چهار سالی است که فیلم‌های جشنواره فجر با شعار "عدالت فرهنگی" در مراکز استان‌ها به نمایش گذاشته می‌شود (سال‌های 92، 95، 96 و 97) تا شهروندانی که امکان حضور در پایتخت و تماشای فیلم‌های این جشنواره را ندارند، بتوانند در شهرستان خود از این جشنواره سهمی داشته و شاهد رقابت آنانی باشند که سودای سیمرغ در سر دارند. این یادداشت سعی دارد شعار "عدالت فرهنگی" که بهانه‌ای برای رسیدن پای این فیلم‌ها به سینمای مراکز استان‌ها بود را بررسی کند تا مشخص شود که آیا فیلم‌ها اکران شده در شهرستان‌ها با این شعار وزارت فرهنگ و ارشاد همخوانی داشت؟

جشنواره سی و دوم، اولین تجربه

سال 92، اولین تجربه اکران فیلم‌های سینمایی فجر در شهرستان‌ها بود، اولین سالی که طعم تماشای این فیلم‌ها همزمان با تهران به مذاق شهرستان‌نشینان نیز خوش آمد و با کیفیت فیلم‌های اکران شده در شهرستان چندان کاری نبود. همین که مخاطب شهرستانی همزمان با یک پایتخت‌نشین، فرصت تماشای این جشنواره کشوری را داشت، غنیمت بود. این سال فیلم "رستاخیز"، "چ" و "آذر، شهیندخت، پرویز و دیگران" به ترتیب 8، 5 و 2 سیمرغ را از آن خود کردند که سهم زنجانی‌ها از دیدن این رکوردارها، به تماشای "آذر، شهیندخت، پرویز و دیگران" از بهروز افخمی ختم شد، دیگر فیلم‌های اکران شده در این دوره جشنواره در زنجان به فیلم‌های سینمایی "سیزده" به کارگردانی هومن سیدی، "گنجشکک اشی مشی" به کارگردانی درخشنده، فروزش و طالبی، "چند متر مکعب عشق " به کارگردانی جمشید محمودی، آرایش غلیظ" به کارگردانی "حمید نعمت ا..." ، "شیفتگی" به کارگردانی "علی زمانی عصمتی" و "امروز" به کارگردانی رضا میرکریمی، "ناخواسته" به کارگردانی برزو نیک‌نژاد و "خواب‌زده‌ها" به کارگردانی فریدون جیرانی، "زمستان آخر" به کارگردانی سالم صلواتی، "شیار ١٤٣" به کارگردانی نرگس آبیار، "کلاشینکف" به کارگردانی سعید سهیلی و "سیاوشان" به کارگردانی محمدعلی سجادی اختصاص داشت که البته این آمار از سایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان استخراج شده و اسامی دیگری از فیلم‌ها از جمله "قصه‌ها" به کارگردانی رخشان بنی‌اعتماد در لیست اکران این سال وجود داشت که در سایت این اداره نیامده است.

دومین تجربه، جشنواره سی و پنجم

سال‌های 93 و 94، سال‌هایی بود که تهیه‌کنندگان فیلم‌های فجر برای اکران فیلم‌های خود در شهرستان‌ها مقاومت کرده و اجازه اکران آن را ندادند تا بتوانند سهم کامل خود از اکران شهرستانی را از وزارت ارشاد دریافت کرده و در سال 95 دومین تجربه اکران فیلم‌های فجر همزمان با سراسر کشور در شهرستان‌ها فراهم شد. در این سال ١٦ فیلم با عناوین: فراری، صوفی و دیوانه، ویلایی‌ها، بدون تاریخ بدون امضا، تقصیر من نیست، تابستان داغ، آذر، شنل، سارا و آیدا، یادم تو را فراموش، ماجرای نیمروز، دعوت‌نامه، اسرافیل، بن‌بست وثوق، چراغ‌های ناتمام و فیلم فصل نرگس در تنها سینمای زنجان در چهار سانس(هر روز دو فیلم در دو سانس) اکران شد.

در جشنواره سی و پنجم، فراری و ماجرای نیم‌روز هر کدام با 4 سیمرغ رکوردار کسب سیمرغ این دوره شدند و بدون تاریخ بدون امضا، ویلایی‌ها و رگ‌خواب هر کدام سه سیمرغ را از آن خود کردند و تابستان داغ و زیرسقف دودی نیز به دو سیمرغ دست یافتند و سهم زنجانی‌ها از تماشای فیلم‌های رکوردار سیمرغ، قابل توجه بود.

