پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ واژه وفاق برای نگارنده بار معنایی خاصّی به همراه دارد، از سویی، اشاره به موافقت کردن با هم برای پیمودن یک مسیر دارد، و از سوی دیگر برای رسیدن به نتیجه و موفقیّت اشاره دارد و بنا به این تعبیر، موافقت و موفقیّت، هم روش هستند و هم هدف.

ارزشمندترین نمود موفقیّت برای یک گروه بزرگ و یک جامعه را می‌توان در افزایش میزان «سرمایه اجتماعی» خلاصه کرد.

چرا که با این سرمایه و با این دارایی یک جامعه می‌تواند به هر دستاوردی در عرصه داخلی و خارجی دست پیدا کند. تاکید بر حضور حداکثری و همسویی در رخدادهایی مانند راهپیمایی‌های مناسبتی و انتخابات از طرف رهبران و سیاستمداران نیز، نشان دهنده اهمیّت سرمایه اجتماعی مبتنی بر وفاق برای رسیدن به برخی اهداف و دستاوردهای داخلی و سیاست خارجی است.

در جامعه ایران که به تعبیر رایج، رنگین کمان زیبایی از تنوع فرهنگی، زبانی، قومی و عقیدتی است، تنها مسیر برای رسیدن به موفقیّت اجتماعی و افزایش سرمایه‌ اجتماعی، «وفاق ملّی» است و رسانه‌های رسمی و غیر رسمی مهم‌ترین نقش را در پیمودن این راه ایفا می‌کنند.

در جوامعی که توسط حاکمیّت توتالیتر و تمامیّت‌خواه اداره می‌شوند، با توجّه وامعان نظر به اصل کنترل و مدیریّت دقیق و سختگیرانه رسانه، قرائت خاصّی از فرهنگ و ملّیت که توسط حاکمان طراحی شده، برای رسیدن به سرمایه اجتماعی حاصل از وفاق تعریف و ارائه می‌شود که بنا به تجربه تاریخی هرچند شروعی انقلابی و موفقیّت آمیز می تواند داشته باشد، اما در گذر زمان جوانه‌های تنوع فرهنگی و عقیدتی سر  از خاک بیرون آورده و اندیشه حاکمان تمامیّت‌خواه‌ را ناکام گذاشته است، چراکه رسانه در سراسر تاریخ همیشه یک گام از حاکمان و سیاستمداران جلوتر بوده و فرضیه‌ی کنترل رسانه، توهّمی بوده که بر دیدگان حکومت‌های تمامیّت‌خواه پرده کشیده و آنها را به سمت فاصله گرفتن از واقعیّت‌های جاری در بطن جامعه سوق داده است.

یکی ازعومل مهمی که حاکمیّت‌های تمامیّت‌خواه و توتالیتر را چندین گام از واقعیّت‌های اجتماعی جاری در بطن جامعه دور نگاه داشته، تعریف رسانه است که رسانه رسمی مدِّ نظر حکومت با مفهوم رسانه از خبررسانی شفاهی در نشست‌های کوچک تا اطلاع‌رسانی توسط چاپار و تلگراف و تلفن و رسانه‌های اجتماعی مبتنی بر پیشرفت تکنولوژی، فاصله بسیار دارد و رسانه‌های مردمی بر رسانه‌های رسمی تفوق و برتری محسوس دارند.

به طو کل رسانه‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی، می‌توانند نقش بسیار مهمی در فرایند تبادلات و تعاملات فرهنگی و قومی و عقیدتی ایفا کنند و در ایجاد وفاق ملّی و وحدت، علاوه بر نقش‌آفرینی‌هایی همچون: آشناسازی جامعه با فرهنگ‌های مختلف و برجسته‌سازی مشترکات، می‌توانند با ایجاد فضا برای گفتگو و تبادل نظر بین نمایندگان اقوام مختلف، به تقویت همزیستی مسالمت‌آمیز به ترویج گفتگو و همزیستی مسالمت‌آمیز کمک قابل توجهی  کرده و در نفی کلیشه‌ها و تعصبات و مبارزه با کلیشه‌ها و تعصبات قومی، به ایجاد فضای برابر و عادلانه برای همه اقوام یک جامعه کمک کرده و با تقویت احساس برابری و عدالت و نشان دادن موفقیّت‌ها و دستاوردهای همه اقوام، به افزایش سرمایه اجتماعی وفاق کمک شایانی کنند.

همچنین رسانه‌ها بالاخص رسانه‌های محلی، با تقویت احساس محرومیت و تبعیض و دمیدن در آتش کوره‌ی تعصبات فرهنگی و عقیدتی و قوم‌گرایی با برجسته‌سازی تفاوت‌ها و اختلافات عقیدتی و قومی، به فروریختن دیوارهای اعتماد و وحدت ملّی بپردازند. همچنین برخی رسانه‌ها با پخش اخبار نادرست و شایعات که به ایجاد بدبینی و سوءظن بین اقوام و گروه‌های فرهنگی و عقیدتی مختلف منجر می‌شوند؛ ملات دیوار بی‌اعتمادی اجتماعی را فراهم کرده و رسانه‌‌های رسمی نیز با نادیده گرفتن مشکلات و محرومیّت‌های برخی مناطق جغرافیایی کشور، به تقویت احساس محرومیّت و تبعیض در آن‌ها کمک کرده و فضا را برای ترویج خشونت و نفرت از طریق رسانه‌های معاند و مغرض که با نمایش صحنه‌های خشونت و نفرت، به تحریک احساسات منفی و ایجاد تنش بین اقوام پرداخته و سرمایه وفاق ملّی را به تاراج دهند.

اگر رسانه‌‌های مهم و بزرگ و رسمی ما چهار اصل مهم «بی‌طرفی ،صداقت ،صراحت و سرعت عمل» را رعایت نمایند، منبع قابل اعتماد و اتکایی برای مراجعه گروه کثیری از افراد جامعه خواهند بود و این امر راه را برای رسانه‌های زردوکوچک تفرقه‌افکن و گمراه که بعضاً توسط نیروهای دشمنان و بدخواهان خارجی هدایت می‌شوند خواهد بست.امروزه با توجه به کثرت رسانه‌های محلی در فضای مجازی، کنترل همه رسانه‌ها امری غیرممکن و بیهوده است، اما تقویت رسانه‌های بزرگ و سرمایه‌گذاری در این زمینه به نظر نگارنده از سرمایه‌گذاری در زمینه امنیّت آفرین و مهم تجهیز نظامی نیز مهم‌تر و ضروری‌تر است.برای اینکه رسانه‌های بزرگ بتوانند نقش مثبتی در ایجاد وحدت و وفاق ملّی ایفا کنند، رعایت بدیهیّات رسانه‌ای و ملّی همچون بی‌طرفی و عالانه بودن و دقّت در نیازها و مطالبات گروه‌های قومی و احترام به تنوع قومی و فرهنگی، فضا و بسترسازی مناسب برای گفتگو و تبادل نظر میان اقوام می‌تواند به وفاق ملّی و واکسینه سازی مردم در برابر دشمنان رسانه‌ای کمک شایان توجهی کند.

بنابراین وفاق ملّی برای جامعه ما،امروزه فقط یک ضرورت سیاسی نیست بلکه یک ضرورت حیاتی برای جلوگيري از تهدیداتی است که جامعه ایران باآن مواجه است که رسانه‌ها در تبیین این موضوع در خط مقدم قرارداشته و نقش اساسی ایفا خواهند نمود.

انتهای پیام/