیارد ریال به مبلغ 516 میلیارد ریال برگشتی بودند.

راهکار بانکها برای کاهش چک برگشتی

دبیر کمیسیون هماهنگی بانک‌های استان معتقد است: تشخیص اهلیت مشتری و استعلامات از بانک مرکزی از مهمترین راهکار بانکها برای ارائه دسته چک و کاهش چکهای برگشتی است.

حسن دادگر اظهار می‌کند: دارندگان چک برگشتی، از ارائه تسهیلات بانکی و صدور ضمانت‎نامه ارزی یا ریالی و برخی از خدمات بانکی محروم می‌شوند و علاوه بر آن، دارنده چک می‌تواند با داشتن حکم قضایی تمامی حسابهای وی را تا مبلغ مندرج در چک مسدود نماید.

این قوانین به ضرر تولیدکنندگان است

هم اکنون یک هزار و 210 واحد تولیدی در استان وجود دارد که به گفته عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان بیشتر این واحدها با مشکل چک برگشتی مواجه هستند.

غلامحسن حسن‌نژاد معتقد است: همه واحدهای تولیدی و کارخانه‌ها به نوعی در خرید و فروش مواد از چک استفاده می‌کنند که با شرایط اقتصادی کنونی کشور برخی این چکها وصول نشده و یا به دلیل کسری موجودی چکها برگشت می‌خورند.

 وی با ابراز اینکه در سیستم جدیدی نظام بانکی دارنده چک اگر یک چک برگشتی داشته باشد از امکانات دریافت تسهیلات و دسته چک محروم می‌شوند، عنوان می‌کند: با توجه به اینکه همه تولیدیهای استان حداقل یک چک برگشتی در کارنامه خود دارند، این معضل گریبانگیر همه تولیدها شده به طوریکه قوانینی که در چک برگشتی وجود دارد، مشکلاتی برای تولیدیها ایجاد کرده است.

 این مسئول با بیان اینکه 5 سال زمان می‌برد تا چک برگشتی رفع اثر شود، گفت: لازم است مسئولان استان به ویژه استاندار و شورای رفع موانع تولید، اقداماتی در این زمینه اتخاذ نمایند تا حسابهای واحدها به بانک مرکزی گردش نشود و در خود استان حل و فصل گردد.

چک برگشتی مشکل اصلی تولیدیها

حسن‌نژاد در ادامه توضیح می‌دهد: چکهای برگشتی مشکلات زیادی برای واحدهای تولیدی به وجود می‌آورند به طوریکه ممکن است در صورت داشتن شاکی صاحبان چک برگشتی ممنوع الخروج گردند و یا در کارهای گمرکی با مشکلاتی مواجه شوند و علاوه بر آن از امتیازات ضمانت بانکی و اخذ دسته چک محروم میشوند.

وی خاطر نشان می‌کند: قرار بود آیین نامه‌ای در این زمینه ابلاغ شود که برای چکهای برگشتی واحدهای تولیدی خارج از ضوابط کشوری اقداماتی در راستای حمایت از تولید و اشتغال توسط استانداری وقت و شورای رفع موانع تولید اتخاذ شود که تا به امروز اجرا نشده است.

بیشتر چکها در صنوف اتومبیل و املاک 

مدیر بازرسی و نظارت اتاق اصناف استان زنجان می‌گوید: در همه صنوف مبادله چک انجام می‌شود ولی بیشترین چکهای صادره در اتحادیه املاک و اتومبیل انجام می‌شود.

رضا محمدی اعتقاد دارد: با توجه به اینکه سقف مبلغ تراکنش دستگاههای کارتخوانها 50 میلیون تومان است، خرید و فروشهایی که در صنوف اتومبیل و املاک انجام میشود با چک امکان پذیر است و به طور قطع آمار چکهای برگشتی در این صنوف خواهد بود  .

در صورت چک برگشتی؛ معامله فسخ می‌شود

این درحالیست که ابولفضل طاهری، رئیس اتحادیه مشاوران املاک و نمایشگاه‌داران اتومبیل زنجان، با بیان اینکه 99 درصد چکهای مبادله شده در معاملات املاک وصول می‌شوند، اظهار می‌کند: در بخش مسکن بیشتر معاملات با چک روز انجام میگیرد و طبق قراردادها؛ در صورت کسر و یا فقدان موجودی به جای اینکه چک برگشت بخورد معامله فسخ می‌شود.

وی به بخش معاملات خودرو در زنجان اشاره می‌کند و می‌گوید: به دلیل نوسانات در بخش خودرو و همین طور کمبود خودرو در بازار، معاملات خرید و فروش در این بخش به صورت نقدی انجام میشود و کمتر از چک در معاملات استفاده می‌شود.

به گفته طاهری هم اکنون 280 نمایشگاه اتومبیل در زنجان وجود دارد که به دلیل وضعیت کنونی بازار خودرو، تنها 15 تا 20 درصد از معاملات در این بخش با چک انجام می‌گیرد که بیشتر آنها نیز وصول می‌شود و چک برگشتی در این بخش نیز وجود ندارد.