جشنواره سی و ششم، یک روال عادی

در سال 96، اکران فیلم‌های فجر در شهرستان‌ها به روال عادی تبدیل شد و سری فیلم‌های سودای سیمرغ ٢ شامل فیلم "امیر" به کارگردانی نیما اقلیما، "بمب" به کارگردانی پیمان معادی، "به وقت شام" به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا، "جاده قدیم" به کارگردانی منیژه حکمت، "چهارراه استانبول" به کارگردانی مصطفی کیایی، "خجالت نکش" به کارگردانی رضا مقصودی، "دارکوب" به کارگردانی بهروز شعیبی، "سوءتفاهم" به کارگردانی احمدرضا معتمدی، "کار کثیف" به کارگردانی خسرو معصومی، "ماهورا" به کارگردانی حمید زرگرنژاد و "مغزهای کوچک زنگ‌زده" به کارگردانی هومن سیدی به زنجان رسید که در هر روز ٢ فیلم سینمایی، هر کدام در سه سانس اکران می‌شد.

در این سال "تنگه ابوقریب" به تنهایی 6 جایزه سیمرغ را از آن خود کرد و فیلم "مغزهای کوچک زنگ‌زده" با 4 سیمرغ در رده دوم قرار گرفت. "به وقت شام"، سرو زیر آب" و عرق سرد" هر سه موفق به دریافت 3 سیمرغ و فیلم "دارکوب"، "بمب" و "چهارراه استانبول" هر کدام دو سیمرغ را از آن خود کردند و سهم تماشاگران زنجانی از تماشای فیلم‌هایی که شایسته دریافت سیمرغ بلورین در سی و ششمین جشنواره فجر بودند، اندکی کاهش یافت چرا که "تنگه ابوغریب" و "سرو زیر آب" و "عرق سرد" به زنجان نرسید تا حسرت دیدن این فیلم‌ها در دل مخاطبان حرفه‌ای زنجانی باقی بماند.

یک حسرت بزرگ در جشنواره سی و هفتم

سال چهارم اکران استانی فیلم‌های فجر در زنجان، امسال با فعالیت دو سینمای "روشا" و "بهمن" همراه شد، اکران فیلم‌ها در هر سینما به دو سانس ١٩ و ٢١ و ٣٠ دقیقه کاهش یافت و برخی از فیلم‌ها فقط در یک سانس اکرن شدند. فیلم «آشفتگی» به کارگردانی فریدون جیرانی، «دیدن این فیلم جرم» است به کارگردانی رضا زهتابچیان، «پالتو شتری» به کارگردانی مهدی علی میرزایی، «درخونگاه» به کارگردانی سیاوش اسعدی، «تیغ و ترمه» به کارگردانی کیومرث پوراحمد، «قسم» به کارگردانی محسن تنابنده، «سرخ پوست» به کارگردانی نیما جاویدی، «خون خدا» به کارگردانی مرتضی علی عباس میرزایی، "ناگهان درخت" به کارگردانی صفی یزدانیان و «حمال طلا» به کارگردانی تورج اصلانی، اسامی 10 فیلمی بود که امسال به زنجان اختصاص یافت و از میان این آثار، تنها فیلم "سرخپوست" با دریافت دو سیمرغ در میان تماشاگران زنجانی اکران شد.

در این دوره از جشنواره فیلم سینمایی «شبی که ماه کامل شد» با دریافت 7 سیمرغ، بهترین بازیگر نقش مکمل زن، بهترین بازیگر نقش اول زن و مرد، بهترین کارگردانی، بهترین فیلم، بهترین چهره‌پردازی و بهترین طراحی لباس سیمرغ‌ها را درو کرد. فیلم سینمایی «مسخره باز» نیز با کسب 4 سیمرغ در رده دوم، فیلم سینمایی «متری شیش و نیم» نیز با کسب سه سیمرغ در رده سوم، سه فیلم سینمایی «قصر شیرین» به کارگردانی هنرمند زنجان، رضا میرکریمی، «ماجرای نیمروز: رد خون» و «غلامرضا تختی» نیز هر کدام با کسب دو سیمرغ مشترکا در رده چهارم قرار گرفتند. دو سیمرغ ویژه این دوره از جشنواره نیز به فیلم سینمایی «سرخپوست» و «23 نفر» اهدا شد.

با نگاهی به لیست این دوره فیلم‌هایی که سیمرغ کسب کردند و لیست فیلم‌هایی که در زنجان اکران شد، همشهریان امسال در حسرت دیدن فیلمی چون "شبی که ماه کامل شد" ماندند که از پیش از آغاز جشنواره نیز به عنوان یکی از رقبای اصلی این دوره جشنواره معرفی شده بود و بیشترین سیمرغ را نیز کسب کرد. نرگس آبیار در این فیلم به سراغ یک قربانی رفته است و ماجرا عبدالمالک ریگی را از دریچه یک زن قربانی روایت کرده است.

زنجانی‌ها در این دوره جشنواره حسرت همراهی با برندگان سیمرغ‌های بلورین جشنواره فجر را داشتند و به جز یک فیلم، تمام فیلم‌هایی که دیدند، جزو ناکامان سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر بود که به نظر می‌رسد با عدالت فرهنگی مورد ادعا تفاوت دارد.